Polecamy

skup monet
skup monet
Numizmatyka
Sklep numizmatyczny
Monety
monety skup

Polecamy

skup monet
skup monet
Numizmatyka
Sklep numizmatyczny
Monety
monety skup

Numizmatyczne „ABC” polskich muzeów

.

numi-muz_1Które polskie muzea posiadają zbiory numizmatyczne? W artykule chciałbym przedstawić przegląd takich placówek z krótkim opisem prezentowanych w nich zbiorów. Jak do tej pory nigdzie nie spotkałem się ze zbiorczym zestawieniem tego typu a myślę, że takie informacje mogą okazać się przydatne. Może dla kogoś staną się impulsem (przy okazji bytności w danym mieście) do choć krótkiej wizyty w jednym z takich muzeów. Prezentację muzeów podzieliłem na dwie grupy. Pierwsza to te dysponujące znacznymi zbiorami numizmatycznymi, natomiast w drugiej muzea, w których numizmaty stanowią nieznaczny element ich zbiorów.

    

I – Muzea dysponujące znacznymi zbiorami numizmatycznymi

B

Białystok

Muzeum Historyczne w Białymstoku / Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku

numi-muz_2aMuzeum Historyczne w Białymstoku (Białystok, ul. Warszawska 37) zajmuje się głównie historią miasta i regionu. W jego zbiorach znajduje się ponad 35 tys. eksponatów, zgromadzonych w następujących działach: realia, ikonografia, archiwalia, numizmaty. Realia - obejmują ponad 3000 pozycji inwentarzowych: ubiory, meble, serwisy, urządzenia techniczne ułatwiające codzienne życie, rzemiosło artystyczne: biżuterię, papierośnice, figurki, zegary, komplety na biurka. Ikonografia - ok. 7000 oryginalnych fotografii, pocztówek, albumów, stalorytów, drzeworytów oraz zespół ponad 8000 negatywów J. Rybińskiego. Archiwalia - liczą obecnie ponad 7000 obiektów, archiwa rodzinne, także dokumenty związane z mniejszościami mieszkającymi w Białymstoku - Żydami, Niemcami, Rosjanami, Tatrami. Numizmaty - zbiór, na który składają się monety i banknoty polskie i obce, bony zastępcze, medale oraz dokumenty. Najstarsze z monet pochodzą z końca XIV w. i są to półgrosze Władysława Jagiełły.

W zbiorach numizmatycznych muzeum znajduje się ok. 17 000 monet, banknotów, medali, żetonów, papierów wartościowych i dokumentów, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Rozpiętość chronologiczna zgromadzonych zabytków sięga od starożytności, aż po czasy współczesne. Najciekawszymi numizmatami w kolekcji są monety złote, spośród których wyróżnia się rozmiarami i kunsztem wykonania piętnastodukatówka Jerzego Wilhelma wybita w Królewcu w 1631 r. Z kolei miłośników historii regionalnej z pewnością zainteresują półgrosze Zygmunta II Augusta wyemitowane w mennicy tykocińskiej, czy skarby z obszaru naszego województwa.

numi-muz_3

Monety z kolekcji Muzeum Historycznego w Białymstoku:
1 – Piętnastodukatówka Jerzego Wilhelma wybita w Królewcu w 1631 r.
2 – Półgrosz Zygmunta II Augusta wyemitowany w mennicy tykocińskiej

Wśród skarbów monet bez wątpienia najcenniejszym jest depozyt z Sejn, który jako jedyny spośród znajdujących się w zasobach muzeum zawiera monety złote – 31  szt. z XVI i XVII w. Ukryty był w przepięknie zdobionej drewnianej skrzyni na brzegu przepływającej przez miasto rzeki Marycha.

     

Bydgoszcz

Europejskie Muzeum Pieniądza w Bydgoszczy / Oddział Muzeum Okręgowego im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy

numi-muz_4W 2005 roku w związku z rewitalizacją Wyspy Młyńskiej powstał projekt skansenu numizmatycznego z wykorzystaniem jedynego zachowanego budynku mieszczącego w sobie resztki zabudowań mennicy (Bydgoszcz, kamienica przy ul. Mennica 4). Ostatecznie Europejskie Muzeum Pieniądza w Bydgoszczy otwarto w 2009 roku. Mieści ono muzeum, w którym można podziwiać m.in. eksponaty archeologiczne i okazy monet z mennicy bydgoskiej z różnych okresów jej działalności, jak również inne wystawy związane z obiegiem pieniądza.

Dział Numizmatyki Muzeum Okręgowego im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy powstał już w 1966 roku. Wyodrębniony on został z Działu Historycznego. Gromadzi monety, banknoty i medale okolicznościowe i pamiątkowe; posiada kolekcję monet ze wszystkich mennic czynnych w Polsce na przestrzeni wieków, od monet piastowskich aż do współczesnych. Z mennicy bydgoskiej (1594-1688) zebrano półtalary i talary, trojak z 1650 roku oraz dwudukat z 1660 roku. Ponad 400 okazów zawiera kolekcja medali związanych z Bydgoszczą (od XIX wieku do czasów współczesnych). Do powiększenia kolekcji przyczyniły się także monety pozyskane od znanych zbieraczy: Czesława Knozowskiego, Stanisława Niewiteckiego i ks. Edmunda Majkowskiego.

numi-muz_5

Kilka monet z kolekcji Europejskiego Muzeum Pieniądza w Bydgoszczy:
1 - Stefan Batory ( 1576-1586) talar oblężniczy gdański, z 1577 r., srebro;

2 - Jan Kazimierz ( 1649-1668), dwudukat z 1660 r., złoto;
3 - 100 złotych z 1925 roku, Rzeczpospolita Polska, srebro;

4 - 100 (marek? – bez nominału) z 1922 r., Rzeczpospolita Polska, srebro

    

C

Chełm

–  Muzeum Ziemi Chełmskiej im. Wiktora Ambroziewicza

numi-muz_6Muzeum Ziemi Chełmskiej (Chełm, ul. Lubelska 55) gromadzi zabytki dotyczące przeszłości Chełma i ziemi chełmskiej od średniowiecza do czasów współczesnych. Muzeum posiada zbiory historyczne (w tym numizmaty), przyrodnicze, archeologiczne, etnograficzne oraz sztuki. Są to dokumenty, ogłoszenia, fotografie, dawne pocztówki, prasa, pamiątki osobiste znanych w regionie chełmskim osób, zabytki związane z geologią, zoologią i botaniką regionu lubelskiego, materiały dokumentujące pradzieje, wczesne i późne średniowiecze Chełma i okolic, zabytki związane z kulturą materialną, duchową i społeczną Chełma i okolic, malarstwo, grafikę, rzeźbę, rzemiosło artystyczne o różnorodnej tematyce. Do najcenniejszych zabytków należy bogaty zbiór chełmskich ogłoszeń okupacyjnych, a także dokumenty z podpisami królów polskich, zbiory motyli dziennych i nocnych oraz okazy botaniczne, w tej liczbie również rzadki okaz dziewięćsiłu popłocholistnego, którego rezerwat znajduje się na Stawskiej Górze, położonej 10 km od Chełma.

Gabinet Numizmatyczny w strukturze muzeum powstał w 2009 roku. Zbiory numizmatyczne istniały od początku funkcjonowania muzeum i stanowiły część Działu Historii. Gabinet gromadzi monety, medale, medaliony, banknoty, odznaki, tłoki pieczętne polskie i obce. Łącznie zbiory liczyły na koniec 2009 roku 12 429 numizmatów. Przeważającą część zbiorów stanowią monety nowożytne, w większości polskie.
Gabinet Numizmatyczny posiada szereg znalezisk monet z okolic Chełma. Największym z nich jest skarb monet polskich i obcych, znaleziony w 1947 roku w Horodysku pow. Chełm.
W zbiorach Gabinetu Numizmatycznego najliczniej reprezentowane są nowożytne monety polskie. Oprócz nich występują monety państw ościennych, zwłaszcza Rosji. Wśród monet bliżej związanych z Chełmem i ziemią chełmską są XIX - wieczne monety dominialne dóbr Świerże oraz monety spółdzielni jednostek wojskowych stacjonujących w Chełmie w latach II Rzeczypospolitej 7 Pułku Piechoty Legionów i 2 Pułku Artylerii Ciężkiej.

numi-muz_7

Kilka monet ze zbiorów chełmskiego muzeum

Gabinet posiada również 1700 banknotów. Wśród nich, oprócz banknotów polskich, szczególnie licznie reprezentowane są papierowe znaki pieniężne z Rosji i Niemiec.
Muzeum posiada liczne medale i medaliony z XX wieku o tematyce związanej z Chełmem i ziemią chełmską. Większość z nich została wydana przez chełmski oddział PTTK. Zbiory gabinetu uzupełniają tłoki pieczętne z XIX i XX wieku, również pochodzące z naszego terenu.

     

Chorzów

Muzeum w Chorzowie

numi-muz_8Obecnie Muzeum w Chorzowie (Chorzów, ul. Powstańców 25) posiada ponad 43 tysiące eksponatów umieszczonych w działach: numizmatyki i medalierstwa polskiego, historii Śląska, etnografii Śląska, sztuki współczesnej o tematyce przemysłowej, biblioteka naukowa i dział edukacyjno - promocyjny. Wśród wystawionych eksponatów numizmatycznych zasługuje na uwagę piękna kolekcja kwartników śląskich, które wprowadzone zostały do obiegu około 1290 roku, dzięki reformie Henryka III (1273-1309) księcia głogowskiego.

„Z dziejów pieniądza. Polska – Śląsk” to stała wystawa dostępna w Muzeum. Wystawa ta obrazuje historię mennictwa w Polsce i na Śląsku. Całość poprzedzona jest wstępem dotyczącym początków mennictwa europejskiego, począwszy od przedmonetarnych środków płatniczych poprzez mennictwo greckie, celtyckie oraz rzymskie. Na wystawie zaprezentowano także chronologicznie monety poszczególnych władców Polski od Bolesław Chrobrego i Mieszka II poprzez ich następców aż do okresu II Rzeczypospolitej. Zobaczyć można również pieniądze papierowe, począwszy od pierwszych biletów skarbowych wprowadzonych w okresie insurekcji kościuszkowskiej do 1939 roku.
Atrakcją wystawy są bardzo rzadkie projekty monet oraz monety próbne z czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego i II Rzeczypospolitej.

numi-muz_9

Fragmenty ekspozycji z wystawy „Z dziejów pieniądza. Polska – Śląsk”

Część druga wystawy poświęcona jest mennictwu śląskiemu, którego początki sięgają XI wieku, tj. czasów Bolesława Śmiałego.

 Wśród eksponatów na szczególną uwagę zasługują:
- kwartniki śląskie, które wprowadzone zostały do obiegu około 1290 r., dzięki reformie Henryka III (1273-1309) księcia głogowskiego;
- piętnastowieczne śląskie halerze;
- monety nowożytne poszczególnych śląskich księstw;
- monety reprezentujące mennictwo Habsburgów oraz królów pruskich na Śląsku do momentu zamknięcia mennicy wrocławskiej w 1826 r.;
- śląskie pieniądze zastępcze z lat 1914-1924;
- XV i XVII-wieczne skarby monet odkryte na Górnym Śląsku.

Ogółem wystawia prezentuje ponad 830 eksponatów, w szczególności monet i banknotów, ale zobaczyć możemy również XVIII-wieczną wagę do monet, skarbczyk do przechowywania pieniędzy czy jedną z pierwszych książek poświęconych numizmatyce śląskiej.

Na wystawie można obejrzeć prezentację multimedialną, pt.: „Technika mennicza w średniowieczu i czasach nowożytnych”. Dodatkową atrakcją dla zwiedzających jest możliwość wybicia własnoręcznie pamiątkowego żetonu.

    

Częstochowa

Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II w Częstochowie

numi-muz_10Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II (Częstochowa, ul. Jagiellońska 67/71) jest votum ofiarowanym Królowej Polski w podziękowaniu za dar zdrowia po przebytym udarze szefa firmy i hołdem złożonym najwybitniejszemu z Polaków - Karolowi Wojtyle - Papieżowi, który z radością przybywał jako pielgrzym do Naszej Jasnogórskiej Pani.
Utrwalenie wizerunku Jana Pawła II na monetach i medalach to sposób na uwiecznienie jego wielkiego dokonania w dziele pojednania ludzi na całym świecie oraz przekazania tej spuścizny przyszłym pokoleniom. Powstanie Muzeum w Częstochowie jest symboliczne i nawiązuje do wspaniałej tradycji pielgrzymowania, z jakiej Częstochowa słynie na całym świecie.
Muzeum mieści się w nowoczesnym budynku firmy President Electronics Poland, wyposażonym według najwyższych standardów. Usytuowane jest w bezpośredniej bliskości drogi krajowej DK 1. Odległość do oddalonej o 5 km Jasnej Góry pokonamy autem w 10 minut. Ogromny parking jest w stanie pomieścić dziesiątki autokarów i setki pojazdów osobowych. W budynku funkcjonuje kawiarnia, sklep z pamiątkami i numizmatami, inne niezbędne wyposażenie do funkcjonowania tego rodzaju obiektu oraz scena muzyczna z profesjonalnym nagłośnieniem i oświetleniem.

numi-muz_11

Przygotowania do otwarcia Muzeum trwały zaledwie 11 miesięcy - od zrodzenia się pomysłu do jego realizacji. Znawcy tematu rozpoznają wśród prezentowanych monet i medali kolekcję Pana Wojciecha Grabowskiego, który jeszcze do niedawna był jej właścicielem. Pan Wojciech zaprezentował ją w Londynie podczas wizyty Jana Pawła II, a także w roku 2006 na Zamku Królewskim w Warszawie, w pierwszą rocznicę śmierci naszego Papieża.
Obecnie prezentowana kolekcja zawiera ponad 7000 eksponatów.

     

G

Głogów

–  Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie

numi-muz_12Zamek głogowski, siedzibę Muzeum Archeologiczno-Historycznego (Głogów, ul. Brama Brzostowska 1) wzniesiono w poł. XIII w. Początkowo był budowlą drewnianą z wolnostojącą. W latach 1652-1657 rozpoczęto prace zmierzające do przebudowy zamku. Przebudowa zamku nadała mu charakter rezydencji pałacowej i wygląd zbliżony do dzisiejszego. Zbiory Muzeum liczą ponad 23 000 eksponatów. Dużą ich część stanowią zabytki związane z historią Głogowa i okolic (m.in. kolekcja kart pocztowych i widokówek Głogowa, kolekcja wydawnictw kartograficznych związanych z Głogowem i ziemią głogowską oraz kolekcja radio-odbiorników, gramofonów i urządzeń grających.

numi-muz_13

Kilka monet ze zbiorów Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Głogowie

Największą część zbiorów stanowią numizmaty pochodzące w dużej mierze ze skarbów odnalezionych w Głogowie. Ich część jednak często nie jest dostępna dla zwiedzających głogowskie muzeum, ponieważ jest wypożyczana na wystawy w innych muzeach. Dział Archeologiczny jest największym działem w głogowskim Muzeum.
Głogowski skarb odkryli 23 października 1987 r. dwaj działkowicze podczas prac melioracyjnych na ogrodach działkowych przy Osiedlu Piastów Śląskich. Zawiera 20 638 monet całych i fragmentów, siedem srebrnych sztabek i jedną grudkę srebra. Wśród monet rozróżniono 31 typów w większości polskich denarów pochodzących ze Śląska z XII i pocz. XIII w. Pod względem liczby monet należy do największych swojej doby nie tylko w Polsce, ale i w Europie.
Skarb odnaleziony w 2004 roku na Starym Mieście w Głogowie liczy sobie 5596 monet, w tym m.in. polskie dukaty Zygmunta III Wazy i Władysława IV. Na wystawie zobaczymy również monety węgierskie, niemieckie, siedmiogrodzkie, ałtuny tureckie, cekiny weneckie. Srebrne talary: polskie Zygmunta III Wazy i Władysława IV, austriackie, szwedzkie, węgierskie, niderlandzkie, niemieckie, hiszpańskie, francuskie. Wśród drobnych monet na ekspozycji znajdują się półtoraki: koronne Zygmunta III Wazy, pruskie lenne Jerzego Wilhelma Hohenzollerna, elbląskie Gustawa Adolfa oraz 3-krajcarówki niemieckie m.in. Ferdynanda II i III wybijane w Hall, Wrocławiu, Opolu, Joachymowie, Kutnej Horze oraz śląskie np. Jerzego III Brzeskiego i Alberta V. Wallenstein'a wybijane w Żaganiu.
Skarb prawdopodobnie gromadzony był od kilku pokoleń, być może przez ludzi trudniących się handlem. Pochodzi z czasów w numizmatyce zwanych okresem złotowo-talarowym.
Najstarszymi monetami w skarbie są ałtuny tureckie Sulejmana Wspaniałego z lat 20-tych XVI w. Najmłodsze to monety z końca lat 50-tych XVII w.

   

Gorzów Wielkopolski

–  Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta

numi-muz_14Siedzibą Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim (Gorzów Wlkp., ul. Warszawska 35) jest dawna willa miejscowego fabrykanta, Gustawa Schroedera, położona na terenie Przedmieścia Santockiego, wybudowana w latach 1903-1904. Willa została wzniesiona w stylu eklektycznym z przewagą neobaroku, określanym także mianem neobaroku berlińskiego, który cechuje elegancja formy i detalu. Zbiory sztuki to m.in. malarstwo, rysunek, grafika, rzeźba, sztuka cerkiewna, konwisarstwo. Obok dzieł związanych z twórcami europejskimi, zwłaszcza z kręgu niemieckiego (M. Liebermann, E. Henseler, K. Bauer), nieliczną grupę tworzą prace artystów polskich: Sz. Czechowicz, H. Rodakowski, J. Matejko, J. Fałat, W. Kossak i inni. W kolekcji znajduje się między innymi bogaty zbiór wyrobów cynowych (XVI-XX wiek).

