Nowa emisja - Historyczne miasta w Polsce - Piotrków Trybunalski

                    23.01.2008 ukaże się kolejna moneta z serii „ Historyczne miasta w Polsce” – Piotrków Trybunalski. Całą seria będzie składać się z 32 monet, Piotrków Trybunalski jest 28 z kolei. Awers monety jest identyczny dla całej serii. W centralnej części wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Z prawej strony napis: 2 ZŁ. U góry półkolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz oznaczenie roku emisji: 2008.

Poniżej orła stylizowany fragment muru miejskiego z blankami oraz z bramą o rozwartych wrotach, z uniesioną kratą w prześwicie. Pod lewą łapą orła znak  mennicy. Na rewersie natomiast znajduje się wizerunek Zamku Królewskiego w Piotrkowie Trybunalskim. U góry z lewej strony powiększony wizerunek Orła Jagiellonów umieszczonego na ścianie zamku. Z lewej strony półkolem napis: PIOTRKÓW oraz u góry z prawej strony półkolem napis: TRYBUNALSKI.

Dane techniczne:

Nominał: 2zł

Metal: stop CuAl5Zn5Sn1

Stempel: zwykły

Średnica: 27 mm

Waga: 8,15 g

Naklad: 1.100.000 sztuk

----------------------------------------------

Biuro Prasowe NBP informuje, że w środę, 23 stycznia 2008 r. zostanie wprowadzona do obiegu moneta dwuzłotowa Nordic Gold z serii "Historyczne miasta w Polsce" - Piotrków Trybunalski. W związku ze wzmożonym zainteresowaniem kolekcjonerów, Oddział Okręgowy NBP w Warszawie będzie prowadził wymianę monet w trzech punktach:

1. W Kasach Oddziału przy Pl. Powstańców Warszawy 4 - do wymiany 15.000 dwuzłotówek,
2. W budynku Centrali NBP (blok "E") wejście od strony ul. Kubusia Puchatka - 6.000 dwuzłotówek,
3. W budynku NBP przy ul. Siedmiogrodzkiej 5 a - 6.000 dwuzłotówek.

Limit zamiany monet przez jedną osobę wynosi 25 sztuk. Zamiana monet odbywać się będzie w godzinach od 8:00 do 13:00.

---------------------------------------------

HISTORIA MIASTA

                     Piotrków Trybunalski - miasto położone w środkowej części Wyżyny Łódzkiej, liczy obecnie ok. 80 tysięcy mieszkańców i zajmuje obszar o powierzchni 68 km2. Legenda przypisuje założenie miasta, żyjącemu w I połowie XII wieku, potężnemu możnowładcy polskiemu Piotrowi Duninowi zwanemu Włostowicem, który pokutując za czyn nierycerski, miał w Polsce wybudować 77 kościołów, w tym najstarszy kościół w Piotrkowie pod wezwaniem św. Jakuba.

Fragment murów miejskich

                    Historyczne początki Piotrkowa nie są znane, a pierwsza informacja o nim spotkana w źródłach historycznych, pochodzi z przywileju księcia krakowskiego wystawionego w 1217 roku, który potwierdza wyrok sądu książęcego, korzystny dla położonego blisko, nad Pilicą, klasztoru cystersów, w Sulejowie.

                   W  XIII wieku Piotrków rozwinął się w znaczną i ludną osadę, gdzie władcy księstw łęczyckiego i sieradzkiego zwoływali zjazdy rycerskie i odbywali sądy, w czasach, gdy władca był najwyższym sędzią swoich poddanych. Prawdopodobnie w trakcie jednego z takich zjazdów, który w roku 1291 zwołał tutaj książę sieradzki Władysław Łokietek, Piotrków otrzymał przywilej lokacyjny i prawo miejskie, bowiem w początkach XIV wieku, co wynika z dokumentów książęcych, był już miastem i cieszył się opieką władcy.

                   Niestety pierwsze dokumenty miejskie Piotrkowa uległy zniszczeniu około 1400 roku, kiedy wielki pożar zniszczył zabudowę i naruszył mury miejskie stawiane w II połowie XIV wieku za panowania Kazimierza Wielkiego. Wtedy także zbudowana została Fara - najstarszy z piotrkowskich kościołów, którego mury bywały świadkami wydarzeń mających znaczenie dla królestwa polskiego, tu bowiem uroczystymi nabożeństwami zaczynały się w XV i XVI wieku zjazdy generalne szlachty polskiej i obrady sejmowe, a później sesje Trybunału Koronnego. Tu rozpoczynali swoje rządy, obierani władcami na sejmach elekcyjnych, potomkowie Władysława Jagiełły, który w 1404 roku potwierdził wszystkie dawne przywileje Piotrkowa i nadał jego mieszkańcom prawo magdeburskie, zapewniające samorząd i królewską opiekę. Tu składali pierwsze hołdy władcom Rzeczypospolitej wielcy mistrzowie Zakonu Krzyżackiego.

