NBP: 125-lecie działalności Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie – prezentacja monety
Narodowy Bank Polski zaprezentował nową monetę kolekcjonerską, poświęconą 125-leciu działalności Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Srebrny (Ag.925) numizmat w kształcie elipsy o nominale 10 złotych wyemitowany zostanie w dniu 6 września 2018 roku. Cenę emisyjną monety ustalono na 140,00 złotych. Moneta została zaprojektowana przez Dominikę Karpińską-Kopiec.
10 ZŁOTYCH - 125-lecie działalności Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: srebro (Ag.925)
Stempel: lustrzany
Wymiary: 40 x 26 mm (elipsa)
Masa: 14,14 g
Nakład: do 15 000 szt.
Projekt: Dominika Karpińska-Kopiec
Data emisji: 06-09-2018
Cena emisyjna: 140,00 zł
Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, otwarty 21 października 1893 r., jest jedną z najbardziej zasłużonych polskich scen dramatycznych. Początkowo, do 1909 r., nosił nazwę Teatr Miejski. Piękny, eklektyczny gmach zaprojektował Jan Zawiejski. Na fasadzie widnieje motto: „Kraków narodowej sztuce”. Widownię zdobi słynna kurtyna Henryka Siemiradzkiego, obok sceny mieści się zabytkowa garderoba Ludwika Solskiego. Teatr dysponuje kilkoma budynkami, w tym nowoczesnym Małopolskim Ogrodem Sztuki.
Na przełomie XIX i XX w. teatr pełnił funkcję sceny narodowej, zapoczątkował w Polsce nowoczesną inscenizację. W czasach świetnych dyrekcji Tadeusza Pawlikowskiego i jego następców debiutowało w nim pokolenie Młodej Polski, po raz pierwszy wystawiono arcydzieła romantyzmu: Kordiana, Dziady, Nie-Boską komedię. Najlepszy na ziemiach polskich aktorski zespół tworzyli m.in. Stanisława Wysocka, Wanda Siemaszkowa, Irena Solska, Ludwik Solski, Kazimierz Kamiński, gościnnie występowała Helena Modrzejewska. O europejskiej randze tej sceny zdecydowały inscenizacje dzieł Stanisława Wyspiańskiego. Mimo że teatr nosi imię romantycznego poety, jego duchowym patronem pozostaje właśnie Wyspiański. Artysta był ściśle związany z tą sceną od debiutu dramaturgicznego w 1898 r. do śmierci w 1907 r. W tym czasie ten genialny dramaturg, poeta, malarz, wizjoner i reformator polskiego teatru sprawował opiekę artystyczną nad prapremierami swoich dzieł: Warszawianki (1898), Lelewela (1899), Wesela (1901), Wyzwolenia, Bolesława Śmiałego, Protesilasa i Laodamii (1903); w 1901 r. jako pierwszy inscenizował Dziady Mickiewicza. Po śmierci Wyspiańskiego teatr oddał hołd swojemu najwybitniejszemu artyście, organizując w 1907 r. przegląd przedstawień jego utworów. Odbyły się też prapremiery jego sześciu dramatów, w tym Nocy listopadowej (1908), Akropolis (1916) i Powrotu Odysa (1917).
Także dziś twórczość Wyspiańskiego stanowi ideowy fundament działalności artystycznej teatru. W dwudziestoleciu międzywojennym teatr sprzyjał nie tylko klasyce, lecz również awangardzie – prowokacyjne performanse organizowali futuryści, a w 1921 r. Tumorem Mózgowiczem zadebiutował Witkacy. Gwiazdorskie role kreowali m.in. Zofia Jaroszewska i Juliusz Osterwa.
Powojenną historię tworzyli wielcy aktorzy, m.in. Halina Mikołajska, Aleksandra Śląska, Halina Gryglaszewska, Gustaw Holoubek, Tadeusz Łomnicki, Marian Cebulski, Marek Walczewski, Stanisław Zaczyk. Z teatrem współpracowali wybitni reżyserzy, w tym Bohdan Korzeniewski, Kazimierz Dejmek, Lidia Zamkow, oraz scenografowie, m.in. Tadeusz Kantor, Andrzej Stopka, Andrzej Pronaszko, Andrzej Majewski, Lidia i Jerzy Skarżyńscy. W 1976 r. Rzeźnią Sławomira Mrożka zadebiutował Krystian Lupa.
Dyrektorzy, w tym najdłużej kierujący teatrem Bronisław Dąbrowski, zachowywali równowagę pomiędzy tradycją a eksperymentem. Od 2016 r. nową energię kreuje zespół pod dyrekcją Krzysztofa Głuchowskiego przy współpracy Bartosza Szydłowskiego. Spektakle realizuje czołówka polskich reżyserów: Anna Augustynowicz, Michał Borczuch, Remigiusz Brzyk, Agata Duda-Gracz, Agnieszka Glińska, Wojtek Klemm, Agnieszka Olsten, Radosław Rychcik, Małgorzata Warsicka, Grzegorz Wiśniewski i inni.
Na rewersie umieszczono fragment wizerunku fasady Teatru im. Juliusza Słowackiego, zbudowanego według projektu Jana Zawiejskiego. Na awersie, po prawej stronie, widoczne są postaci z kurtyny Henryka Siemiradzkiego: Natchnienie kojarzące Piękno z Prawdą. Z lewej strony znajduje się autoportret Stanisława Wyspiańskiego, którego twórczość zdecydowała o całej historii Teatru im. Juliusza Słowackiego.
Dr hab. prof. nadzw. Diana Poskuta-Włodek
Autor: Józef Smurawa
Źródło: Narodowy Bank Polski