Dział Numizmatyczny muzeum  jako samodzielny dział powstał w 1987 roku. Na zbiór złożyły się monety wyłączone z Działu Archeologii oraz medale z Działu Sztuki. W początkach istnienia muzeum kilkadziesiąt pierwszych monet przekazanych zostało z niemieckiego Muzeum Miejskiego (Städtisches Museum). Były to pospolite emisje niemieckie i polskie pochodzące z XVII i XIX w. Monety stanowią pierwsze zapisy w księgach inwentarzowych gorzowskiego muzeum. Wyraźne powiększenie zbioru nastąpiło na początku lat siedemdziesiątych. Pozyskano wtedy pierwsze skarby monet. Obecnie przy formowaniu zbioru bierze się pod uwagę znaleziska pochodzące z terenu działalności Działu Numizmatycznego, mając na uwadze problem badawczy dotyczący odtwarzania historycznego obiegu pieniądza. Zbiór liczy ponad 12 000 monet, banknotów i medali. Większość z nich pochodzi przede wszystkim z badań własnych, prowadzonych we współpracy z Działem Archeologii. Składa się na niego głównie 20 skarbów z różnych epok – począwszy od średniowiecza, a skończywszy na czasach współczesnych (II wojna światowa). Na wyróżnienie zasługują zwłaszcza późnośredniowieczne znaleziska z Wojcieszyc (pow. Gorzów Wlkp.), Rowu (pow. Myślibórz) i Strzelec Krajeńskich. Obszar pracy Działu Numizmatycznego obejmuje głównie ziemie nad dolną Wartą i Notecią, nazywane wcześniej Nową Marchią. Dzieje tych terenów, znajdujących się na pograniczu polsko-niemieckim, były bardzo burzliwe, co nastręcza wiele problemów przy kształtowaniu zbioru numizmatycznego. Obraz obiegu pieniądza na przestrzeni stuleci nad dolną Wartą i Notecią rysuje się przeto w sposób bardziej skomplikowany niż w innych regionach. Badawczy charakter zbioru numizmatycznego zaowocował wieloma publikacjami w czasopismach numizmatycznych.

numi-muz_15

Monety ze zbiorów Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim
– fotografia: http://www.muzeumlubuskie.pl/

Od 2005 roku w muzeum udostępniono dla zwiedzających wystawę numizmatyczną, na której zaprezentowano późnośredniowieczne skarby pochodzące ze zbiorów Działu Numizmatycznego. Łącznie wyeksponowano 5 skarbów.

    

Grudziądz

–  Muzeum w Grudziądzu im. ks. dr. Władysława Łęgi

numi-muz_16Muzeum powstało w 1883 roku, mieści się w zabudowaniach dawnego klasztoru benedyktynek przy ulicy Wodnej 3/5, w zabytkowych spichrzach przy ulicy Spichrzowej 8-17 oraz w gmachu furty klasztornej zwanej Pałacem Opatek przy ulicy Klasztornej 4. Wszystkie budynki tworzą obecnie jeden zwarty kompleks obiektów muzealnych. Muzeum posiada zbiory głównie o charakterze regionalnym, które znajdują się pod opieką merytoryczną 4 działów: historii (w tym numizmaty), archeologii, sztuki, etnografii i prezentowane są na ekspozycjach stałych: Galeria Współczesnego Malarstwa Pomorskiego, Pradzieje Północnej Części Ziemi Chełmińskiej, Historia Grudziądza, Późnośredniowieczny Gródek Rycerski w Plemiętach, Biżuteria Średniowieczna z Gruczna, Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, Kolebka Kawalerii II Rzeczpospolitej.

Grudziądzkie muzeum posiada bogatą kolekcję monet, banknotów, medali, orderów, odznaczeń i odznak, liczącą około 8200 zabytków. Największą grupę stanowią monety (około 5500 szt.). Najstarszymi zabytkami w tej grupie są monety pochodzące z czasów Cesarstwa Rzymskiego. Do najstarszych monet polskich należy denar „Walka ze smokiem” Bolesława Krzywoustego (1102 – 1138). Na uwagę zasługuje również talar Konfederacji Targowickiej z 1793 r.

Muzeum posiada ponadto komplet monet próbnych i kolekcjonerskich, emitowanych od 1949 r. Ich zbiór pozwala zapoznać się z wybitnymi miniaturowymi dziełami sztuki polskich artystów. Bardzo różnorodny jest zbiór monet obcych – począwszy od Europy aż po Daleki Wschód.

numi-muz_17

Numizmaty ze zbiorów Muzeum w Grudziądzu – fotografia: http://www.muzeum.grudziadz.pl/

Medale, ordery, odznaczenia – to kolekcja licząca ponad 2300 szt. W ramach zbioru wyodrębnić można większe grupy tematyczne: „Kopernik”, medale muzealne, bogaty zestaw prac Stanisławy Wątróbskiej – Frindt, miasta polskie w medalierstwie, królowie i książęta polscy. Na uwagę zasługuje zestaw odznak pułkowych związanych z Grudziądzem.
Znajdujące się w zbiorach numizmatycznych banknoty pochodzą nie tylko z terenu Polski, ale również Niemiec, Rosji, ZSRR i innych państw. Najstarsze banknoty polskie wyemitowane zostały podczas Insurekcji Kościuszkowskiej w 1794 r. Część tej emisji znajduje się właśnie w grudziądzkim muzeum. Interesującą grupę stanowią banknoty wydane przez grudziądzki magistrat w 1918 r. Do tej części zbioru włączone zostały akcje i obligacje.

    

J

Jarosław

Muzeum Kamienica Orsettich w Jarosławiu

numi-muz_18Muzeum Kamienica Orsettich w Jarosławiu (Jarosław, ul. Rynek 4) mieści się w jednej z najpiękniejszych kamienic mieszczańskich w Polsce, która została wybudowana przed 1593 rokiem. Początkowo znajdowała się w zabudowie zwartej, a narożną stała się w 1625 roku, kiedy to spalił się sąsiedni dom i na jego miejscu utworzono uliczkę do wałów (obecnie ulica Trybunalska). Początkowo kamienica była własnością rodziny Smiszowiców. W 1633 roku kamienicę nabył od aptekarza Stanisława Smiszowica kupiec krakowski Wilhelm Orsetti, Włoch z pochodzenia. Muzeum gromadzi eksponaty związane z historią miasta i regionu w postaci archiwaliów, ikonografii, wyrobów rzemiosła, zabytków archeologicznych, numizmatyki, sztuki współczesnej i wydawnictw. We wnętrzach znajduje się częściowo zachowana polichromia z XVII i XVIII wieku. Pierwsze obiekty związane z historią Jarosławia zaczęto gromadzić już na początku XX wieku. Muzeum udostępnia zbiory na wystawach stałych: Historia Jarosławia, Wnętrza mieszczańskie oraz Wielka izba.

numi-muz_19

Numizmaty ze zbiorów Muzeum Kamienica Orsettich w Jarosławiu – fot.: http://www.muzeum-jaroslaw.pl/

Kolekcja numizmatyczna liczy ponad 3300 eksponatów. W grupie tej na uwagę zasługują monety z czasów rzymskich, polskie grosze i półgrosze koronne, ternary łobżenickie, grosze gdańskie i elbląskie, trojaki, orty, szelągi czy monety austriackie. Niewielki, ale bardzo liczący się zbiór stanowią odznaki jarosławskich pułków. W kolekcji znajdują się również medale i odznaczenia z czasów I wojny światowej, banknoty oraz pieczęcie jarosławskie i podjarosławskich gromad wiejskich.

     

Jasło

Muzeum Regionalne w Jaśle

numi-muz_20Muzeum Regionalne w Jaśle (Jasło, ul. Kadyiego 11) powstało w 1969 roku. Kolekcja strojów ludowych stanowi jedną z bogatszych części działu etnograficznego. Zebrane eksponaty to pełne stroje oraz elementy ludowych strojów pogórzańskich oraz łemkowskich. Ważną część kolekcji stanowią również eksponaty dotyczące tradycyjnych rzemiosł wiejskich. Wśród nich wyroby ceramiczne z dawnych ośrodków garncarskich z terenu byłego powiatu jasielskiego, a także narzędzia i wyroby tkackie. Muzeum posiada także zbiór narzędzi oraz wyrobów kowalskich i stolarskich. Muzeum posiada również zbiory falerystyczne (z łac. i gr. phalerae - ozdoba piersi lub czoła). Najciekawsza i najcenniejsza jest kolekcja orłów, noszonych przez formacje polskie od początku pierwszej wojny światowej aż po czasy współczesne. Kolekcja numizmatyczna liczy około 2000 szt., zawiera monety antyczne, głównie rzymskie oraz monety polskie od XI-XX wieku. Ozdobą kolekcji jest tetradrachma Aleksandra Wielkiego z 320 r. p.n.e. oraz zbiór talarów z XVII-XIX wieku.

numi-muz_21

Tetradrachma Aleksandra Wielkiego z 320 r. p.n.e. – fot. http://www.muzeum.jaslo.pl/

     

Kalisz

–  Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu

numi-muz_22Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu (Kalisz, ul. Kościuszki 12) należy do grona najstarszych polskich placówek muzealnych. Pierwsze próby utworzenia w Kaliszu muzeum podjęto już w 1883 roku, ale na skutek braku zgody władz carskich, muzeum utworzono dopiero w 1900 roku. Muzeum gromadzi zbiory z zakresu archeologii, etnografii, historii i sztuki, które prezentuje na wystawach stałych i czasowych oraz organizuje imprezy plenerowe (Festyny Etnograficzne, Jarmark Archeologiczny i Biesiadę Piastowską). Zbiory etnograficzne zgromadzone aktualnie w muzeum liczą ponad 2500 obiektów, obejmiją zabytki tradycyjnej kultury ludowej, wytwory współczesnej sztuki i rękodzieła ludowego oraz eksponaty afrykańskie. Zbiory archeologiczne liczą ok. 1500 obiektów + od pradziejów, przez starożytność i wczesne średniowiecze, aż do lokacji miasta w połowie XIII w. Obejmują kości zwierząt z epoki lodowcowej (nosorożców i mamutów) oraz ślady działalności ludzkiej w okresie paleolitu i neolitu oraz płytę nagrobną księcia Mieszka Starego, władcy Polski zmarłego w 1202 roku.

W skład kolekcji numizmatycznej muzeum - obok nielicznego zasobu sfragistycznego i falerystycznego (głównie odznaki wojskowe oraz towarzystw kulturalnych i sportowych pochodzące z końca XIX w. i okresu międzywojennego) - wchodzi kolekcja monet i banknotów polskich i obcych, a przede wszystkim inwentarze skarbów odkrytych w rejonie Kalisza:
– dirhemów arabskich z Piwonic (X w.) tłoczonych przez emirów arabskich z dynastii Sasanidów,
– różnych typów i odmian wczesnośredniowiecznych denarków krzyżowych (bitych w Anglii, Saksonii, Magdeburgu, Kolonii i na Węgrzech) oraz monet palatyna Sieciecha, a także ozdób srebrnych proweniencji czeskiej ze Słuszkowa (XI w. ),

numi-muz_23

Denary krzyżowe z kaplicą, krzyżem perełkowym i pastorałem ze skarbu słuszkowskiego
– ilustracja: http://www.info.kalisz.pl/

– monet z XI w. odkrytych w Ogorzelczynie koło Turku,
– groszy praskich (XIV w.) pochodzących z 2 skarbów kaliskich (przy ul. Podwale i Narutowicza),
– denarków jagiellońskich (Władysława Jagiełły, Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka) oraz pomorskich, a także szelągów krzyżackich i rzadkich denarków pochodzących z Achai (denar Filipa Sabaudzkiego) i Chorwacji, datowanych na 2 połowę XV w. z Kościelnej Wsi,
– kolekcja monet późniejszych (miedziane szelągi litewskie Jana Kazimierza, grosze koronne Augusta III, monety z czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego i z okresu Księstwa Warszawskiego) odkrytych w Biskupicach pod Kaliszem oraz skarb monet rosyjskich (kopiejki staroruskie z 2 połowy XVI wieku) z Florentyny, przekazany w depozyt przez IAiE PAN.

     

Kielce

–  Muzeum Narodowe w Kielcach

numi-muz_24Główną siedzibą Muzeum Narodowego w Kielcach (Kielce, Plac Zamkowy 1) jest pałac, należący niegdyś do biskupów krakowskich, właścicieli rozległych dóbr świętokrzyskich. Na wystawie stałej Wnętrza pałacowe XVII-XVIII w. - znajdują się wizerunki osób duchownych i szlachty, przede wszystkim biskupów krakowskich: Konstantego F. Szaniawskiego (1 ćw. XVIII w.); Kajetana Sołtyka - m.in. pędzla malarza, księdza Antoniego Brygierskiego, z r. 1759 r.; replika portretu bp Jakuba Zadzika fundatora pałacu wg. oryginału z XVII w., nadto wizerunek ksieni klasztoru benedyktynek w Jarosławiu - Katarzyny Sołtykówny (zm. 1766) wśród portretów en pied przedstawicieli jej familii, Sołtyków, z 3 ćwierci XVIII w., z pałacu w Kurozwękach. Są także portrety osób z symbolami władzy wojskowej (buławy, buzdygany itp.) z w. XVIII, różnej proweniencji artystycznej, w tym przedstawiające: Jana Małachowskiego, Stanisława Mateusza Rzewuskiego, Jana Klemensa Branickiego, Jana Dobrogosta Krasińskiego.

Kolekcja numizmatyczna muzeum jest przeglądem monet, w tym kilku wybitnej wartości, począwszy od czasów Piastów. W skład kolekcji wchodzą: 47 znalezisk monetarnych tzw. skarbów, monety z epoki Piastów, Jagiellonów, Wazów, Księstwa Warszawskiego, powstania listopadowego, Królestwa Polskiego, II Rzeczpospolitej, monety z getta w Łodzi z okresu okupacji niemieckiej, banknoty polskie od czasów Insurekcji Kościuszkowskiej do aktualnie będących w obiegu, medale oraz tłoki pieczętne władz i urzędów państwowych, sądowe, wojskowe, powstańcze, cechowe, szkolne, kościelne oraz organizacji i instytucji użyteczności publicznej.

numi-muz_25

Numizmaty ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach (Denar „Książę i Św. Wojciech”
oraz Medal "Gustaw II Adolf, król Szwecji" – http://fotografia: mnki.pl/

W zbiorach znajduje się 47 znalezisk monetarnych, wśród których na szczególną uwagę zasługują: skarb z Wodzisławia liczący 2191 denarów Władysława Jagiełły, Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka; skarb z Krzczonowa składający się z 5263 denarów i półgroszy Władysława Jagiełły, Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta oraz grosze praskie; skarb z Mokrska Dolnego – w zespole tym występują monety: Władysława Jagiełły, Kazimierza Jagiellończyka, Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta, monety Śląskie, Zakonu Krzyżackiego, różnych miast i państw niemieckich.
Z najciekawszych monet w zbiorze należy wymienić denary: Bolesława Krzywoustego, Władysława Wygnańca i Bolesława Kędzierzawego, brakteaty: Bolesława Wstydliwego, Mieszka III, Mieszka Plątonogiego, talary: Stefana Batorego, Zygmunta III Wazy, Władysława IV Wazy, Stanisława Augusta Poniatowskiego, talar kurlandzki Jakuba Kettlera, dukaty: Władysława IV Wazy, Jana Kazimierza Wazy, Księstwa Warszawskiego i Powstania Listopadowego, złote i srebrne monety Królestwa Polskiego, II Rzeczpospolitej oraz monety z getta w Łodzi z okresu okupacji niemieckiej.
Zbiór banknotów obejmuje zdecydowaną większość banknotów polskich, od czasów Insurekcji Kościuszkowskiej do aktualnie będących w obiegu.
Wśród najcenniejszych medali wchodzących w skład kolekcji numizmatycznej wyróżnić należy niewątpliwie: medal wykonany w 1634 r. na zamówienie dworu szwedzkiego przez Sebastiana Dadlera, najwybitniejszego europejskiego medaliera epoki baroku, z okazji drugiej rocznicy śmierci króla Gustawa II Adolfa w bitwie pod Lützen; okolicznościowy medal ślubny, wykonany w 1638 r. przez Johana Höhna; medal poświęcony zwycięstwom wojennym króla Szwecji Karola XII autorstwa wybitnego niemieckiego medaliera pracującego w Norymberdze Georga Hautscha. Medal ten związany jest z Kielcami osobą władcy, albowiem Karol XII przebywał w pałacu kieleckim przed bitwą pod Kliszowem w okresie od 30.VI do 9.VII. 1702 r.
Szczególną wartość (także sentymentalną) posiada komplet medali wybitych przez Watykan z okazji 13. rocznicy pontyfikatu Jana Pawła II i 100. rocznicy ogłoszenia Encykliki „Rerum Novarum”. Medale te przekazał osobiście do zbiorów papież Jan Paweł II podczas wizyty w pałacu kieleckim 3 czerwca 1991 r.

    

Konin

–  Muzeum Okręgowe w Koninie

numi-muz_26Główną siedzibę Muzeum Okręgowego w Koninie (Konin, ul. Muzealna 6) stanowi bezwieżowy zamek, zbudowany nad południowo-wschodnim brzegiem Jeziora Gosławickiego w latach 1418-1426. Zamek wzniesiony został na wąskiej piaszczystej łasze od zachodu zamkniętej bagniskiem, od północy wodami jeziora. W znamku znalazły miejsce wystawy stałe: Konin Poprzez Wieki - muzealna ilustracja dziejów miasta, Biżuteria i styl wystawa pokazuje, iż biżuteria, wraz z całym rzemiosłem artystycznym jest kształtowana przez styl (klasycyzm, biedermeier, romantyzm, historyzm, realizm, secesję i art déco). Pradzieje Ziemi Konińskiej - obrazuje najważniejsze etapy pradziejów regionu, Magia światła - ekspozycja pokazuje rozwój form oświetleniowych od czasów starożytnych do XX w, Judaika - zbiór kilkuset całych i fragmentarycznie zachowanych macew ze zniszczonych cmentarzy żydowskich na terenie konińskiego.

Początki istnienia Gabinetu Numizmatycznego muzeum sięgają 1967 roku, w którym przejęto z byłego społecznego Muzeum PTTK kilkaset sztuk różnorakich monet i banknotów o niedużej wartości muzealnej. Jednakże na bazie tego zbioru na przestrzeni prawie 40 lat powstawała kolekcja monet, banknotów, medali i odznaczeń, przede wszystkim polskich oraz krajów historycznie z Polską związanych, która obecnie liczy ponad 10 tysięcy obiektów.
Do najbardziej interesujących zabytków numizmatycznych należą: brakteaty Bolesława Krzywoustego, grosz krakowski Kazimierza Wielkiego, srebrne talary królów polskich z dynastii Wazów, pierwsze polskie banknoty z okresu Powstania Kościuszkowskiego. Ponadto w kolekcji znajdują się monety z okresu Polski porozbiorowej: Księstwa Warszawskiego, Królestwa Kongresowego oraz Powstania Listopadowego.

numi-muz_27

Wybrane numizmaty ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Koninie (Grosz krakowski Kazimierza Wielkiego
oraz Talar Stanisława Augusta Poniatowskiego – fotografia: http://www.muzeum.com.pl/

Ciekawą grupę stanowią polskie monety i banknoty z okresu międzywojennego. Znaczną część zbioru numizmatycznego stanowi licząca blisko 3 tysięcy obiektów kolekcja papierowych pieniędzy zastępczych z lat 1914-1923, pochodzących z ziem dzisiejszej Polski oraz terenów Austrii, Niemiec i Rosji.
Z obiektów należących do obcej numizmatyki znajdują się monety królów polskich bite w innych państwach oraz pieniądz państw zaborczych: Rosji, Prus i Austrii z lat 1795-1918.
Do Gabinetu Numizmatycznego trafiają również monety pochodzące z badań archeologicznych. Szczególne cenne są znaleziska kościelne pochodzące ze Starego Miasta, Królikowa oraz Kościelca.
Osobną grupę zbiorów, liczącą około 1000 obiektów, stanowią medale i odznaczenia. Wśród nich są: medale polskie pochodzące z okresu od XVII wieku do czasów współczesnych, polskie odznaczenia międzywojenne i współczesne, ciekawa kolekcja polskich odznaczeń sportowych z 1 poł. XX w. oraz obiekty związane z regionem konińskim.