Klasztor Bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim

                   Na zjeździe generalnym zwołanym do Piotrkowa przez króla Jana Olbrachta w styczniu 1493 roku nastąpiło ostateczne ustalenie kształtu parlamentu polskiego z podziałem na Izby Senacką i Poselską. Te wydarzenia powodowały, że Piotrków był w tym okresie drugą - polityczną stolicą królestwa.

                Miasto kwitło i rozwijało się. Upadek miasta przyniosły dopiero klęski żywiołowe i skutki wojen ze Szwecją toczonych w XVII i początkach XVIII wieku. Wielki pożar we wrześniu 1786 roku zniszczył barokową zabudowę Starego Miasta, które odbudowane w początkach XIX wieku, zachowało tylko średniowieczny układ urbanistyczny i zabytkowe kościoły. Miejskie mury obronne, które utraciły swoje znaczenie i były w złym stanie technicznym, zostały rozebrane przed 1827 rokiem, a ratusz - dawna siedziba Trybunału Koronnego po 1867 roku z polecenia władz gubernialnych.

Stare Miasto

                    W okresie rozbiorów, Piotrków uzyskał możliwości rozwoju i odzyskał w pewnym stopniu dawne znaczenie po przeprowadzeniu przez miasto w 1846 roku pierwszej w Polsce linii kolei tzw. warszawsko-wiedeńskiej i posadowieniu tutaj siedziby władz utworzonej w 1867 roku guberni piotrkowskiej, która funkcjonowała do wybuchu I wojny światowej. W tym okresie powiększony został kilkakrotnie obszar zabudowy miejskiej Piotrkowa, powstało nowe centrum pomiędzy Starym Miastem i linią kolejową, rozwinęły się zakłady przemysłowe, a ludność miasta wzrosła do 40 tysięcy.

                   W okresie I wojny światowej, Piotrków znajdując się pod okupacją austro-węgierską, ponownie zyskał znaczenie ośrodka politycznego, będąc miejscem szczególnie ożywionej działalności patriotycznej i rekrutacji Legionów Polskich. Tutaj mieściły się Departament Wojskowy Naczelnego Komitetu Narodowego, Komenda Legionów Polskich, działały szpitale i szkoły wojskowe, a piotrkowskie drukarnie wydawały tysiące publikacji, które rozchodziły się na cały okupowany kraj.

Budynek sądu w Piotrkowie Trybunalskim.

                    W latach II wojny światowej jako siedziba konspiracyjnych organów władzy terenowej Polskiego Państwa Podziemnego stał się Piotrków ośrodkiem dobrze zorganizowanej działalności ruchu oporu. Straty w ludności jakie poniósł Piotrków w okresie okupacji niemieckiej sięgały 30% ogółu mieszkańców, w tym niemal 100% ludności żydowskiej. W okresie od 1945 do 1975 roku Piotrków był miastem powiatowym w województwie łódzkim, następnie do 1999 roku siedzibą władz wojewódzkich, aby obecnie wrócić ponownie do statusu miasta powiatowego z bogatymi tradycjami politycznymi, kulturalnymi i oświatowymi.

Park im.Jana Pawła II

 

HISTORIA ZAMKU KRÓLEWSKIEGO

                Niewiele do czasów nam współczesnych przetrwało oryginalnych przekazów na temat pierwotnego królewskiego zamku w Piotrkowie Trybunalskim. Ze źródeł pośrednich możemy się dowiedzieć zaledwie, że być może w drewnianym jeszcze i pamiętającym czasy Kazimierza Wielkiego dworze w XV wieku wielokrotnie obradował sejm, Władysław Jagiełło wydawał akty królewskie, trzymano Krzyżaków pojmanych po bitwie pod Grunwaldem, a w 1469 posłowie czescy przysłani przez wystraszonego silną opozycją w swoim własnym kraju Jerzego z Podiebradu prawdopodobnie właśnie tutaj zaoferowali koronę królewską synowi Kazimierza Jagiellończyka Władysławowi. Najstarszy zachowany dokument dotyczący zamku pochodzi z 1487 roku.

Wiezowy zamek w 1548 roku

                        Zygmunt I Stary zlecił na miejscu dworu wybudowanie zamku zawierającego w sobie wartości mieszkalne i będącego w stanie sprostać wymaganiom organizowanych tutaj sejmów Wielkich Koronnych. W latach 1512 -1519 pod okien Benedykta z Sandomierza wybudowano zamek. Jednak świetność zamku nie trwałą zbyt długo. Po śmierci Zygmunta Starego w 1548 roku wieża piotrkowskiego zamku przestała pełnić funkcje mieszkalno-reprezentacyjne i powoli traciła na znaczeniu. Po 1567 roku stałą się siedzibą starosty i powoli popadała z ruinę. Podczas potopu szwedzkiego zamek został prawie doszczętnie zniszczony. W latach 1668-71 zamek został odbudowany przez ówczesnego starostę Michała Warszyckiego. 