    

Koszalin

–  Muzeum w Koszalinie

numi-muz_28Systematyczne pozyskiwanie i gromadzenie zbiorów archeologicznych przez Muzeum w Koszalinie (Koszalin, ul. Młyńska 37-39) , w ciągu dotychczasowych 50 lat powojennych pozwoliło zebrać ok. 30 tysięcy zespołów zabytków. W zbiorach pracowni epoki brązu i wczesnej epoki żelaza znajduje się kolekcja 14 unikalnych skarbów brązowych datowanych od młodszego okresu epoki brązu do okresu halsztackiego D, w tym pięć odkrytych po wojnie. Są to głównie ozdoby, ale także narzędzia i broń, w tym 7 różnego typu mieczy brązowych. Szczególnie bogaty i liczny zestaw zabytków pochodzi z okresów późnolateńskiego (przedrzymskiego), rzymskiego, późnorzymskiego i wędrówek ludów. Są to materiały m.in. z Niemicy, Warszkowa, Dzierżęcina, Białęcina, badane przed wojną i przejęte z dawnego Muzeum w Darłowie. Bogate są zbiory z cmentarzysk w Gostkowie i Konikowie. Na szczególną uwagę zasługuje cmentarzysko z kręgami kamiennymi w Grzybnicy (I-II wiek ne.).

23 maja 2002 roku w Muzeum w Koszalinie (Koszalin, ul. Młyńska 37-39) otwarta została stała wystawa numizmatyczna pt.: „Monety i medale”. Pokazano na niej 1603 monety i 286 medali. Eksponaty ułożone są w porządku chronologicznym.
Najstarsze monety pochodzą ze starożytnego Rzymu, w tym liczący 216 monet fragment skarbu denarów z I-II w. n.e. znaleziony w Żulicach k. Tomaszowa Lubelskiego .
Czasy średniowieczne reprezentują monety polskie, niemieckie i pomorskie. Na wystawie można oglądać ciekawą kolekcję półgroszy Władysława Jagiełły, denary miast pomorskich z XIV/XV w. oraz skarb monet znaleziony w Dzierżęcinie k. Koszalina. Są to srebrne szelągi i grosze przełomu XV i XVI w. w ilości 147 sztuk. W skład skarbu wchodzą monety krzyżackie: wielkich mistrzów Jana von Tiefena, Fryderyka Saskiego i Albrechta Hohenzollerna, monety brandenburskie elektorów: Jana Cicero i Joachima I oraz kilka monet meklemburskich i pomorskich. Wyeksponowany jest także dobrze zachowany dukat węgierski Władysława V, bity pomiędzy 1453 a 1457 rokiem.

numi-muz_29

Dukat węgierski Władysława V, bity pomiędzy 1453 a 1457 rokiem – fot.: http://www.muzeum.koszalin.pl/

Największą część ekspozycji zajmują monety z epoki nowożytnej. Do najciekawszych eksponatów w tej części zaliczyć trzeba skarby monet znalezione na Pomorzu. Chronologicznie pierwszy jest skarb z Głodzina k. Świdwina (313 monet) z I poł. XVII w. Znajdują się w nim monety królów polskich: Zygmunta III i Jana Kazimierza, szelągi podwójne ostatnich władców Pomorza z dynastii Gryfitów: Filipa Juliusza, Ulryka, Franciszka I i Bogusława XIV bite w mennicy w Darłowie oraz monety brandenburskie Jerzego Wilhelma i szwedzkie Gustawa Adolfa i Krystyny. Z I poł. XVII w. pochodzi też skarb znaleziony w Drawsku Pomorskim. Muzeum odzyskało z niego tylko 10 monet, ale są to pięknie zachowane talary i dukaty z Saksonii, Holandii, Księstwa Mansfeld i Brunszwiku-Lüneburga. Następny skarb, znaleziony w Doblu k. Tychowa, pochodzi z XVIII w. i liczy 133 monety państw niemieckich: Meklemburgii-Strelitz (Adolf Fryderyk IV), Meklemburgii-Schwerin (Krystian Ludwik II) oraz Prus (Fryderyk II). Na ekspozycji znajduje się też zbiór monet królów polskich oraz kolekcja monet niemieckich z XVII-XX w., w tym złote monety 10 i 20 markowe z czasów Wilhelma I oraz waga do monet z 1706 r. pochodząca z Kolonii.
Na wystawie prezentowane są także monety rosyjskie z XIX i XX w. oraz ruble i złote polskie bite dla ziem polskich zaboru rosyjskiego. Ekspozycję monet kończy zbiór polskich srebrnych monet kolekcjonerskich z lat 1980-2004, podarowanych naszemu muzeum przez NBP w Warszawie.

Na ekspozycji zaprezentowano też fragment zebranej przez Gabinet kolekcji medali reprezentujących czasy od początku XVIII w. do końca XX w. i pochodzą z Polski, Niemiec, Francji, USA oraz Rosji. Najciekawszy jest tu liczący prawie 50 sztuk zbiór medali rosyjskich z XVIII w.: Piotra I, Piotra II, Anny, Elżbiety i Katarzyny II. Medale polskie przedstawione są fragmentarycznie od początku XVIII w. poprzez wiek XIX do XX. Ekspozycję zamyka seria medali królów polskich (39 szt.), bita na zamówienie koszalińskiego oddziału PTN w Mennicy Państwowej w Warszawie według projektów Ewy Olszewskiej-Borys.

    

Kościan

–  Muzeum Regionalne im. dr. H. Florkowskiego w Kościanie

numi-muz_30Muzeum Regionalne im. dr. H. Florkowskiego w Kościanie (Kościan, ul. Rynek 1) zostało otwarte w 1976 roku, mieści się na pierwszym i drugim piętrze XIX wiecznego ratusza. Muzeum posiada zbiory archeologiczne, etnograficzne, filokartystyczne, historyczne, militaria, numizmatyczne i z dziedziny sztuki.

Gabinet Numizmatyczny muzeum prezentuje wystawę „Pieniądz na ziemiach polskich od X do XX wieku”. Na ekspozycji znajduje się ponad 650 eksponatów - banknoty, monety oraz pieniądz zastępczy. Wystawa ma na celu przybliżenie dziejów pieniądza będącego w obiegu na ziemiach polskich od początków państwa do końca XX wieku. Wszystkie eksponaty pochodzą ze zbiorów własnych, których gromadzenie w muzeum rozpoczęło się od 1982 roku, głównie dzięki zaangażowaniu pierwszych dyrektorów: Witolda Omieczyńskiego i Piotra Bauera. Koncepcję utworzenia Gabinetu Numizmatycznego przygotował Paweł Dobraś. Wystawa została przez niego tak opracowana, aby służyła grupom szkolnym w nauczaniu historii, a także, aby stała się inspiracją do tworzenia własnych, prywatnych kolekcji numizmatycznych.

numi-muz_31

Gabinet numizmatyczny Muzeum Regionalnego im. dr. H. Florkowskiego w Kościanie - fragment ekspozycji

    

Kraków

–  Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej / Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie

numi-muz_32Muzeum Narodowe w Krakowie utworzyło w zrewaloryzowanym Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego - Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie - Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej (Kraków, ul. Piłsudskiego 12). Jest to jedyna tego rodzaju instytucja w Polsce, mająca na celu udostępnienie publiczności najlepszej na świecie kolekcji monet, medali i banknotów polskich, zgromadzonych w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Muzeum Narodowe w Krakowie posiada wyjątkowy w Europie, liczący 100 tysięcy egzemplarzy, zbiór numizmatów (monet, medali, banknotów), w tym najlepszą na świecie kolekcję numizmatów polskich. Jej trzon stanowi zbiór słynnego numizmatyka i zbieracza pamiątek historycznych, hrabiego Emeryka Hutten-Czapskiego (1828-1896), obejmujący ponad jedenaście tysięcy egzemplarzy.
Numizmaty przechowywano w XIX-wiecznym pałacyku przy ul. Piłsudskiego 12, który był własnością Czapskich. Emeryk Hutten-Czapski kupił go pod koniec XIX wieku i dobudował do niego pawilon muzealno-biblioteczny (projektu Tadeusza Stryjeńskiego), by umieścić w nim swoje zbiory. Po śmierci Emeryka Hutten-Czapskiego utworzono tam, zgodnie z wolą jego rodziny, samodzielne muzeum, które w 1903 roku Gmina Miasta Krakowa przekazała Muzeum Narodowemu w Krakowie.
Rozrastające się dzięki kolejnym darom zbiory były dostępne w Pałacyku Czapskich do 1939 roku. Na skutek wojny w Muzeum Czapskich zlikwidowano stałe wystawy, a budynek zaczął pełnić funkcje magazynowe i administracyjne. Odtąd  zbiór numizmatyczny służył badaczom, publiczność mogła co kilka lat oglądać tylko jego fragmenty na wystawach czasowych.
Na ekspozycji w otwartym ponownie 28 czerwca 2013 roku Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego można zobaczyć ponad 2500 najcenniejszych monet, medali i banknotów z kolekcji Gabinetu Numizmatycznego, a jej uzupełnieniem są wystawy prezentujące bezcenne starodruki i mapy z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego.

numi-muz_33

Kilka monet z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego:
1 - Denar "GNEZDVN CICITAS" Bolesława Chrobrego z około 1000 roku; średnica 18.5 mm;

2 - Brakteat z czasów Mieszka III (1173-1202). Popiersie, gałązka oliwna i hebrajski napis "BRAHA" (błogosławieństwo); średnica 17.5 mm;
3 - Grosz krakowski z około 1360 roku; średnica 28 mm;
4 - Dukat Władysława Łokietka z około 1330 roku; średnica 21.4  mm;
5 - Talar koronny medalowy Zygmunta I Starego z 1533 roku; średnica 37 mm;
6 - Donatywa gdańska 7-dukatowa Stefana Batorego (niedatowana); średnica 41 mm

Gabinet Numizmatyczny Muzeum Narodowego w Krakowie został założony już w 1883 roku. Początkowo jego zbiór był bardzo skromny, a rozrastał się głównie dzięki hojności prywatnych ofiarodawców. Darowizna kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego dokonana w 1903 roku spowodowała radykalną zmianę rangi Gabinetu, który stał się właścicielem najbardziej reprezentatywnego zbioru monet i medali polskich z szeregiem unikatów (wystarczy wymienić denar Bolesława Chrobrego GNEZDVN CIVITAS oraz dukat Władysława Łokietka). Kolekcji towarzyszył starannie opracowany katalog - ceniony i używany do dziś. Wkrótce napłynęły dalsze dary, w tym zespoły monet pochodzące ze skarbów (Dzierznica, Pełczyska). Obiekty pozyskiwano także dokonując zakupów (m.in. na aukcjach w Niemczech) oraz wymieniając dublety. Po II wojnie Gabinet wzbogaciły się o kolejne darowizny, m.in. Karola Halamy - monety antyczne, Jadwigi i Andrzeja Kleczkowskich (po Zygmuncie Zakrzewskim) - cenne monety piastowskie (ok. 5 tys. szt.), czy w ostatnich latach Lecha Kokocińskiego - m.in. kolekcja monet antycznych i fałszywych.

    

Krasnystaw

Muzeum Regionalne w Krasnymstawie

numi-muz_34Siedzibą Muzeum Regionalnego w Krasnymstawie (Krasnystaw, ul. Piłsudskiego 5A) jest zabytkowe kolegium pojezuickie wzniesione w latach 1695 - ok. 1740. Aktualnie muzeum posiada około 10 tys. eksponatów w działach: archeologii, etnografii, historii, numizmatyki, sztuki dawnej i sakralnej oraz chmielarstwa i piwowarstwa. Do najciekawszych znalezisk archeologicznych należą; figurka „uszebti” pochodzenia egipskiego znaleziona w okolicach Turobina, skarb krzemiennych noży kłośników czy skrzynkowy grób kultury amfor kulistych (2500-2000 l.p.n.e.) z Łopiennika Dolnego. W grupie starodruków znajdują się pozostałości księgozbiorów zakonnych: augustianów i jezuitów XVI-XVIII w. Silny w dawnym powiecie ruch ludowy dokumentują; okazjonalne wydawnictwa, fotografie i sztandary partii chłopskich. Kolekcja militariów zdominowana jest przez broń białą I poł. XIX - I poł. XX w. Zbiory numizmatyczne liczą ponad 3000 eksponatów. Obejmują one monety polskie i obce X-XX w. oraz banknoty polskie i obce 1794 - I poł. XX w.

numi-muz_35

Dukat Jana III Sobieskiego ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Krasnymstawie

Zbiory numizmatyczne liczą ponad 3000 eksponatów. Obejmują one monety polskie i obce X-XX w oraz banknoty polskie i obce 1794 - I poł. XX w. Najlepiej w zbiorze reprezentowany jest okres dukatowo-talarowy, w tym liczne rzadkości m.in. dukaty Stefana Batorego, Jana Kazimierza i Jana III Sobieskiego. Równie ciekawie reprezentowany jest okres pieniądza papierowego i metalowego przez monety Królestwa Polskiego czy Rządu Narodowego z 1831 r. Wśród monet z okresu międzywojennego znajdują się pamiątkowe monety złote z 1925 r. Zbiory uzupełnia komplet monet próbnych i obiegowych z lat 1948-1998. W grupie odznak i odznaczeń dominują odznaki pułkowe z lat 1918-1939 oraz odznaczenia wojskowe i cywilne XIX-XX w.

    

L

Lublin

–  Muzeum Lubelskie

numi-muz_36Muzeum Lubelskie (Lublin , ul. Zamkowa 9) jest obecnie jedną z bogatszych, wielodziałowych placówek w Polsce (ogółem ponad 157 tys. eksponatów). W siedzibie głównej gromadzi i eksponuje zabytki z zakresu archeologii, etnografii, militariów i sztuki. Unikatowe w skali europejskiej, mające około 5 tys. lat, plastyczne przedstawienie pary zwierząt w zaprzęgu odkryte w Krężnicy Jarej, skarb surowca i wyrobów bursztynowych z Basonii - jedno z największych znanych dotychczas z terenu Europy znalezisk z gotowymi wyrobami bursztyniarskimi datowany na 1 poł. V wieku n.e. Zbiór dworskiego malarstwa m.in. portret króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w stroju koronacyjnym i portret prymasa Michała Poniatowskiego z warsztatu M. Bacciarellego, XIX-wieczne pejzaże Józefa Chełmońskiego, płótna historyczne Jana Matejki, obrazy najwybitniejszych malarzy Młodej Polski.

„Monety i medale na ziemiach polskich X–XX w.” to stała wystawa numizmatyczna Muzeum Lubelskiego, która została otwarta 28 września 2001 r., opowiada o dziejach pieniądza i historii sztuki medalierskiej w Polsce. Autorkami scenariusza są: w części odnoszącej się do monet Małgorzata Koperwas i Jolanta Ścibior, w części odnoszącej się do medali Małgorzata Koperwas.
Na wystawie znajduje się 688 monet, w tym 17 kopii. Starano się eksponować przede wszystkim oryginały ze zbiorów Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Lubelskiego. Pokazano nieliczne kopie – tylko w przypadku monet i medali bardzo rzadkich, niejednokrotnie zachowanych w pojedynczych egzemplarzach, a istotnych dla historii numizmatyki. Kopie wykonano z oryginałów znajdujących się w Gabinecie Numizmatycznym Muzeum Narodowego w Krakowie.

numi-muz_37

Fragmenty ekspozycji wystawy „Monety i medale na ziemiach polskich X–XX w.”
– fot.: http://www.muzeumlubelskie.pl/

Ekspozycję rozpoczyna przegląd monet bitych od wczesnego średniowiecza (X w.) do 1989 roku. Układ jest chronologiczny i nominałowy. Są to przede wszystkim emisje władców polskich, uzupełnione monetami obcymi, które były w powszechnym obiegu na ziemiach polskich, zwłaszcza w średniowieczu.
Pokazane są również dwa skarby monet z Lubelszczyzny. Jeden z nich jest fragmentem większego wczesnośredniowiecznego skarbu denarów krzyżowych, znalezionego na terenie Lublina (depozyt), drugi składa się z europejskich monet nowożytnych o dużych nominałach, przede wszystkim talarów i ich odpowiedników (własność Muzeum Lubelskiego). Tylko dwie z tych monet zostały wybite w Polsce, większość pochodzi z Niderlandów. Skarb ten jest wyjątkowy, ponieważ na terenie Lubelszczyzny odnotowano tylko to jedno znalezisko srebrnych monet o wysokiej wartości, a w Polsce takie skarby są niezwykle rzadkie. Prezentację kończą serie monet obiegowych i kolekcjonerskich, bitych w czasach PRL.
Medale także są pokazane w układzie chronologicznym. Część najstarszych medali, bardzo rzadkich w zbiorach muzealnych, zaprezentowano w formie XIX-wiecznych kopii kolekcjonerskich. W jednej z gablot znajdują się medale autorskie (bądź artystyczne), zastosowano tu układ alfabetyczny według nazwisk autorów. Na zakończenie pokazano wybór medali odnoszących się do Lublina i Lubelszczyzny.
Wystawa uzupełniona jest planszami w języku polskim i angielskim, informującymi o historii monet i medali w Polsce. Są także tablice z ilustracjami obrazującymi rozwój technik menniczych od średniowiecza (przedstawienie ręcznego bicia monet) do XIX wieku, kiedy używano mechanicznych i parowych maszyn menniczych. Maszyna suwowo-kolanowa pokazana na ilustracji jest własnością Gabinetu Numizmatycznego Mennicy Polskiej i wciąż działa. Na trzech mapach wskazano miejsca znalezienia skarbów z Lubelszczyzny, z różnych okresów, czwarta mapa przedstawia rozmieszczenie mennic na ziemiach polskich w XV–XVIII w.

    

Ł

Łomża

–  Muzeum Północno Mazowieckie w Łomży

numi-muz_38W zbiorach całego Muzeum Północno Mazowieckiego w Łomży (Łomża, ul. Dworna 22) znajduje się ponad 25 tysięcy muzealiów, zgromadzonych w działach: etnograficznym, historycznym, archeologicznym, numizmatycznym, sztuki, oraz bursztynu. Przy czym najbardziej znaną kolekcją Muzeum jest bursztyn. Zbiory bursztynu nazywanego czasem „bursztynem kurpiowskim” pochodzą z dorzecza środkowej Narwi. Prezentowany jest surowiec bursztynowy, narzędzia do jego obróbki i gotowe wyroby. Wśród naturalnych form bursztynu przeważają bryłki o zróżnicowanej formie i wielkości – największa o wadze 640 g. Wśród numizmatów zdecydowaną większość stanowią monety i banknoty polskie. Najstarszymi monetami w zbiorach są rzymskie denary, najmłodsze to współczesne emisje polskie.

numi-muz_39

Eksponaty ze zbiorów Muzeum Północno Mazowieckie w Łomży – fot.: http://www.4lomza.pl/

Wśród numizmatów zdecydowaną większość stanowią monety i banknoty polskie. Dla badań nad obiegiem pieniężnym bardzo ważne są gromadne znaleziska monet zwane skarbami. W łomżyńskim Muzeum jest ich 10, z czego 8 ukryto w XVII w. Zawierają one głównie srebrne monety polskie: szelągi, póltoraki, szóstaki oraz emisje obce - szwedzkie i pruskie. W skarbie z Przytuł znajdują się 4 dukaty, jedyne jak na razie monety złote w zbiorach. Muzeum gromadzi również medale upamiętniające ważne wydarzenia historyczne oraz dokumentujące działalność medalierską artystów łomżyńskich. Pokaźny zbiór stanowią papiery wartościowe: obligacje, akcje, weksle. Perełką kolekcji jest 5% List Zastawny Towarzystwa Kredytowego Miasta Łomży wystawiony w 1912 roku.

   

Łódź

–  Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi

numi-muz_40Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne (Łódź , Pl. Wolności 14) to największe muzeum w Łodzi, na koniec 2006 roku posiadało ponad 220 600 pozycji katalogowych.

Muzeum posiada obszerny dział numizmatyczny (ponad 47 tys. obiektów). Na szczególną uwagę zasługuje ostatnio pozyskany skarb wczesnośredniowiecznych srebrnych krzyżówek, znaleziony w Parzęczewie, datowany wstępnie na XI wiek. Wśród eksponatów podziwiać można: zbiór monet antycznych (srebrne didrachmy Eginy, srebrne „sówki” ateńskie, zespół hellenistycznych monet władców Syrii i Egiptu), monety średniowieczne (monety pierwszych Piastów - Bolesława Chrobrego i Mieszka II (wcześniej uznawane za monety Mieszka I), brakteat Bolesława Krzywoustego z postacią św. Wojciecha), monety nowożytne, w tym zbiór unikatowych monet w kształcie narzędzi pochodzących z Chin.

numi-muz_41

Fragmenty ekspozycji wystawy numizmatycznej pt. „Pieniądz na ziemiach polskich”
– fot.: www.maie.lodz.pl/

Stała wystawa numizmatyczna pt. „Pieniądz na ziemiach polskich” została otwarta 19 października 2001 r. Wszystkie umieszczone na niej zabytki pochodzą ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Ekspozycja prezentuje pieniądz będący w obiegu na ziemiach polskich. Stąd też znalazły się na niej monety bite zarówno w kraju jak i m.in. w Grecji, Rzymie, czy w Niemczech, jak również pieniądz papierowy i inne środki płatnicze, które poprzez kontakty handlowe docierały na teren Polski. Prezentowane zabytki umieszczone zostały na wystawie w porządku chronologicznym poczynając od starożytności poprzez średniowiecze, nowożytność po czasy nam współczesne. Te cztery podstawowe części wystawy wyraźnie wyodrębnione i podkreślone zostały poprzez niezwykle staranną i atrakcyjną oprawę plastyczną.

   

Łódź 

Muzeum Archidiecezji Łódzkiej

numi-muz_42Muzeum Archidiecezji Łódzkiej (Łódź, ul. ks. I. Skorupki 13) utworzył bp Włodzimierz Jasiński w 1937 roku w celu zachowania dla przyszłych pokoleń zabytków sztuki sakralnej znajdujących się w obrębie granic diecezji Łódzkiej. Zbiory (z pominięciem kolekcji filatelistycznej) liczą około 900 eksponatów. Ekspozycje stałe rozmieszczono w czterech salach. Zbiory zgrupowane są w następujących działach: obrazy, rzeźba, wyroby rzemiosła artystycznego (naczynia liturgiczne), tkactwo (ornaty, gobeliny), konwisarstwo (wyroby z cyny), numizmatyka, filatelistyka i dział książki zabytkowej (rękopisy, dyplomy pergaminowe, inkunabuły i starodruki).

Najstarszym eksponatem kolekcji numizmatycznej muzeum jest medal papieża Marcina V z 1471 roku. Inny, o ciekawej kompozycji, medal z 1661 roku przedstawia popiersie papieża Aleksandra VII, a na jego rewersie jest zamieszczony plan fundamentów bazyliki św. Piotra i ukazana jedna strona placu Berniniego, wokoło zaś biegnie napis: FUNDAMENTA EIVS MONTIBVS SANCTIS.

numi-muz_43

Numizmaty ze zbiorów Muzeum Archidiecezji Łódzkiej – fot.: http://archidiecezja.lodz.pl/

W kolekcji znajdują się też liczne emisje medali o charakterze pamiątkarskim. Bogato jest udokumentowany pontyfikat Piusa XII i Pawła VI włącznie z jego apostolskimi podróżami. Fakt bez precedensu, jakim był wybór Polaka papieżem spowodował ukazanie się nowych emisji medali, które najliczniej są prezentowane w archidiecezjalnej kolekcji. Są tu nie tylko medale bite w Polsce, ale i w wielu krajach świata, które Papież Jan Paweł II nawiedził podczas podróży apostolskich, m.in. medale z Afryki, obydwu Ameryk, Meksyku i Filipin oraz krajów Europy.
Odrębny dział kolekcji stanowią monety o różnych nominałach, srebrne i miedzioniklowe, wydawane - zgodnie z tradycją co roku- przez Stolicę Apostolską. Widnieją na nich popiersia lub herby papieży, bezpośrednio za imieniem i tytułem papieża podany jest rok pontyfikatu. Najstarsza w zbiorze jest moneta o nominale 10 soldów z 1869 roku, na awersie przedstawia popiersie Piusa IX, wybita w XXIV roku jego pontyfikatu. Wśród innych srebrnych starych monet znajduje się pięciofrankowa, francuska z 1873 roku, a na jej otoku napis: „LIBERTE EGALITE FRATERNITE”. W kolekcji obejrzeć też można monety wydane w Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1923-1939 oraz monety srebrne wybite przez Narodowy Bank Polski w latach 1949-1990.

    

M

Malbork

Muzeum Zamkowe w Malborku

numi-muz_44Muzeum Zamkowe w Malborku (Malbork, ul. Starościńska 1) gromadzi numizmaty od czasów przedwojennych. Do II wojny znajdował się tu niemalże kompletny zbiór monet zakonu krzyżackiego oraz z mennic Prus Królewskich i Książęcych. Niestety w wyniku działań wojennych bogata kolekcja malborskiego gabinetu numizmatycznego uległa rozproszeniu. W 1961 roku wraz z powstaniem Muzeum Zamkowego wznowiono gromadzenie numizmatów. Budowana kolekcja nierozerwalnie związana jest z miejscem, w którym jest eksponowana. Znajdują się w niej głównie monety państwa krzyżackiego, działającej kilkakrotnie mennicy malborskiej, monety i medale Prus Królewskich i Książęcych, numizmaty I-III Rzeczypospolitej oraz współczesne, a także obiekty związane z szeroko pojętą numizmatyką: kopie, banknoty, stemple mennicze, wagi dukatowe, żetony i inne.

numi-muz_45

Jan Höhn Młodszy, Medal upamiętniający powstanie Ligi Antytureckiej i zwycięstwa
nad Turcją 1684, Fot. B. i L. Okońscy

Na kolekcję medali składają się obiekty przede wszystkim prezentujące sztukę medalierską Prus oraz liczne medale współczesne (powojenne) związane z historią naszego kraju, medale emitowane przez muzea polskie oraz pojedyncze medale projektowane przez znanych medalierów polskich. Liczną grupę stanowią medale emisji naszego muzeum. Są to przede wszystkim medale (lane i bite) emitowane od 1965 roku a projektowane przez znanych medalierów polskich na Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu Współczesnego oraz medale okolicznościowe.
W kolekcji kopii i innych obiektów związanych z pieniądzem oprócz nielicznej grupy kopii monet i banknotów znajdują się banknoty związane z Malborkiem - są to notgeldy emitowane w czasie I wojny światowej oraz notgeldy będące odbiciem propagandy niemieckiej prowadzonej w związku z plebiscytem 11 lipca 1920 roku. Ciekawą grupę obiektów stanowią ważki dukatowe (do sprawdzania wagi monet złotych), sakiewki, portmonetki oraz skarbonki z XIX i XX wieku.

    

N

Nowa Sól

Muzeum Miejskie w Nowej Soli

numi-muz_46Muzeum Miejskie w Nowej Soli (Nowa Sól, ul. Muzealna 20) powstało w 1947 roku, mieści się w neorenesansowej willi, zbudowanej w końcu XIX wieku przez właściciela nowosolskiej fabryki nici, Aleksandra Gruschwitza. Powstanie tego gmachu szacuje się na rok 1883. Wielodziałowe Muzeum gromadzi zbiory z zakresu sztuki i rzemiosła, historii i numizmatyki i przyrody. Zbiory historyczne obejmują numizmatykę, militaria, mapy, karty pocztowe oraz dużą ilość zdjęć miasta i okolic. W skład militariów wchodzi kolekcja broni palnej i artyleryjskiej z XVIII-XX wieku, broni białej i drzewcowej. Muzeum prezentuje wnętrza mieszczańskie: salonik pani domu, gabinet pana domu oraz jadalnię. Eksponowana jest również przyroda doliny Odry (skały, minerały, skamieliny, ptaki, ssaki, owady, drzewa, grzyby, artystyczna fotografia przyrodnicza, m.in. sygn. fotografie W. Puchalskiego).

Dział historyczny zajmuje się historią dawną i współczesną, numizmatyką i militariami. Zbiory historii dawnej to głównie przedmioty, dokumenty oraz ikonografia Nowej Soli i regionu, kartografia Śląska, a także księgozbiór regionalny.
Obejmują one blisko 300 pozycji inwentarzowych i ponad 600 kart pocztowych i fotografii Nowej Soli i okolic. Dział historyczny na bieżąco dokumentuje zmiany zachodzące w architekturze miasta, gromadząc materiały fotograficzne. Zabytki nowosolskie prezentowane są na stałej wystawie „Nowa Sól - powstanie miasta”. Uzupełnieniem zbiorów jest bogaty księgozbiór o tematyce regionalnej.

numi-muz_47

Numizmaty ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Nowej Soli – fot.: http://www.muzeum-nowasol.pl/

Kolekcja numizmatyczna liczy obecnie ok. 5000 obiektów. W jej skład wchodzą monety, banknoty, medale i odznaczenia. Najcenniejszą częścią zbiorów jest kolekcja monet polskich z okresu po II wojnie światowej, obejmująca zarówno monety obiegowe jak i próbne. Muzeum posiada przywilej otrzymywania corocznie ze Skarbca Emisyjnego NBP monet nowych emisji. Na uwagę zasługuje też zbiór pieniądza zastępczego z lat 1914-1923 z Nowej Soli i okolic. W latach 1965-2010 Muzeum zorganizowało 13 międzynarodowych sesji numizmatycznych, podczas których omawiano wybrane zagadnienia z historii pieniądza. Materiały naukowe z każdej sesji są publikowane, do tradycji należy również wydawanie z tej okazji medali pamiątkowych. Dział przygotowuje także wystawy o tematyce numizmatycznej.

    

O

Olsztyn

Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

numi-muz_48Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie (Olsztyn, ul. Zamkowa 2) powstało w 1945 roku. Siedzibą jest XIV-wieczny zamek gotycki, wybudowany dla administratora dóbr kapituły warmińskiej. Muzeum prezentuje zabytki z regionu Warmii i Mazur z zakresu archeologii, historii, numizmatyki, sztuki, rzemiosła artystycznego, piśmiennictwa, kultury ludowej.

Zbiory pracowni numizmatycznej Działu Historii liczą prawie 13 tys. jednostek inwentarzowych. Obok monet, banknotów, papierów wartościowych, bonów i żetonów zawierają również zabytki związane ze sztuką medalierską, sfragistyką i falerystyką. Kolekcja numizmatów obejmuje obiekty od XI wieku do współczesności. Trzonem są 24 skarby, z których najstarszy ukryty został w XI wieku, najmłodszy niedługo przed II wojną światową. Najbardziej typowe to znaleziska zawierające monety krzyżackie, pruskie, polskie a także z okresu wojen szwedzkich. Osobne miejsce zajmuje niewielki zbiór antycznych brązów (Rzym, Bizancjum). Wśród papierowych środków płatniczych szczególnie cenne są banknoty z okresu insurekcji kościuszkowskiej oraz obligacje Rządu Narodowego. Medalierstwo w znacznej mierze reprezentuje plastyka polska. Muzeum posiada jednak kilka cennych zabytków o proweniencji włoskiej, francuskiej i niemieckiej. W zbiorach sfragistycznych na uwagę zasługują tłoki pieczęci cechowych.

   

Opole

Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu

numi-muz_49Muzeum Śląska Opolskiego (Opole, ul. Św. Wojciecha 13) posiada w swoich zbiorach przeszło 5000 różnego rodzaju numizmatów: monet, banknotów, medali i plakiet, odznaczeń i odznak, żetonów itp. Wszystkie one zostały zgromadzone wyłącznie w okresie powojennym. Kolekcję w opolskim muzeum zapoczątkował swoim darem znany polski numizmatyk – Tadeusz Kałkowski.
Zbiory wzbogacano systematycznie. Na przykład w latach 1962–1986 wpłynęło do muzeum 10 skarbów monet (m.in. średniowieczne grosze praskie oraz XVII-wieczne monety polskie i śląskie).
W inwentarzu muzealnym znaleźć można szereg cennych i stosunkowo rzadkich pozycji. W zakresie numizmatyki polskiej zwracają uwagę średniowieczne denary: Bolesława Krzywoustego (znane jako „walka ze smokiem” oraz „książę i św. Wojciech”), Władysława Wygnańca („książę i jeniec”, „książę i biskup”), Bolesława Kędzierzawego („dwaj książęta za stołem”), a także denary Kazimierza Wielkiego i Jadwigi. Z późniejszego okresu wyróżniają się złote monety m.in. dukaty gdańskie Władysława IV i Jana Kazimierza.

numi-muz_50

Halerz opolski – fot.: http://muzeum.opole.pl/

Wśród najstarszych monet śląskich na czoło wysuwa się seria XV-wiecznych brakteatów opolskich; muzeum posiada także średniowieczne monety miejskie z: Brzegu, Głogowa, Legnicy, Nysy, Świdnicy, Wrocławia itd. Ciekawostkę stanowią dwa brakteaty „ratajskie” Mieszka Plątonogiego („tęcza z promieniami” i „postać z podniesionymi rękoma”).
W zbiorach reprezentowane są także polskie monety dwudziestolecia międzywojennego. Wśród nich m.in. pamiątkowe 20 i 10 złotych z Bolesławem Chrobrym.
Wspomnieć trzeba również o znajdujących się w zbiorach Muzeum Śląska Opolskiego monetach starożytnych, przede wszystkim celtyckich.

Po śmierci jednego z najbardziej znanych polskich kolekcjonerów numizmatów, Tadeusza Igera w 2010 roku, zgodnie z życzeniem zmarłego, opolskie muzeum otrzymało największy na świeie zbiór trojaków staropolskich. Kolekcja stworzona przez tego opolskiego kolekcjonera liczy kilka tysięcy monet. Jej pozyskanie sprawiło reaktywowanie działalności Gabinetu Numizmatycznego w Muzeum Śląska Opolskiego, który otrzymał jego imię.

     

P

Piotrków Trybunalski

Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim

numi-muz_51Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim (Piotrków Trybunalski, Plac Zamkowy 4) mieści się w zamku królewskim – rezydencji Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta wybudowanym w latach 1511-1519, w znanej ze średniowiecza formie zachodnioeuropejskich pałaców wieżowych. W siedmiu komnatach pokazywane są wystawy z zakresu archeologii, historii i sztuki. W ostatnich latach zbiory wzbogacane zostały przez badania własne, zakupy i przekazy, a także dary. Obecne zbiory w czterech podstawowych działach: archeologii, historii, etnografii i sztuki liczą około 17 tysięcy eksponatów. W ekspozycjach stałych prezentowane są zbiory mebli, obrazów, broni białej i palnej, numizmatów, materiałów związanych z historią miasta i zabytki archeologiczne pochodzące z badań własnych prowadzonych w regionie piotrkowskim.

Eksponaty znajdujące się w kolekcji numizmatycznej pochodzą w większości z darów Piotrkowian i z przekazów Narodowego Banku Polskiego. Muzeum w Piotrkowie pozyskało także kilka skarbów monet: z Młynar (48 groszy praskich z XIV wieku), z Piotrkowa (głównie srebrne monety 6-groszowe Jana Kazimierza i Jana III Sobieskiego), z Polichna (87 monet z XVI-XVII wieku, w tym grosze i półgrosze Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta, Zygmunta I, szelągi i trojaki Zygmunta III Wazy, grosze pruskie i trojaki szwedzkie Gustawa Adolfa), z Łęczna, gm. Sulejów (XVII-wieczne talary i patagony z Niderlandów Hiszpańskich i Zjednoczonych), z Rozprzy (monety srebrne królów polskich: Jana Kazimierza, Jana III Sobieskiego, Augusta II i Augusta III oraz numizmaty władców pruskich: Fryderyka Wilhelma, Fryderyka III i Fryderyka Wilhelma I, z Lubienia (denary królów i książąt polskich: Bolesława II Śmiałego, Władysława Wygnańca i Bolesława III Krzywoustego, fragment denara saskiego Etelreda i denary krzyżowe polskie i niemieckie z XI i XII w). Piotrkowskie muzeum posiada również wspaniały zespół 299 banknotów, wśród których były pierwsze papierowe pieniądze drukowane w czasie Powstania Kościuszkowskiego w 1794 roku.

numi-muz_52

Numizmaty ze zbiorów Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim – fot.: http://www.muzeumpiotrkow.pl/

Obecnie zbiory numizmatyczne liczą sobie 3882 eksponatów, wśród których jest 2641 monet, 512 banknotów i obligacji, 504 ordery i medale, 120 odznak, 4 żetony, 1 odważnik do monet i dwa egzemplarze biżuterii patriotycznej.

     

Płock

Muzeum Diecezjalne w Płocku

numi-muz_53Muzeum Diecezjalne w Płocku (Płock, ul Tumska 3a) zostało zbudowane w 1903 r. z inicjatywy bł abp. Antoniego J. Nowowiejskiego przez architekta Stefana Szyllera. Zbiory muzealne zapoczątkowały zabytki z katedry płockiej oraz darowizny: ks. Tomasza Kowalewskiego i prof. Franciszka Tarczyńskiego.
Muzeum do dzisiaj zachowało charakter i klimat dziewiętnastowiecznej skarbnicy pamiątek przeszłości. Obok dzieł znanych można tu odkryć interesujące eksponaty z takich dziedzin jak: ceramika, numizmatyka, medalierstwo, militaria, sfragistyka, filatelistyka. Pierwszego wpisu w księdze pamiątkowej dokonał Henryk Sienkiewicz. Brzmi on: „Kościół jest stróżem przeszłości piastunem teraźniejszości i siewcą przyszłości”.