Fasada północna zamku

                Niewiele do czasów nam współczesnych przetrwało oryginalnych przekazów na temat pierwotnego królewskiego zamku w Piotrkowie Trybunalskim. Ze źródeł pośrednich możemy się dowiedzieć zaledwie, że być może w drewnianym jeszcze i pamiętającym czasy Kazimierza Wielkiego dworze w XV wieku wielokrotnie obradował sejm, Władysław Jagiełło wydawał akty królewskie, trzymano Krzyżaków pojmanych po bitwie pod Grunwaldem, a w 1469 posłowie czescy przysłani przez wystraszonego silną opozycją w swoim własnym kraju Jerzego z Podiebradu prawdopodobnie właśnie tutaj zaoferowali koronę królewską synowi Kazimierza Jagiellończyka Władysławowi. Najstarszy zachowany dokument dotyczący zamku pochodzi z 1487 roku. Zygmunt I Stary zlecił na miejscu dworu wybudowanie zamku zawierającego w sobie wartości mieszkalne i będącego w stanie sprostać wymaganiom organizowanych tutaj sejmów Wielkich Koronnych. W latach 1512 -1519 pod okien Benedykta z Sandomierza wybudowano zamek. Jednak świetność zamku nie trwałą zbyt długo. Po śmierci Zygmunta Starego w 1548 roku wieża piotrkowskiego zamku przestała pełnić funkcje mieszkalno-reprezentacyjne i powoli traciła na znaczeniu. Po 1567 roku stałą się siedzibą starosty i powoli popadała z ruinę. Podczas potopu szwedzkiego zamek został prawie doszczętnie zniszczony. W latach 1668-71 zamek został odbudowany przez ówczesnego starostę Michała Warszyckiego. 

Zamek królewki w Piotrkowie Trybunalskim - stan obecny.
                

                 W okresie rozbiorów podupadły zamek zamieniony został na magazyn. W połowie XIX wieku rozebrano miejskie mury, a po 1865 roku, gdy pożar zniszczył całą wschodnią dzielnicę miasta, spaloną i podupadającą w ruinę budowlę przekazano wojskom rosyjskim stacjonującym w mieście. Rosjanie rozebrali najwyższą i reprezentacyjną kondygnację, na pierwszym piętrze urządzili zbrojownię oraz kancelarię wojskową, na parterze zorganizowali cerkiew prawosławną, a w piwnicach umieścili piekarnię. Gmach otrzymał wtedy nowy dach z charakterystyczną kopułką cerkiewną. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zabytek trafił w ręce miejscowego Oddziału Towarzystwa Krajoznawczego, które z publicznej zbiórki funduszy niezwłocznie przystąpiło do prac remontowo-adaptacyjnych z przeznaczeniem go na siedzibę muzeum. Oficjalne otwarcie muzeum nastąpiło 15 października 1922 roku. Okres drugiej wojny światowej zamek szczęśliwie przetrwał bez zniszczeń i już w 1947 Wojewódzki Konserwator Zabytków zdecydował o jego odbudowie i przywróceniu cech renesansowych sprzed przebudowy Michała Warszyckiego. Główne działania prowadzono w latach 1963-72, wtedy też całkowicie zrekonstruowano jego trzecią kondygnację.

Herb na południowej ścianie budynku.

               Obecnie mieści się tu Muzeum Okręgowe z różnorodną i dość obszerną ekspozycją, m.in.: prehistoria ziemi piotrkowskiej, historia miasta Piotrkowa, poczet królów polskich nieznanego autora z drugiej połowy XVIII wieku, wystrój dawnej izby, kolekcja broni białej (szable, kindżały, bagnety, kosy kosynierów, miecz katowski), palnej (spora liczba pistoletów, rewolwery, muszkiety, karabinki, garłacze) i zbroi, rekonstrukcja carskiej klasy z oryginalnym wyposażeniem, zbiór starych ksiąg i dokumentów oraz makieta dawnego Piotrkowa.

 

Fragmenty współczesnej eskozycji

Zobacz folder emisyjny: http://www.nbp.pl/banknoty/kolekcjonerskie/2008/pio.pdf , tam takze zobaczysz wizerunki kolejnych trzech monet z serii: Konin, Łowicz, Bielsko - Biała.

Źródło:
www.piotrkow.pl
http://www.zamkipolskie.com/piotrkow/piotrkow.html
http://pl.wikipedia.org/wiki/Piotrk%C3%B3w_Trybunalski

Autor: Piotr Kosanowski