Dział numizmatyczny obejmuje ponad trzy tysiące monet oraz kilka najrzadszych polskich banknotów. Numizmaty ułożono kontynentami, krajami i chronologicznie. Najpierw są monety z brązu i srebra, które zostały wybite w starożytnej Tracji, w Królestwie Bosforu, w Egipcie za Ptolomeusza I i za Kleopatry oraz w starożytnej Grecji. Najliczniej reprezentowany jest starożytny Rzym. Spora jest kolekcja monet miedzianych dawnego Bizancjum, które po upadku zachodniego cesartwa poczęły napływać do naszego kraju, by z kolei w IX w. Być zastąpionymi przez dirhemy arabskie bite w stolicy centralnej Azji, w Samarkandzie, zdobytej na początku VIII w. przez Arabów, zostały znalezione w Płocku.

numi-muz_54

Talar gdański Zygmunta Augusta z 1567 roku – fot.: http://www.mdplock.pl/

Wśród monet późniejszych, tzn. pochodzących już od IX w. po Chrystusie, najliczniejsza jest kolekcja krajów europejskich. Poklasyfikowano je krajami: Anglia, Austria, Belgia, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Islandia, Jugosławia, Litwa, Luksemburg, Malta, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Rosja, Rumunia, Sabaudia, Węgry i Włochy.

   

Płock

Muzeum Mazowieckie w Płocku

numi-muz_55aMuzeum Mazowieckie w Płocku (Płock, ul. Tumska 8) powstało w 1821 r. Jest ono najstarszym muzeum publicznym w kraju, powołanym do istnienia na skutek decyzji władz Królestwa Polskiego. Muzeum posiada zbiory z zakresu sztuki, historii, archeologii, numizmatyki i etnografii. W dziale sztuki zgromadzono około 14 500 obiektów, z czego ponad 5500 to obiekty secesyjne, 601 neosecesja. W kontekście gromadzenia zbiorów tworzona jest również kolekcja sztuki Art Deco. Liczące ok. 6000 zabytków zbiory archeologiczne, mają charakter wybitnie regionalny, wiążą się terytorialnie z Płockiem i północnym Mazowszem. Obiekty Działu Numizmatyki liczą ogółem 35 668 obiektów: monety (starożytne, polskie, krajów ościennych i inne), pieniądze papierowe, medale, medaliony, plakiety.
W zbiorach Działu Etnografii znajduje się: kolekcja rzeźby (w tym Chrystusa Frasobliwego), tkaniny, ceramiki, wycinanki ludowej, zbiory kultury materialnej, strój ludowy z obszaru Mazowsza (Kurpie Białe, Kurpie Zielone, Łowickie, Sannickie, Mazowsze Płockie, Rawskie, Kołbielskie).

numi-muz_56

Ekspozycja stała pt.: „BIŻUTERIA METAL MEDALIERSTWO” zajmuje IV piętra kamienicy secesyjnej przy ul. Tumska 8.

   

Poznań

Muzeum Archeologiczne w Poznaniu

numi-muz_57Muzeum Archeologiczne w Poznaniu (Poznań, ul. Wodna 27 - Pałac Górków) to jedno z najstarszych (rok założenia: 1857) i największych muzeów archeologicznych w Polsce. Wystawy stałe, poświęcone są pradziejom Wielkopolski, początkom państwa polskiego, starożytnemu Egiptowi i archeologii Sudanu. Ogólna ilość muzealiów (na koniec 2004 r.): 46 735, inwentarze grobów i osad, skarby, znaleziska gromadne i luźne oraz pojedyncze przedmioty ze wszystkich epok pradziejowych począwszy od paleolitu do wczesnego średniowiecza; zespoły wykopaliskowe z czasów średniowiecznych i nowożytnych z Wielkopolski oraz zabytki archeologiczne z Egiptu i Sudanu. Najcenniejszym elementem ekspozycji archeologicznej Sudanu jest kolekcja 50 unikalnych obiektów z różnych stanowisk archeologicznych, przekazanych do Poznania jako długoterminowy depozyt przez Dyrekcję Muzeum Narodowego w Chartumie. Są to obiekty najwyższej klasy wystawienniczej i historycznej, które bez wątpliwości zasługują na miano arcydzieł starożytnej sztuki czy rzemiosła.

Wystawa stała pt.: Tu powstała Polska” zaprasza w archeologiczną podróż do średniowiecza, na spotkanie z ludźmi i wydarzeniami tamtych czasów. Przewodnikami tej niecodziennej wycieczki są naoczni świadkowie – dawni kronikarze i podróżnicy, których relacje ilustrują przedstawianą problematykę na planszach umieszczonych bezpośrednio na ścianach ekspozycji.

numi-muz_58

Numizmaty prezentowane na wystawie „Tu powstała Polska” – fot.: http://www.muzarp.poznan.pl/

Eksponaty, które możemy podziwiać na wystawie stanowią jeden z najcenniejszych zbiorów zabytków polskiego średniowiecza. Wiele z nich – szczególnie biżuteria pochodząca z licznych wczesnośredniowiecznych skarbów oraz militaria, są prawdziwymi dziełami sztuki. Bogactwo Polski piastowskiej podkreśla również kolekcja numizmatów, wśród nich największą wartością wyróżniają się pierwsze monety rodzime.

    

Poznań

Muzeum Narodowe w Poznaniu

numi-muz_59Historia obecnego Muzeum Narodowego w Poznaniu (Poznań, Al. K. Marcinkowskiego 9) w Poznaniu sięga 1857 roku, wtedy to w Wielkim Księstwie Poznańskim powstało Muzeum Starożytności Polskich i Słowiańskich. Zbiory sztuki poznańskiego muzeum tworzą dzieła powstałe na przestrzeni wieków, od starożytności do współczesności. Wieloodziałowe muzeum, które powstało z połączenia wielu historycznych kolekcji i obiektów. W skład muzeum wchodzą: Galeria Sztuki Starożytnej, Galeria Sztuki Średniowiecznej, Galeria Malarstwa Polskiego XVI-XVIII w., Galeria Malarstwa Polskiego XVIII-XX w., Galeria Malarstwa Obcego, Galeria Sztuki Współczesnej, Gabinet Rycin, Galeria Plakatu i Designu, Gabinet Numizmatyczny. Posiada w swoich zbiorach ponad 300 tys. obiektów. Zbiory sztuki poznańskiego muzeum tworzą dzieła powstałe na przestrzeni dziewięciu wieków, od średniowiecza do współczesności.

Zbiór Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Poznaniu posiada podstawowe znaczenie dla numizmatyki polskiej. Początki jego tworzenia sięgają roku 1857, w którym powstało Muzeum Starożytności Polskich i Słowiańskich w Wielkim Księstwie Poznańskim, działające pod egidą Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W roku 1895 powołano Gabinet Numizmatyczny w ówczesnym Muzeum Prowincjonalnym (niemieckim), a pozyskiwanie do zbiorów obiektów numizmatycznych kontynuowało ustanowione w 1903 r. Muzeum im. Cesarza Fryderyka (Kaiser Friedrich Museum), a następnie, już w niepodległej Polsce, Muzeum Wielkopolskie.
Nie do powetowania są straty, jakie poniósł Gabinet podczas okupacji niemieckiej w okresie II Wojny Światowej. Przepadło bezpowrotnie m.in. 456 sztuk monet i medali złotych, w tym szereg pierwszorzędnych rzadkości, 367 talarów polskich, wiele innych rzadkich monet polskich, zwłaszcza średniowiecznych oraz większość medali srebrnych.
Zbiory Gabinetu Numizmatycznego liczą obecnie ponad 150 000 obiektów, w tym większość (ok. 100 000) stanowią monety, zarówno polskie (ok. 50 000, w tym 18 000 monet średniowiecznych), jak i obce. W Gabinecie znajdują się również znaleziska monetarne, pozyskane głównie na terenie Wielkopolski.

numi-muz_60

Monety ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu (Denar Bolesława Chrobrego, awers, 992-1025;
Denar Bolesława Chrobrego, 992-1025; Kwartnik, awers, pocz. XIV w.) – fot.: http://www.mnp.art.pl/

Wśród monet obcych wymienić można ok. 4000 monet starożytnych i bizantyńskich (w tym złote) oraz 3500 monet krzyżackich. Wśród pozostałych w tej grupie przeważają monety państw niemieckich oraz rosyjskie.
Gabinet Numizmatyczny posiada ponad 1700 plakiet i medalionów. Niezwykle cenny jest wyjątkowy w skali ogólnopolskiej zbiór plakiet renesansowych z XV-XVI w. (ok. 140 sztuk), wykonanych przez artystów włoskich, niemieckich i francuskich (Moderno, Valerio Belli, Peter Flöttner i in.). Wspomnieć tu trzeba również  pozyskany na początku XX w. zespół plakiet secesyjnych, wśród których znajdują się dzieła takich artystów jak Alexandre Charpentier czy Frederic Vernon.
W zbiorze Gabinetu przechowywanych jest ponadto ok. 10 000 medali, medalików, orderów i odznak. Znajdują się tutaj dzieła najwybitniejszych medalierów polskich i w Polsce działających, reprezentujących wszystkie style artystyczne od XVI do XIX wieku (m.in. Jan Maria Padovano, Sebastian Dadler, Samuel Ammon, Jan Filip Holzhaeusser), jak również prace medalierów współczesnych tj. Franciszka Habdasa, Ewy Olszewskiej-Borys czy Józefa Stasińskiego.
Ważną częścią w strukturze zbioru jest zespół medalionów portretowych osobistości polskich z XIX-XX w., jak również ok. 3500 zabytków sfragistycznych (tłoków pieczętnych, pieczęci, odbitek) oraz odlewy gipsowe monet i medali.
Wartościową i liczną grupę (blisko 20 000 sztuk) stanowią także polskie i obce papierowe znaki pieniężne (banknoty, bony, akcje, cegiełki).

   

R

Racibórz

Muzeum w Raciborzu

numi-muz_61Muzeum w Raciborzu (Racibórz, ul. Rzeźnicza 15) mieści się w dwóch sąsiednich ze sobą budynkach: przy ul. Gimnazjalnej 1 i przy ul. Chopina 12. Początki zbiorów o charakterze muzealnym sięgają w Raciborzu dwudziestych lat XIX w. i wiążą się ściśle z powstaniem w 1819 roku Gimnazjum Królewsko - Ewangelickiego. Obecnie muzeum posiada cztery działy merytoryczne tzw. działalności podstawowej: Archeologii, Etnografii, Historii, Sztuki i Rzemiosła Artystycznego. Zbiory Muzeum w Raciborzu szacuje się na około 30 tysięcy sztuk i zespołów zabytków z dziedziny: archeologii, historii (w tym numizmatyka), etnografii, sztuki i rzemiosła artystycznego. Najciekawsze z nich prezentowane są na wystawach. Odkrycia w kościele ss. dominikanek - wystawa odkryć archeologicznych, W Domu Ozyrysa - wystawa imitująca komorę grobową starożytnego Egiptu, Sztuka dawna - wystawa prezentuje rzeźbę i malarstwo po konserwacji od XV do XVIII wieku, Cyna śląska - ekspozycja naczyń z cyny śląskiej.

numi-muz_62

Monety ze zbiorów Muzeum w Raciborzu (Halerze miasta Raciborza XV w.;
Brakteat srebrny (1270-1278) Przemysła II Ottokara) – fot.: http://www.muzeum.raciborz.pl/

Obecnie zasób muzealiów Działu Historii raciborskiego muzeum liczy ponad 5000 eksponatów, stanowiących rezultat bieżącego pozyskiwania zabytków oraz weryfikacji poprzednio już znajdującego się w muzeum materiału historycznego. Największy liczebnie, obejmujący ponad połowę zasobu jest zbiór numizmatów. W jego skład wchodzą monety, banknoty, zastępcze środki płatnicze oraz inne materiały związane z obrotem towarowo - pieniężnym, od starożytności po czasy współczesne. W mniejszej ilości, w skład zasobów Działu wchodzą zbiory medalierstwa i sfragistyki.

      

Radom

Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu

numi-muz_63Dział Sztuki Dawnej Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu (Radom, Rynek 11) posiada 2777 obiektów. W skład kolekcji wchodzi: malarstwo, grafika, rzeźba, rzemiosło artystyczne, a także dokumentacja sztuk plastycznych. Z racji rodzinnych więzów z Radomiem w zbiorach najpełniej reprezentowany jest Jacek Malczewski, najwybitniejszy przedstawiciel nurtu symbolicznego. W zbiorach znajduje się 40 obrazów artysty, w tym tak wybitnych jak „Zatruta studnia z chimerą”, „Autoportret z muzą”, „Zatruta studnia z autoportretem”.
Dział Archeologii gromadzi i dokumentuje znaleziska archeologiczne z obszaru między Wisłą, Pilicą i Kamienną. Na gromadzone zbiory przyrodnicze składają się okazy z następujących kategorii: ornitologia (ptaki, gniazda), zoologia (jaja), zoologia (ssaki, gady, ryby), paleontologia (skamieniałości), entomologia (owady), botanika (karty zielnikowe).
Dział Historii posiada sekcję historyczną, militariów i Gabinet Numizmatyczny. Zajmuje się gromadzeniem zabytków związanych głównie z historią miasta i regionu, ich naukowym opracowaniem i popularyzacją.

Gabinet Numizmatyczny posiada zbiory z zakresu: numizmatyki, medalierstwa, falerystyki i sfragistyki. Najliczniejsza jest kolekcja numizmatyczna, która zawiera: banknoty, monety polskie (od czasów piastowskich do współczesności) i obce. Ważną pozycję w tym zbiorze stanowi talar koronny Władysława IV z 1634 r. wybity w mennicy bydgoskiej i talar sasko - polski Augusta II z 1713 r. W grupie monet obcych najwięcej jest rosyjskich i niemieckich, nieco mniej austriackich z XIX i pocz. XX wieku. Gabinet posiada 12 znalezisk zespołowych z monetami od XV/XVI wieku do XIX wieku i okresu międzywojennego.

numi-muz_64

Skarb denarów Jagiellońskich ze wsi Zalesie, woj. mazowieckie, pow. kozienicki, XV/XVI w.
wraz z naczyniem, w którym znaleziono monety – fot: http://www.muzeum.edu.pl/

Wśród banknotów najcenniejszymi są bilety skarbowe z powstania kościuszkowskiego, medale powstałe w okresie od XIX wieku do współczesności. Ponadto w zbiorze znajdują się banknoty rosyjskie, niemieckie i ukraińskie z początku XX wieku i polskie z okresu międzywojennego.
Muzeum gromadzi także akcje i obligacje. W ramach dokumentowania dziejów gospodarczych regionu uzupełniono zbiór papierów wartościowych o listy zastawne Radomskiego Towarzystwa Kredytowego, akcje Radomskiej Fabryki Chemicznej i Radomskiego Towarzystwa Elektrycznego.
Gromadzone są także medale historyczne orientujące o wydarzeniach w państwie i regionie, medale, medaliony i plakiety portretowe wybite ku czci Polaków zasłużonych dla państwa, nauki i kultury pochodzące od XIX wieku do współczesności.
Z falerystyki muzeum posiada ordery i odznaczenia państwowe znanych ludzi Radomia, zbiór odznak pułkowych, znaczki organizacji i stowarzyszeń.
Sfragistyka - to tłoki pieczętne urzędowe, pieczątki firmowe i prywatne z XIX i XX wieku. Do ciekawszych należy zaliczyć tłoki pieczętne: Szkoły Pijarów w Radomiu, Prefekta Departamentu Radomskiego i Starosty Radomskiego z okresu II RP.

    

Rzeszów

Muzeum Okręgowe w Rzeszowie

numi-muz_65Muzeum Okręgowe w Rzeszowie (Rzeszów, ul. 3 Maja 19) powstało w 1935 roku. Jest związane z Rzeszowem i Regionem. Aktualnie we wszystkich działach Muzeum posiada ponad 250 000 eksponatów. Na wystawie stałej prezentowana jest porcelana i fajans XVII-XX w. Zespół ceramiki eksponowany jest w zabytkowych serwantkach z XVIII i XIX wieku. Tworzą go fragmenty zastaw stołowych, dekoracyjne naczynia i rzeźby ceramiczne. Na wystawie „Czyn zbrojny żołnierza polskiego 1914-1945” zaprezentowano eksponaty kolekcjonera mgr Jana Partyki. Dużą grupę stanowią unikatowe nierzadko odznaki oddziałów i formacji WP, odznaczenia, dyplomy, legitymacje i pamiątki żołnierskie, broń palna i biała. Podstawowy trzon malarstwa obcego w zbiorach Muzeum stanowi Galeria Dąmbskich, nazwana od jej twórcy, Łukasza z Lubrańca Dąmbskiego, tworzona w końcowych latach XVIII i pierwszych XIX stulecia.

numi-muz_66

Eksponaty ze zbiorów Muzeum Okręgowe w Rzeszowie (Talar koronny, Mennica koronna w Bydgoszczy,
1628 r., srebro; Order Virtuti Militari - Złoty Krzyż (IV klasa), 1831 r., złoto, emalia)
– fot.: http://www.muzeum.rzeszow.pl/

Dział Historyczny Muzeum Okręgowego w Rzeszowie to ponad 20 tysięcy eksponatów prezentujących szeroki zakres tematyczny. Miłośnik historii znajdzie wśród nich zabytki o dużej wartości historycznej, poznawczej, a także materialnej i artystycznej.

Przez kilkadziesiąt lat zgromadzono wartościowy zbiór militariów; broni białej i palnej oraz mundurów i elementów wyposażenia żołnierskiego, numizmatów i medali polskich i obcych, zabytków cechowych i pieczęci. Wartościową grupą zabytków są odznaczenia polskie i krajów ościennych, ocalone z wojennej pożogi judaika oraz pamiątki związane Rzeszowem i regionem. Cennym uzupełnieniem zbiorów Działu Historycznego jest pokaźne archiwum pamiątek rodzinnych i dokumentów instytucji publicznych, a także zbiór fotografii o bardzo szerokiej tematyce.

    

S

Sandomierz

Muzeum Okręgowe w Sandomierzu

numi-muz_67Muzeum Okręgowe w Sandomierzu (Sandomierz, ul. Zamkowa 12) mieści się w Zamku Sandomierskim. Muzeum gromadzi zbiory w działach: archeologicznym - zabytki z epoki kamienia, brązu, żelaza, średniowiecza po nowożytność z terenu miasta i Sandomierszczyzny, etnograficznym - przedmioty kultury materialnej, duchowej i społecznej mieszkańców Ziemi Sandomierskiej, sztuki - kolekcja malarstwa grafiki i rysunku od XVIII wieku do czasów współczesnych, historycznym - zabytki dokumentujące historię Sandomierza i Ziemi Sandomierskiej oraz muzealia z zakresu nauk pomocniczych historii, tj. sfragistyki, falerystyki, militaria, a także medalierstwo, kartografia i numizmaty oraz literatury - pamiątki po pisarzach, artystach i działaczach kulturalnych związanych z Sandomierszczyzną w przeszłości i współcześnie oraz archiwalia polskich pisarzy emigracyjnych.

Muzealia w Dziale Historycznym /do 1979 r. Dział Historyczno-Artystyczny/ zaczęto gromadzić od 1956 r., czyli od momentu reaktywowania Muzeum. Ze zbiorów dawnego Muzeum Ziemi Sandomierskiej przejęta została, ocalała z zawieruchy wojennej jedynie w niewielkim stopniu, kolekcja numizmatyczna. Od tego czasu Dział koncentruje się na gromadzeniu archiwaliów dokumentujących historię Sandomierza i Ziemi Sandomierskiej oraz muzealiów z zakresu sfragistyki, falerystyki, militariów, medalierstwa, kartografii, sztandarów i fotografii, a także kontynuuje powiększanie zbiorów numizmatycznych.
Sfragistykę reprezentują przede wszystkim tłoki pieczętne urzędów i osób związanych z naszym regionem. Najstarszy z nich to średniowieczny tłok pieczętny kasztelana sądeckiego Gedka z XIII w., znaleziony w Lisowie w powiecie opatowskim. Interesującą grupę zabytków stanowią polskie , przede wszystkim XX-wieczne wojskowe i cywilne odznaki i odznaczenia, współczesne medale upamiętniające ważne wydarzenia i rocznice oraz sztandary nieistniejących już sandomierskich instytucji i organizacji społecznych.

numi-muz_68

Talar Filipa II z kontrsygnatą Zygmunta Augusta z 1564 r. – fot.: http://www.zamek-sandomierz.pl/

Najliczniejszą grupę muzealiów stanowią numizmaty. W  naszych zasobach znajdują się monety polskie i występujące na ziemiach polskich od XI do XXI wieku, oraz banknoty od Insurekcji Kościuszkowskiej do czasów współczesnych. Wśród monet wyróżnia się skarb wczesnośredniowiecznych denarów tzw. krzyżówek z Gnieszowic w powiecie sandomierskim, denary i brakteaty książąt piastowskich z XII w. oraz wielka rzadkość numizmatyczna - talar Filipa II z kontrsygnatą Zygmunta Augusta z 1564 roku. Należy również wspomnieć o kolekcji współczesnych monet obiegowych, próbnych i kolekcjonerskich, które systematycznie od lat 70. XX w. otrzymujemy z Narodowego Banku Polskiego w Warszawie.

    

Sanok

Muzeum Historyczne w Sanoku

numi-muz_69Muzeum Historyczne w Sanoku (Sanok, ul. Zamkowa 2) osiada wydzielone działy archeologiczny, ikonograficzny, historyczny (w tym numizmatyka), konserwatorski oraz galerię autorską Zdzisława Beksińskiego. Poza główną siedzibą usytuowaną w gmachu przy ul. Zamkowej, częściami muzeum są Zamek Królewski w Sanoku oraz Zajazd na terenie parku zamkowego. Do najcenniejszych zbiorów muzeum należy ponad 200 ocalałych ikon karpackich pochodzących z terenów historycznej ziemi sanockiej datowanych na okres od XVI do XX wieku, kolekcja ceramiki pokuckiej oraz kilkaset obrazów w tym dzieła m.in. takich autorów jak: Jana Wacława Zawadowskiego, Wacława Żaboklickiego, Ludwika Lille, Józefa Pankiewicza, Hanny Rudzkiej-Cybisowej i Jana Cybisa, Olgi Boznańskiej i Tadeusza Makowskiego, Jana Ekierta, Józefa Jaremy, Marii Sperling, Leona Getza i Marian Kruczek. Muzeum posiada również numizmaty, militaria oraz bogaty zbiór tłoków pieczętnych od XIX do XX w. Archiwum gromadzi dokumenty, fotografie i afisze ukazujące przede wszystkim historię Sanoka i ziemi sanockiej.

Zbiory Działu Historycznego założonego w 1966 r. są różnorodne i bogate. Posiadamy m.in. numizmaty, militaria oraz bogaty zbiór tłoków pieczętnych od XIX do XX w. Archiwum gromadzi dokumenty, fotografie i afisze ukazujące przede wszystkim historię Sanoka i ziemi sanockiej.
Najliczniejszą grupę stanowią monety, a wśród nich najcenniejsza i zarazem najstarsza znaleziona na terenie Polski – złota moneta celtycka, datowana na II w. p.n.e. Jest to stater typu Nike, będący wiernym naśladownictwem monet Aleksandra Macedońskiego. Na awersie przedstawiona jest głowa Pallas Ateny w hełmie korynckim, zaś na rewersie postać Nike, bogini zwycięstwa oraz napis w języku greckim. Stan zachowania monety jest bardzo dobry. Moneta ta została znaleziona w 1965 r. w Trepczy k/Sanoka. Oprócz niej posiadamy jeszcze przeszło 50 monet antycznych, głównie rzymskich.

numi-muz_70

Złota moneta celtycka, datowana na II w. p.n.e., stater typu Nike (awers)
– fot.: http://www.muzeum.sanok.pl/

Kolekcję uzupełnia ponad 2 tysiące monet i banknotów z różnych okresów i różnych krajów. Wśród banknotów ciekawostkę stanowią pierwsze polskie pieniądze papierowe – bilety skarbowe z okresu Insurekcji Kościuszkowskiej. Na osobną uwagę zasługuje skarb składający się ze 1007 srebrnych monet szwedzkich i polskich z XVI i XVII w. Znaleziony on został w Tarnawie Dolnej k/Sanoka. Najstarszą monetą jest szeląg lenny Albrechta z 1530 r., natomiast najmłodszą półtorak dla Szwecji bity w Elblągu z 1633 r.
Muzeum posiada również zbiór około 300 medali i plakiet pamiątkowych. Duża część kolekcji pochodzi z okresu międzywojennego i jest darem znanego kolekcjonera Adama Gubrynowicza z Zagórza. Zbiór medali jest uzupełniany i powiększany.
Oprócz medali w kolekcji posiadamy też ordery i odznaczenia, głównie austriackie i polskie, wśród których najcenniejsza jest złota miniaturka Orderu Virtuti Militari z czasów Księstwa Warszawskiego. Zbiór uzupełniają drobne znaczki i żetony oraz odznaki upamiętniające różne wydarzenia. Posiadamy też biżuterię patriotyczną z lat 1914-1918.
Muzeum posiada w swoich zbiorach kolekcję tłoków pieczętnych licząca 122 szt. Są to głównie tłoki pieczęci samorządów wiejskich z okolic Sanoka oraz różnych instytucji i urzędów – oświatowych, kościelnych, społecznych i wojskowych.

    

Siedlce

Muzeum Regionalne w Siedlcach

numi-muz_71Muzeum Regionalne w Siedlcach (Siedlce, ul. Piłsudskiego 1), od czasu powstania w 1928 roku, mieści się w Ratuszu Miejskim. W zasobach muzeum znajduje się ponad 8000 obiektów z dziedzin: sztuki, etnografii, historii (w tym kolekcja numizmatyka), fotografii archiwalnej i archeologii. Zbiory sztuki to głównie malarstwo i grafika XIX i XX w. Zbiory historyczne to największa w Polsce kolekcja części niemieckich rakiet balistycznych V-2 oraz bogaty zbiór szklanych negatywów z siedleckiej pracowni fotograficznej Adolfa Ganiewskiego (Gancwola) z przełomu XIX i XX wieku i wiele cennych przedmiotów związanych z historią Siedlec i regionu. Zbiory archeologiczne pochodzą z wykopalisk prowadzonych na terenie byłego województwa siedleckiego głównie w latach 80-tych XX wieku. Zbiory etnograficzne dotyczą kultury ludowej wschodniego Mazowsza, południowego Podlasia i północnej Lubelszczyzny. To duży zbiór tkanin, rzeźb, wycinanek, sprzętu gospodarstwa domowego i narzędzi rolniczych.

numi-muz_72

Monety ze zbiorów Muzeum Regionalnego  w Siedlcach (Szóstak koronny, 1660 r.;
Szóstak koronny, 1681 r.; Ort gdański, 1623 r.) – fot.: http://www.muzeumsiedlce.art.pl/

Kolekcja numizmatyczna Muzeum Regionalnego w Siedlcach prezentuje monety od czasów starożytnych, przez średniowiecze, czasy nowożytne i XX wiek. Najcenniejsze z tej kolekcji są starożytne rzymskie denary, arabskie dirhemy, szeląg krzyżacki i monety polskie z czasów króla Zygmunta III Wazy, Jana Kazimierza oraz Jana III Sobieskiego. Uzupełnieniem kolekcji są banknoty polskie i państw ościennych z XX w.

    

Sieradz

Muzeum Okręgowe w Sieradzu

numi-muz_73Muzeum Okręgowe w Sieradzu (Sieradz, ul. Dominikańska 2) powstało w 1937 r. Siedzibą Muzeum jest najstarsza murowana kamienica w Sieradzu, która powstała w końcu XVI w. lub na początku XVII w. Zasłużoną postacią w rozwoju muzeum była Zofia Neymanowa - kustosz i kierownik muzeum od 15 czerwca 1948 r. do końca 1976 r. W tym czasie powiększono muzeum o dwie kamienice w Rynku i udostępniono wystawy stałe do zwiedzania, a ilość eksponatów wzrosła do ponad 40 000 zabytków. Obecnie Muzeum posiada wystawy stałe obrazujące dzieje Sieradzkiego z zakresu archeologii, historii, historii sztuki i etnografii. Ten ostatni dział obejmuje także Sieradzki Park Etnograficzny mieszczący się przy ul. Grodzkiej. W Tubądzinie mieści się w Muzeum Walewskich - oddział Muzeum Sieradzkiego utworzony 25 października 1984 r.
Kiedy w roku 1937 z inicjatywy Towarzystwa Krajoznawczego oraz grupy miłośników historii Ziemi Sieradzkiej powstało w Sieradzu Muzeum pojawili się pierwszy darczyńcy. Wśród nich znajdował się ksiądz Walery Pogorzelski, który przekazał zbiory zorganizowanego przez siebie w 1931 r. muzeum parafialnego. Były to m.in. medale, które do dziś znajdują się w dziale historii Muzeum Okręgowego w Sieradzu. Obecnie pod opieką Działu Historii znajduje się cała gama muzealiów, są to archiwalia, ikonografia, kartografia, sfragistyka, starodruki, numizmaty, falerystyka i medalierstwo.

Kolekcja numizmatów Muzeum Okręgowego w Sieradzu posiada stosunkowo niewielki zbiór banknotów. Znajdują się w nim przede wszystkim rosyjskie ruble i niemieckie marki. Najciekawszym eksponatem jest obligacja Rządu Narodowego Powstania Styczniowego 1863 r. Pieniądze papierowe na ziemiach polskich reprezentowane są przez bon miasta Raciborza z 1917 r., marki polskie emitowane przez Polską Krajową Kasę Pożyczkową w niepodległej Polsce po 1918 r., złoty polski emitowany przez Bank Polski w okresie międzywojennym oraz złoty wydawany w Generalnym Gubernatorstwie.
Zdecydowanie bogatsza jest kolekcja monet. Muzeum może poszczycić się przykładami mennictwa starożytnego: hemiobolem z żółwiem z Eginy, którego wiek określić można na VI w. p.n.e., starterem z krową z Korkyry w Epirze, datowaną na ok. 500 r. p.n.e., brązową monetą Ptolemeusza III z lat 246–222 p.n.e. oraz tetradrachmą z Thasos. W skład kolekcji Muzeum w Sieradzu wchodzą również monety rzymskie, są to: denary Tytusa (79–81), Trajana (98–117), Hadriana (117–138), Antoniusa Piusa (138–161), Marka Aureliusza (161–180) oraz Septymiusza Sewera (193–211), as z lat 161–76(?) Marka Aureliusza dla Faustyny II, a także sestercja Gordiana III (238–244).
Mennictwo polskie w zbiorach Muzeum jest bogato reprezentowane. Za najstarsze monety uznać możemy półgrosz i trzeciak koronny Władysława Jagiełły oraz denar i półgrosz koronny Kazimierza Jagiellończyka. W zbiorach znajdują się przykłady mennictwa odrodzenia: grosze koronne Zygmunta Starego z 1527 r., półgrosz litewski Zygmunta Augusta z 1560 r. czy denar gdański Stefana Batorego z 1585 r. W muzealnej kolekcji możemy znaleźć też monety bite przez takich władców jak Zygmunt III Waza (np. trojak koronny z 1597 i 1623 r., półtorak koronny z 1617 r. i ort koronny z 1623 r.), Jan II Kazimierz (np. szelągi koronne i litewskie), Jan III Sobieski (np. szóstaki koronne z 1683 r. i 1684 r.) August III Sas (np. grosz z 1754 r., szelągi z 1753 i 1754 r.), Stanisław August Poniatowski (np. trojak z 1779 r., półtalar z 1788 r., grosze i półgrosze). W zbiorach znajdują się również monety z Księstwa Warszawskiego (np. 3 grosze z 1812 r., 10 groszy z 1813 r.), Królestwa Polskiego (np. 1 gorsz z 1823 r., 10 złotych z 1836 r., 2 złote z 1840 r.). W sieradzkim Muzeum jest też reprezentowana cała paleta monet II Rzeczypospolitej. Najstarsze egzemplarze datowane są na 1923 r., najmłodszy to 10 złotych z portretem marszałka Józefa Piłsudskiego z 1939 r. W zbiorach znajdują się również monety z okresu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.
W skład kolekcji wchodzą też przeróżne monety krajów obcych, przede wszystkim bliższych i dalszych sąsiadów z Europy.

numi-muz_74

Medal „Vulnera Christi”

Interesująco rysuje się też kolekcja związana z falerystyką i medalierstwem. Zbiory Muzeum w tej dziedzinie gromadzone są od początków jego istnienia tj. od 1937 r. Za najstarszy zabytek uznać możemy medal „Vulnera Christi”, autorstwa alzackiego medaliera i złotnika Sebastiana Dadlera z 1626 r.

    

Słupsk

Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku

numi-muz_167Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku (Słupsk, ul. Dominikanska 5-9) mieści się w budynkach: Zamku Książąt Pomorskich z XV w., Dworku, Gotyckiego Młyna Książęcego z XIV w., Bramie Młyskiej z XIV w. i Spichlerzu Richtera z 1780 roku. Muzeum gromadzi eksponaty z zakresu historii, sztuki i etnografii Pomorza Środkowego. W salach muzealnych odbywają się także koncerty, prelekcje, sesje naukowe i lekcje muzealne. Na wystawach o charakterze stałym są eksponowane; w Zamku m.in. Skarby książąt pomorskich”, Sztuka dawna Pomorza XIV-XVIII w.”, Stanisław Ignacy Witkiewicz - Witkacy (1885-1939), twórczość plastyczna”. W Młynie Zamkowym - wystawa etnograficzna Rzeczywistość kulturowa Pomorza dawniej i dziś” zaś w Spichlerzu Richtera organizowane są wystawy mające charakter czasowy. W budynku dworku mieści się Dyrekcja Muzeum, księgowość oraz administracja, natomiast w Bramie Młyńskiej Pracownia Konserwatorska oraz Fotograficzna.
W sezonie letnim muzeum organizuje na Rynku Rybackim w Słupsku Jarmark Gryfitów, do którego atrakcji należą handel starociami, numizmatami, wyrobami jubilerskimi z bursztynu, oraz wyrobami bartniczymi, pokazy walk średniowiecznych, występy artystyczne.

W Dziale Historyczno-Artystycznym muzeum znajduje się Gabinet Numizmatyczny. Obecnie zgromadzone są w nim 3723 obiekty: monety, medale, odznaczenia, ordery, pieczęcie i tłoki pieczętne oraz banknoty (1237 szt.).
Na uwagę w zbiorach muzeum zasługują zwłaszcza denary słupskie z XIV i XV w. oraz denary innych miast pomorskich również z XIV i XV w., monety książąt pomorskich: 1/2 talara z 1594 roku księcia Jana Fryderyka, grosz z 1612 roku księcia Filipa Juliusza, grosz z 1617 roku księcia Franciszka I, szeląg podwójny, talar z 1628 i dukat z 1635 księcia Bogusława XIV. Monety średniowieczne reprezentowane są przez brakteaty, grosze praskie oraz półgrosze koronne Jana Olbrachta, denary Bolesława Kędzierzawego, Władysława II, Władysława Hermana, Kazimierza Jagiellończyka. Trzon kolekcji stanowią zbiory monet nowożytnych: boratynki litewskie Jana Kazimierza, grosze Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, półtoraki koronne Zygmunta III Wazy, szóstaki Jana III Sobieskiego, monety Fryderyka II Pruskiego. Zbiory XIX i XX w. zawierają monety pruskie, niemieckie i skandynawskie oraz bogaty zbiór monet i banknotów z czasów II Rzeczypospolitej stanowiący ważne uzupełnienie kolekcji. 

numi-muz_168

Monety ze zbiorów Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku:
- denar Bolesław Chrobry, rewers
(srebro, bita; średnica 20 mm; X w.) - fot. http://www.muzeum.slupsk.pl/;

- dukat z 1635 księcia Bogusława XIV (złoto, bita, mennica szczecińska) - fot. http://www.muzeum.slupsk.pl/

Największą ozdobą muzealnych zbiorów monet są jednak trzy skarby i są to: Skarb z Garska (334 srebrne monety, 25 fragmentów srebrnych ozdób i złomu srebrnego - łącznie 359 pozycji), Skarb z Włynkowa (przejęty ze zbiorów dawnego Heimatmuseum w Słupsku, znaleziony został około 1926 roku w garnuszku glinianym i zawierał 35 monet, 42 ułamki monet oraz koralik bursztynowy) oraz Skarb z Białego Boru (315 srebrnych monet z XVIII w.). Zawierają one monety polskie jak i obce.

    

Szczecin

Muzeum Narodowe w Szczecinie

numi-muz_75Muzeum Narodowe w Szczecinie (Szczecin, Wały Chrobrego 3) posiada zbiory grafiki, rysunku, malarstwa i rzeźby, które obejmują sztukę polską od końca XVIII w. W kolekcji malarstwa znajdują się dzieła najwybitniejszych twórców XIX i XX wieku, m.in. Piotra Michałowskiego, Jana Matejki, Stanisława Wyspiańskiego, Jacka Malczewskiego, Konrada Krzyżanowskiego, Józefa Pankiewicza, Tadeusza Makowskiego. W kolekcji sztuki XX wieku znajdują się znaczące zespoły prac kolorystów polskich i Grupy Krakowskiej. Do najwybitniejszych autorów kolekcji należą: Piotr Potworowski, Jan Cybis, Aleksander Kobzdej, Henryk Stażewski, Zbigniew Gostomski, Tadeusz Brzozowski, Tadeusz Kantor, Maria Jarema, Jonasz Stern, Jerzy Nowosielski, Jerzy Tchórzewski, Konrad Fijałkowski, Janusz Przybylski, Izabela Gustowska. Zbiory Działu Sztuki Dawnej obejmują kolekcje rzeźby, malarstwa, grafiki, rysunków, rzemiosła artystycznego oraz militariów z okresu od wczesnego średniowiecza do II wojny światowej. Kolekcja rzeźby średniowiecznej obejmuje przede wszystkim dzieła z obszaru Pomorza Zachodniego. Liczne zbiory zabytków archeologicznych (od pradziejów po XVI/XVII wiek), obejmujące kilkadziesiąt tysięcy pozycji inwentarzowych.

Muzeum Narodowe w Szczecinie jest obecnie największą instytucja kultury w województwie Zachodniopomorskim – klasycznym muzeum wielodziałowym, sprawującym opiekę nad ponad 150 tys. obiektami, wśród których są dzieła sztuki dawnej oraz współczesnej, zabytki archeologiczne, nautologiczne, etnograficzne, a także cenne numizmaty. W szczecińskim Muzeum znajduje się także największy w Polsce zbiór świadectw kultury materialnej krajów pozaeuropejskich (Afryka, Ameryka, Oceania). Muzeum, koncentrujące swoje zainteresowania przede wszystkim na tematyce pomorskiej i bałtyckiej, współtworzy tożsamość regionalną i narodową Pomorza Zachodniego.
Zbiory Działu Numizmatyki liczą ponad 30 tys. zabytków pochodzących z czasów starożytnych po najnowsze. Historia gromadzenia publicznych zbiorów numizmatycznych sięga XIX w. i związana jest z muzeami szczecińskimi powstałymi na bazie zainteresowań kolekcjonerskich miłośników i badaczy zachodniopomorskiej historii i starożytności związanych z Towarzystwem Historii i Starożytności Pomorza (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Alterumskunde). Zabytki numizmatyczne pozyskiwano przede wszystkim dzięki odkryciom i znaleziskom. W 1944 roku wszystkie cenniejsze numizmaty zostały ewakuowane w głąb Niemiec.
W powojennej historii gromadzenia zbiorów numizmatycznych przełomowe znaczenie miał rok 1952, kiedy to utworzono Gabinet Numizmatyczny. Przejął on pozostałą po przedwojennym zbiorze część obiektów – niewielki zespół (1422 egz.) głównie drobnych monet niemieckich i zachodniopomorskich oraz bliżej nieokreśloną liczbę zabytków sfragistycznych (tłoków pieczętnych i odcisków lakowych pieczęci). Do końca lat 60. XX w. zbiory powiększały się głównie dzięki darom i przekazom. Była to jednak kolekcja różnorodna z przewagą monet wielu nowożytnych państw europejskich. Najliczniejszą grupę stanowiły monety niemieckie, chociaż nie brakowało obiektów z krajów egzotycznych. Od lat 70. ubiegłego wieku dzięki stałym zakupom i licznym przekazom Dział zgromadził kilka kolekcji systematycznych stanowiących jego największy dorobek: monet polskich, europejskich i pozaeuropejskich, antycznych, medali i odznaczeń oraz pieczęci i tłoków,. Najcenniejszy jest jednak zbiór licznych skarbów i znalezisk oraz monet zachodniopomorskich, który umożliwia realizację wielu tematów badawczych, jak również prezentację dziejów monety na Pomorzu Zachodnim na stałej wystawie „Mennictwo zachodniopomorskie od XII do XIX wieku”. Wystawa jest prezentacją monet, które powstawały na Pomorzu Zachodnim od XI do XIX w. oraz przedmiotów związanych z ich produkcją. Wczesnośredniowieczne mennictwo to przede wszystkim najstarsze denary książąt zachodniopomorskich Bogusława I i Kazimierza I oraz jednostronne, beznapisowe brakteaty. Osobne miejsce zajmuje rozwijające się od 2. połowy XIII w. do końca XIV w. mennictwo biskupów kamieńskich w mennicy w Kołobrzegu. Na wystawie prezentowana jest również technika produkcji monet.

numi-muz_76

Fragment ekspozycji z wystawy „Mennictwo zachodniopomorskie od XI do XIX w.”
– fot.: http://www.museo.pl/

Wraz z zakupem w 1325 r. praw menniczych przez Stralsund, Greifswald i Anklam rozpoczął się rozwój mennictwa miejskiego. W porównaniu z masową produkcją pieniądza przez miasta zachodniopomorskie emisje książąt były sporadyczne i niewielkie. Zaledwie kilka typów denarów reprezentuje książąt: Barnima III, Kazimierza IV czy Kazimierza VI. Za panowania księcia Bogusława X (1474-1523) - reformatora kraju - nastąpił na Pomorzu Zachodnim rozwój nowożytnego mennictwa opartego na srebrze i złocie. Wśród prezentowanych zabytków, poza emisjami przeznaczonymi do obiegu, znajdują się niezwykle efektowne monety pamiątkowe i okolicznościowe.
Po wymarciu dynastii Gryfitów w 1637 r. Pomorze Zachodnie w wyniku pokoju westfalskiego z 1648 r. zostało podzielone pomiędzy Szwecję i Brandenburgię. Okres szwedzkiego panowania na Pomorzu reprezentują monety bite przez królów szwedzkich. W uruchomionej w Szczecinie mennicy bito początkowo jedynie wyższe nominały: talary i dukaty według zachodniopomorskiego systemu monetarnego. Po reformie monetarnej Karola XI podstawą systemu stał się gulden o wartości 2/3 talara.
Elektorowie brandenburscy, w odróżnieniu od władców szwedzkich nie zachowali monety zachodniopomorskiej. W uruchomionej pod koniec XVII w. mennicy w Stargardzie (1689-1694) i pół wieku później w Szczecinie (1753-1754) bito pieniądze według brandenburskiego systemu monetarnego. Jedynym ich wyróżnikiem od innych monet brandenbursko-pruskich są oznaczenia literowe.

     

Ś

Środa Śląska

Muzeum Regionalne w Środzie Śląskiej

numi-muz_81Muzeum Regionalne w Środzie Śląskiej (Środa Śląska, Pl. Wolności 3) mieści się w  gotyckim ratuszu. Odrestaurowany budynek zajmuje centralną część rynku. Najcenniejszym zabytkiem muzeum jest bez wątpienia „Skarb Średzki”. Dawna sala rajców użycza swego miejsca wystawie „Średzkie insygnia cechowe”, poświęconej bogatej historii średzkich cechów. Prezentowane są na niej cechowe pieczęcie, wilkomy, konwie, kubki, wywieszki oraz tarcze trumienne. Makieta ilustrująca dawny wygląd Środy, z przedstawieniem nieistniejących już budowli, takich jak chociażby zamek kasztelański, cieszy się niesłabnącym powodzeniem u zwiedzających. Na drugim piętrze, w dwu niewielkich salach prezentowana jest wystawa pt. „Warstat. Dawne narzędzia do obróbki drewna” - w formie rekonstrukcji dawnych warsztatów rzemieślniczych.

Skarb średzki można niewątpliwie określić jako odkrycie stulecia w Europie środkowej. Znalezisko tym cenniejsze, że ziemia śląska jest obecnie szczególnie uboga w zabytki średniowiecznej sztuki złotniczej. Odkryte klejnoty monarsze są najstarszymi zachowanymi w Polsce i krajach ościennych. Najznamienitszy zabytek - korona jest jedną z kilkunastu zachowanych wczesnych koron gotyckich w Europie i jedyną zwieńczoną orłami. Niezwykle rzadka jest także zapona - jedna z kilkunastu istniejących w Europie.

numi-muz_82

Orzeł z pierścieniem w dziobie, jeden z elementów skarbu średzkiego podczas wykopalisk
w 1985 roku w Środzie Śląskiej

W skład skarbu średzkiego wchodzi znaczna liczba monet. Ich różnorodność decyduje o nieprzeciętnej randze tego znaleziska i umiejscawia go w szeregu najbardziej interesujących odkryć numizmatycznych Europy XX w.
Przeważającą część złotych monet stanowią tzw. floreny. Nazywamy je w ten sposób, gdyż w 1252 r. zapoczątkowano ich bicie we Florencji - mieście, którego herbem jest kwiat lilii odwzorowany na awersie. Moneta złota została wprowadzona do gospodarki pieniężnej Europy łacińskiej w związku z potrzebami i bujnym rozwojem handlu międzynarodowego. Floreny produkowano z prawie czystego złota o wadze ok. 3,5 g. Przedstawiały na awersie herb florencki, na rewersie natomiast postać patrona tego miasta św. Jana Chrzciciela. Monety te od 1300 do 1422 r. znakowano godłami poszczególnych kierowników mennicy florenckiej, sprawujących swoją funkcję przez 6 miesięcy. Dzięki zachowanym księgom większość godeł jest rozpoznanych i stąd monety możemy datować z dokładnością do pół roku. Wybijanie florenckich florenów rokrocznie w milionach egzemplarzy spowodowało ich masowe napływanie do Europy Zachodniej i Środkowej, gdzie często je naśladowano. Także na Śląsku podjęto emisję florenów. Wśród monet skarbu średzkiego znajduje się jeden floren księcia legnickiego Wacława I, bity w latach 1345-1364. Jest on szczególnie cenny, gdyż jako najmłodszy w zbiorze określa czas ukrycia skarbu.
Na wystawie warto też zwrócić uwagę na pięknego dukata, czyli złota monetę o tym samym rozmiarze, wartości i kruszcowej jakości co moneta florencka, ale bitą w Wenecji. Na jej awersie widzimy św. Marka wręczającego chorągiew klęczącemu doży. Rewers z kolei przedstawia Chrystusa w mandorii. Motyw ten na złotej monecie weneckiej utrzymał się aż do początku XIX w. Nazwa dukata utrwaliła się z czasem w całej prawie Europie jako synonim monety złotej, wyparła z potocznego użycia nazwę florena i w tym znaczeniu przetrwała do naszych czasów.

    

T

Tomaszów Mazowiecki

Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim im. Antoniego hr. Ostrowskiego

numi-muz_77Muzeum w Tomaszowie Maz. im. Antoniego hr. Ostrowskiego  (Tomaszów Mazowiecki, ul. Polskiej Organizacji Wojskowej 11/15) powstało w 1927 roku. W Muzeum funkcjonuje sześć działów naukowych: etnograficzny, historyczno - numizmatyczny, archeologiczny, sztuki, przyrodniczy oraz biblioteka. W tomaszowskim Muzeum zgromadzonych jest blisko 28 tys. eksponatów. Działalność wystawiennicza Muzeum to pięć stałych ekspozycji: etnograficzna – prezentuje tkactwo, strój i sztukę ludową regionu rawsko - opoczyńskiego; archeologiczna – zatytułowana „Obrządek pogrzebowy na terenie środkowego dorzecza Pilicy w okresie od poł. II tys. p.n.e do III w. n.e.”; historyczna – prezentuje dzieje Tomaszowa z uwzględnieniem początków miasta, udziału Tomaszowian w walkach narodowowyzwoleńczych oraz zatytułowana „ROSI wojenne pamiątki”; przyrodnicza - prezentuje świat owadów i kręgowców środkowego dorzecza Pilicy.

Dział numizmatyki powstał równolegle z działem historii. Aktualnie na koniec 2013 r. w dziale zgromadzonych jest 1166 eksponatów. Do ciekawych obiektów należy pięć skarbów zawierających polskie i zagraniczne monety z XVII i XVIII wieku. Skarby pochodzą z następujących miejscowości:
- Wiaderno, skarb odkryty w 1977 r. zawiera 152 monety;
- Olszowiec, skarb pozyskany w 1949 r. liczy 162 monety;
- Rawa Mazowiecka, skarb liczy 34 monety, odkryty został w nieznanych okolicznościach i czasie;
- Brzustówka (dzielnica Tomaszowa Maz.), skarb zawiera 29 monet, odkryty w 1962 r.;
- skarb z miejscowości nieznanej liczy 11 monet.

numi-muz_78

Pieniądze zastępcze emitowane w Tomaszowie Maz. w 1914 r. przez utworzony Komitet Obywatelski,
w pierwszych miesiącach I wojny światowej przejął władzę w mieście po ewakuowanych rosyjskich
władzach administracyjnych – fot.: http://www.muzeumtomaszow.pl/

Cennymi eksponatami są również monety rzymskie pochodzące z okresu Cesarstwa Rzymskiego (I-IV w. n.e.).  Jedna z tych monet pochodząca z II w. n.e. wykonana jest ze złota, pozostałe wykonane są ze srebra.
W dziale numizmatyki na wyszczególnienie zasługuje ponadto zbiór XIX i XX – wiecznych banknotów polskich, rosyjskich i niemieckich.
Ciekawa jest także kolekcja wojskowych odznaczeń polskich, brytyjskich i radzieckich pochodzących przede wszystkim z okresu II wojny światowej. W zdecydowanej większości są to odznaczenia tomaszowskich weteranów walczących w latach 1939-45 w różnych formacjach Wojska Polskiego.
Unikalnymi eksponatami są tzw. pieniądze zastępcze (asygnaty) emitowane w Tomaszowie w latach I wojny światowej.
W zbiorach działu znajduje się także zbiór papierów wartościowych. Wśród nich na uwagę zasługują przede wszystkim akcje emitowane przez największe i najważniejsze fabryki tomaszowskie (Piesch, Muller, Tomaszowska Fabryka Sztucznego Jedwabiu). Część tych akcji prezentowana jest na stałej wystawie historycznej w części dotyczącej dziejów tomaszowskiego przemysłu włókienniczego.

   

Toruń

Muzeum Okręgowe w Toruniu

numi-muz_79Muzeum Okręgowe w Toruniu (Toruń, Rynek Staromiejski 1) mieści się w Ratuszu Staromiejskim, najbardziej znanej, zabytkowej budowli w mieście. Muzeum gromadzi zbiory archeologiczne, sztukę (malarstwo i rzeźba), rzemiosło artystyczne, numizmatykę, grafikę oraz etnograficzne. Aktualnie w Ratuszu Staromiejskim prezentowane są wystawy stałe: „Galeria sztuki gotyckiej”, „Sala Sądowa”, „Dawny Toruń. Historia i rzemiosło artystyczne 1233-1793”. „Mennice i monety toruńskie 1233/1238-1765”, „Sala Mieszczańska z galerią portretu mieszczańskiego XVI-XVIII w.”, „Sala Królewska. Poczet Królów Polskich”, „Galeria malarstwa polskiego od poł. XVIII w. do pocz. XX w.”, „Sztuka sakralna nowożytnego Torunia”, „Skarb ze Skrwilna. Skarb z Nieszawy. Złotnictwo świeckie polskie i obce”. Wystawę Skarbów pokazano w centralnej części wieży Ratusza, zaś w pomieszczeniu przyległym - polskie i w obcych warsztatach wykonane srebra o charakterze świeckim. Do niedawna sale te nie były udostępniane zwiedzającym.

numi-muz_80

Talar z 1648 r. z mennicy toruńskiej

W Sali Wagi eksponowana jest stała wystawa zatytułowana „Mennice i monety toruńskie 1233/1238-1765”. Obrazuje ona dzieje toruńskiego mennictwa od czasów panowania krzyżackiego aż do 1766 r., gdy za panowania ostatniego z królów, Stanisława Augusta, władze miejskie otrzymały polecenie zamknięcia tutejszej mennicy. Prezentowanym na wystawie wytworom mennic toruńskich towarzyszą wybrane świadectwa dokumentowe. Ponadto warto zwrócić uwagę na niezmiernie rzadkie, a zachowane w zbiorach toruńskiego oddziału Archiwum Państwowego, próbki srebrnej blachy przeznaczonej do bicia monet, wraz z opisami komisji kontrolującej jej jakość.

    

W

Warszawa

Gabinet Numizmatyczny Mennicy Polskiej S.A.

numi-muz_85Muzeum znajdujące się na warszawskiej Woli przy ul. Waliców 11 (zbiory Gabinetu Numizmatycznego są prezentowane w jednym z pomieszczeń znajdujących się na parterze należącego do Mennicy Polskiej biurowca Aurum). Placówka gromadzi m.in. monety, ordery i oznaczania wytwarzane przez Mennicę Polską od czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego i założonej przez niego w 1766 roku Mennicy Warszawskiej, aż po czasy współczesne.

numi-muz_86

Fragment ekspozycji w Gabinecie Numizmatycznym Mennicy Polskiej S.A.
Siedziba muzeum – biurowiec Aurum (w głębi, widok od strony ul. Pereca)

Gabinet Numizmatyczny został utworzony w 1928 roku (według innych źródeł – w 1924).
Większość zbiorów została utracona podczas II wojny światowej. Obecnie placówka posiada ponad 70 tys. eksponatów, głównie monet (obiegowych i kolekcjonerskich), orderów i medali, ale wśród nich są również m.in. narzędzia wykorzystywane do produkcji wyrobów menniczych oraz książki.

    

Warszawa

Gabinet Numizmatyczny NBP

numi-muz_83Gabinet Numizmatyczny (d. Muzeum Numizmatyczne) NBP znajduje się w Warszawie i mieści się w budynku Centrali NBP przy ul. Świętokrzyskiej 11/21. Gabinet jest dostępny dla wszystkich – bezpłatnie.

Łącznie zbiory Gabinetu obejmują około 27 tysięcy pozycji katalogowych. Są to monety i banknoty polskie oraz obce, projekty oraz próby monet i banknotów, a także narzędzia do wykonywania znaków pieniężnych, medale polskie i zagraniczne, akcje i obligacje, dokumenty bankowe oraz przedmioty związane z bankowością.
Taka ogromna liczba eksponatów nie jest możliwa do pokazania jednocześnie, dlatego zbiory prezentowane są na wystawach czasowych.

numi-muz_84

Ekspozycja Gabinetu Numizmatycznego NBP

    

Warszawa

Muzeum Narodowe w Warszawie

numi-muz_87W Gmachu Głównym Muzeum go w Warszawie (Warszawa, Al. Jerozolimskie 3) mieści się siedem galerii stałych. Na parterze – w Galerii Sztuki Starożytnej eksponowane są zabytki z kręgu kultur rozwijających się w kręgu basenu Morza Śródziemnego, w Galerii Faras zabytki sztuki wczesnochrześcijańskiej, natomiast Galeria Sztuki Średniowiecznej prezentuje rzeźbę, malarstwo tablicowe oraz złotnictwo ze wszystkich regionów związanych historycznie z Polską w epoce średniowiecza, a także dzieła powstałe w innych ważnych centrach Europy. Na I i II piętrze – w Galeriach Malarstwa Polskiego i Europejskiego oraz Sztuki Zdobniczej prezentowane są obrazy, rzeźby oraz rzemiosło artystyczne od średniowiecza do pocz. XX w. Przy Galerii Malarstwa Europejskiego znajduje się Gabinet Pasteli ze zmienną ekspozycją, a przy Galerii Malarstwa Polskiego – Gabinet Miniatur. Największą w Muzeum ekspozycję Galerii Sztuki Polskiej, zajmującej reprezentacyjne sale I piętra dwóch północnych skrzydeł, tworzy 430 obrazów malarzy polskich i obcych w Polsce działających.

Gabinet Numizmatyczny w Muzeum Narodowym w Warszawie rozpoczął swoją działalność w roku 1921, kiedy to trafiły do jego zbiorów wielkie polskie kolekcje tamtego czasu. W pierwszej kolejności zbiór monet polskich hrabiego Kazimierza Sobańskiego – jedna z największych i najświetniejszych ówczesnych polskich kolekcji – a w tym samym roku także kolekcja monet antycznych dr Semerau-Siemianowskiego. W następnych latach zbiór był uzupełniany przez dary i zakupy, co wzbogaciło go o liczne i cenne numizmaty pochodzące nie tylko z regularnych kolekcji, ale także ze znalezisk przypadkowych i badań archeologicznych. W 1938 roku Muzeum Narodowe w Warszawie pozyskało monety z Państwowych Zbiorów Sztuki, których część stanowiły egzemplarze odzyskane jako tzw. zbiór ekwiwalentny z Rosji Sowieckiej, na podstawie postanowień traktatu pokojowego, podpisanego po wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku. Była to rekompensata za zrabowane numizmaty – przede wszystkim z Uniwersytetu Warszawskiego – po XIX-wiecznych powstaniach: listopadowym i styczniowym. Gabinet Monet i Medali Muzeum Narodowego kontynuuje zatem w pewnym sensie tradycje numizmatyczne uniwersytetu.

numi-muz_88
Numizmaty ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie (Talar (oblężniczy), Gdańsk, 1577 r.,
mennica Gdańsk; Medal z okazji jubileuszu 60. rocznicy urodzin Zygmunta I Starego, Polska, 1527
)
– fot.: http://www.mnw.art.pl/

II wojna światowa przyniosła olbrzymie straty. Zaginęła w tym czasie znaczna część zgromadzonej kolekcji – w tym rzadkie i unikatowe okazy, które zostały skradzione przez niemieckich okupantów. Wojenne straty do pewnego stopnia zrekompensowały przekazane w latach powojennych kolekcje prywatne, a także instytucjonalne, w wyniku zabezpieczania opuszczonych i rozproszonych podczas II wojny światowej kolekcji przedwojennych. Należy jednak zaznaczyć, że niektóre z nich trafiły do MNW uszczuplone o najznakomitsze egzemplarze.
Aktualnie zbiory Gabinetu Monet i Medali Muzeum Narodowego w Warszawie są największą kolekcją numizmatyczną w Polsce i jedną z czołowych w Europie. O jej randze decyduje nie tylko liczba obiektów (ok. 250 000), ale przede wszystkim ich klasa i różnorodność. Numizmatyka jest reprezentowana począwszy od emisji monet antycznych, przez średniowieczny i nowożytny pieniądz europejski i pozaeuropejski, na najnowszych emisjach monet polskich kończąc. Ten bogaty zestaw pieniądza monetarnego nie wyczerpuje zbioru. Jego uzupełnieniem jest znakomita kolekcja banknotów i papierów wartościowych oraz bardzo interesujące przykłady niemonetarnych środków płatniczych. Wysokiej klasy zabytki znajdą tu nie tylko miłośnicy numizmatyki, ale także amatorzy medalierstwa, sfragistyki czy falerystyki.
Oprócz opisanych zbiorów Gabinet gromadzi również inne przedmioty ciekawe zarówno dla badaczy, jak i dla szerokiego grona odbiorców. W Gabinecie prowadzone są także prace renowatorskie, które nie tylko zachowują zabytki we właściwej kondycji, lecz także poszerzają wiedzę na temat ochrony zgromadzonych obiektów. Kolekcja Gabinetu ze względu na swoją rangę stanowi znakomite zaplecze merytoryczne dla projektów naukowo-badawczych, a także wydarzeń kulturalno-artystycznych. Placówka, do której serdecznie zapraszamy, otwarta jest na kooperację z badaczami i entuzjastami numizmatyki.
Nowej odsłonie galerii z okazji Jubileuszu 150-lecia Muzeum Narodowego w Warszawie towarzyszyło otwarcie ekspozycji stałej zbiorów numizmatycznych. Po latach Gabinet Monet i Medali miał okazję zaprezentowania szerokiemu gronu publiczności części swoich zbiorów, które dotychczas były pokazywane wyłącznie na wystawach czasowych lub udostępniane w warunkach studyjnych. Aktualnie kolekcja jest prezentowana na ekspozycji stałej, gdzie można oglądać ok. 500 obiektów. To krótki przegląd zbiorów Gabinetu zaprezentowany w układzie chronologicznym, ale także według funkcjonujących w Dziale kolekcji. Możemy tu zobaczyć pieniądz grecki, celtycki rzymski, najstarsze średniowieczne emisje europejskie i polskie oraz dotrzeć do przykładów monet współczesnych. Zainteresowanie wzbudzą także monety z krajów pozaeuropejskich – m.in. arabskie i chińskie. Oprócz pieniądza monetarnego znajdują się tu również przykłady form niemonetarnych – grzywny, czy pocięta srebrna biżuteria pochodząca ze znanych wczesnośredniowiecznych skarbów. Atrakcyjne obiekty czekają także na miłośników banknotów i medali, które są znacząco reprezentowane na ekspozycji. Przegląd kończą pieczęcie i zabytki falerystyczne.

   

Warszawa

Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie

numi-muz_89Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie (Warszawa, ul. Długa 52) posiada bogate zbiory: Paleolitu i Mezolitu - głównie krzemienne, datowane na okres od ponad 100 000 lat temu do 4000 lat p.n.e; Neolityczne - z młodszej epoki kamienia - neolitu, obejmują chronologicznie okres od połowy 5 tys. p.n.e. do schyłku 3 tys. p.n.e; Epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, datowane od ok. XV do ok. III w. p.n.e., bogate kolekcje naczyń ceramicznych; Archeologiczne Bałtów - materiały z osad, grodzisk i cmentarzysk plemion pruskich i jaćwieskich z Mazur i Suwalszczyzny oraz plemion letto-litewskich ze środkowej i wschodniej Litwy i Łotwy; Numizmatyczne - zbiory liczą około 19 000 zabytków, w tym ok. 1800 ozdób, 425 medali współczesnych o tematyce numizmatycznej i muzealnej oraz około 480 kopii monet; Antropologiczne - unikalne znalezisko szkieletu osobnika płci męskiej w wieku 35-40 r. ż. z grobu nr 4/88 ze stanowiska przykościelnego w Kaliszu-Zawodziu (XIII wiek, ok. 1250-1300 r.) z licznymi, rzadko występującymi zmianami anatomo - patologicznymi.

numi-muz_90

Fragment ekspozycji Państwowe Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Archeologicznego w Warszawie

W Gabinecie Numizmatycznym gromadzone są i opracowywane zabytki pochodzące z wykopaliskowych badań archeologicznych - głównie skarbów - oraz z pojedynczych znalezisk monet. Zbiory obejmują monety i ozdoby ze stanowisk archeologicznych usytuowanych na terenie całej Polski oraz ze stanowisk zachodniej Białorusi i Ukrainy, badanych w okresie międzywojennym. W dziale kolekcjonowane są również medale współczesne.

     

Warszawa

Zamek Królewski w Warszawie

numi-muz_91Zamek Królewski w Warszawie (Warszawa, Plac Zamkowy 4) -  dawna, średniowieczna rezydencja książąt mazowieckich do 1526, następnie siedziba królów polskich do 1795, miejsce obrad Sejmu Rzeczypospolitej od 1569 do 1795 roku, rezydencja monarsza i siedziba sejmu, zburzony przez hitlerowców w 1944, odbudowany w latach 1971-1984. Zwiedzanie Zamku Królewskiego odbywa się jedną trasą, która prowadzi przez Apartament Wielki i Królewski. W skład Apartamentu Wielkiego wchodzi Sala Balowa, będąca niegdyś miejscem dworskich ceremonii, uczt i balów, Sala Rycerska, Sala Tronowa z haftowanymi srebrną nicią orłami i Gabinet Konferencyjny, a w Apartamencie Królewskim obejrzeć można m.in. Garderobę, Sypialnię Króla, Pokój Audiencjonalny Stary i Salę Canaletta. Trasa zwiedzania obejmuje także Nową Izbę Poselską, Salę Senatorską, w której w 1791 roku uchwalono Konstytucję 3 maja oraz Pokoje Matejkowskie z obrazami słynnego malarza.

Gabinet Numizmatyczny Zamku Królewskiego w Warszawie powstał w 1981 r., by kontynuować tradycję Cabinet des Médailles ostatniego króla Polski. Kolekcja monet i medali Stanisława Augusta, licząca ponad 16 000 okazów, po śmierci króla w największej części sprzedana do polskiego Liceum w Krzemieńcu, została skonfiskowana po Powstaniu Listopadowym i zabrana do Kijowa, gdzie znajduje się do dzisiaj w Muzeum Narodowym Historii Ukrainy.
W odbudowanym Zamku nowe zbiory ukierunkowano na tematykę polską i z Polską związaną. Od podstaw budowano kolekcję – dzięki darom, przekazom instytucji, zakupom (także sponsorowanym), wymianie i długoterminowym depozytom. Obecnie, po 25 latach, zbiory zamkowe liczą już ponad 15 000 egzemplarzy monet, medali, banknotów, a także odznaczeń i odznak (Pokój Orderowy). Jest to zestaw głównie poloników, jeden z  najlepszych tego typu zbiorów w Polsce. Gabinet dysponuje też obszerną biblioteką specjalistyczną.
Do dziś trzon zbiorów tworzą dary, szczególnie te ofiarowane w 1982 r.: Kolekcja Generała Jerzego Węsierskiego (3234 monety i medale, dar Ruth Węsierskiej i  Zofii Sharnagiel z Wielkiej Brytanii), Kolekcja medali polskich Stanisława Gawrońskiego z Szukli (822 szt., dar Jana Gawrońskiego z Rzymu), Kolekcja medali polskich XIX-XX w. Jarosława Kuryłowicza (1119 egz., dar z 1991 r. Marii i Włodzimierza Kuryłowiczów). Bardzo liczne są dary pojedynczych numizmatów i ich zespołów od osób prywatnych, stowarzyszeń i instytucji, w tym, sukcesywnie przekazywane przez Narodowy Bank Polski, wszystkie monety i banknoty polskie powstałe po 1945 r.
Otwarta w 1985 r. stała wystawa „Moneta i medal w dziejach Polski” prezentuje wybór najlepszych numizmatów, obrazujących historię polskiego mennictwa od początków państwa polskiego po czasy współczesne oraz piękne medale polskie od XVI w. poczynając. Osobno eksponowana jest podarowana w 2003 r. wysmakowana Kolekcja Numizmatyczna Banku Handlowego w Warszawie S.A., złożona ze 155 numizmatów oraz część kolekcji medali i plakiet europejskich XVI-XX w., złotych i złoconych, ze zbiorów prof. Andrzeja Ciechanowieckiego (depozyt Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich).

    

W

Wrocław

Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu

numi-muz_154Numizmatyczna kolekcja Ossolineum została zapoczątkowana przez Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, który kolekcjonował także dawne polskie i obce monety i medale. Zbiory te znacznie się rozszerzyły po donacji Henryka ks. Lubomirskiego w 1823 r. i utworzeniu Muzeum Książąt Lubomirskich. W końcu XIX w. numizmatyczne kolekcje Muzeum liczyły prawie 17 500 monet i 4500 medali. Okres międzywojenny przyniósł dalsze powiększenie zbiorów, przede wszystkim dzięki darom od osób prywatnych, np. rodziny Pawlikowskich   Medyki. Po zajęciu Lwowa przez Armię Sowiecką nowe władze zlikwidowały Muzeum Książąt Lubomirskich, a zbiory zostały częściowo rozproszone. Lata niemieckiej okupacji Lwowa pozostała część zbiorów numizmatycznych przetrwała w dobrym stanie. W 1944 r. Niemcy ewakuowali najcenniejsze eksponaty Muzeum, w tym część kolekcji numizmatycznej, do Krakowa i dalej na zachód. Latem 1945 r. transport ten został przejęty przez polskich muzealników w pobliżu Złotoryi na Dolnym Śląsku.
Odzyskana część numizmatycznych zbiorów Muzeum Książąt Lubomirskich stała się podstawą utworzenia w maju 1955 r. Gabinetu Numizmatyczno – Sfragistycznego w ramach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu (Wrocław, ul. Szewska 37). We Lwowie pozostała jednak większa część kolekcji monet, zwłaszcza średniowiecznych monet polskich, ogromna większość kolekcji medalierskiej, a także falerystycznej. Dzięki stałym zakupom i licznym darowiznom zbiory Gabinetu stale się powiększają. Szczególnie liczne i wartościowe są pozyskane do zbiorów kolekcje Mariana Gumowskiego (numizmatyka, sfragistyka), Tadeusza Kałkowskiego (numizmatyka, medalierstwo, falerystyka) oraz kolekcja tłoków pieczętnych i monet z dawnej biblioteki Schaffgotschów w Cieplicach.
Nadal jednak podstawowym zadaniem stojącym przed pracownikami Gabinetu jest dążenie do możliwie pełnego odtworzenia stanu posiadania sprzed 1939 r. Utracone w czasie II wojny światowej numizmaty stały się przedmiotem wniosku rewindykacyjnego wystosowanego w połowie 1997 r. do Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą.

Na zbiory Gabinetu Numizmatyczno – Sfragistycznego w ramach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich składają się: Kolekcja monet antycznych- pod względem liczebności trzecia w Polsce, po zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum Narodowego w Krakowie; składa się z ponad 6000 jednostek inwentarzowych; Kolekcja monet obcych- w jej skład wchodzi ponad 10 000 jednostek inw., ajwiększą grupę stanowią monety niemieckie (ponad 4600 egz.); Kolekcja monet polskich- doskonale odzwierciedla dzieje monety polskiej i obejmuje ponad 15,5 tys. jednostek inw.; Kolekcja banknotów obcych - składa się z ponad 2700 jednostek inw.; Kolekcja banknotów polskich - obejmuje ponad 4350 jednostek inw.; Kolekcja falerystyczna - liczy ponad 5500 jednostek inw.; Kolekcja medalierstwa- tworzy ją ponad 6500 jednostek inw., Zbiór sfragistyczny - najliczniejszy w Gabinecie, składa się z ponad 71 tys. egzemplarzy; Kolekcja numizmatyczna Stanisława Garczyńskiego - przekazana do Ossolineum w 2002 r. jako dar inż. Stanisława Garczyńskiego, numizmatyka z zamiłowania, lwowianina zamieszkałego obecnie w Teksasie, w jej skład wchodzi ponad 3 tys. numizmatów (monet, medali, banknotów); Kolekcja numizmatyczna Jadwigi i Jana Nowaków – Jeziorańskich - przekazana do Ossolineum jesienią 2004 r., składa się ze zbioru monet polskich liczącego 563 obiekty; Varia - zbiór związany pośrednio z numizmatyką, na który składają się różnego rodzaju bony i karty żywnościowe, pieniądze zastępcze, cegiełki składkowe, odważniki, noże do papieru itp.; Depozyty - do Ossolineum jako depozyty przekazują znalezione w trakcie prac badawczych monety wrocławskie instytucje archeologiczne, przede wszystkim Katedra Archeologii UWr., w Gabinecie przechowywanych jest 31 monet z wykopalisk.

numi-muz_155

Numizmaty ze zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu (Stater Filipa II, 340-328
przed Chr., z głową Apolla na awersie; Brakteat Bolesława V Wstydliwego (1243-1279); Pieczęć wielka,
piesza Władysława Łokietka, używana w latach 1314-1318
) – fot.: http://www2.oss.wroc.pl/

     

Wrocław

Muzeum Sztuki Medalierskiej / Oddział Muzeum Miejskiego Wrocławia

numi-muz_92Muzeum Sztuki Medalierskiej (Wrocław, Pałac Królewski, ul. Kazimierza Wielkiego 35) powstało w 1965 roku. Od 2000 roku funkcjonuje jako oddział Muzeum Miejskiego Wrocławia. Jest jedyną w Polsce placówką specjalizującą się w gromadzeniu zbiorów medalierskich i falerystycznych. Jej bogate, gromadzone od ponad 40 lat zbiory dzieł polskich i obcych (głównie europejskich) liczą aktualnie około 50 tysięcy medali, medalionów i plakiet, oraz orderów, odznaczeń i odznak. Najliczniejszą część zbiorów tworzą dzieła polskie lub z Polską związane, od wieku XVI do współczesności. Wyróżnić tu trzeba prawie kompletną kolekcję orderów i odznaczeń, a także najbogatszy w kraju zbiór medalierstwa powojennego. Odrębny zespół tworzy kilkaset medali śląskich od 1945 roku, ze zdecydowaną przewagą medali wrocławskich prezentujących wydarzenia i postaci, które wpłynęły niegdyś na rozwój miasta. Muzeum posiada również bogatą dokumentację twórczości artystów rzeźbiarzy polskich i obcych, trudniących się medalierstwem. Do 2005 roku Muzeum mieściło się w, usytuowanej na wrocławskim rynku, barokowej kamienicy „Pod Złotym Słońcem”. Od 2009 roku Muzeum znajduje się w odrestaurowanym Pałacu Królewskim.

numi-muz_93

Medale ze zbiorów Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu
– fot.: http://www.muzeum.miejskie.wroclaw.pl/

    

Z

Zielona Góra

Muzeum Ziemi Lubuskiej

numi-muz_94Muzeum Ziemi Lubuskiej (Zielona Góra, Al. Niepodległości 15) powstało w 1922 roku, należy do najstarszych placówek muzealnych na terenie Środkowego Nadodrza. Siedzibą muzeum jest eklektyczny budynek użyteczności publicznej wzniesiony w 1890 roku. Artystyczno-historyczne zbiory Muzeum liczą ponad 17 000 eksponatów, związane są z regionem, datowane od średniowiecza po współczesność. Muzeum prezentuje sztukę współczesną: malarstwo, rysunek, rzeźba, ceramika, tkanina artystyczna od 1918 r. po czasy najnowsze m.in. L. Chwistka, O. Boznańskiej, St. I. Witkiewicza (Witkacego), Z. Pronaszko, T. Makowskiego, J. Cybisa, a także pojedyncze dzieła J. Sterna, M. Jaremy, T. Kantora, K. Mikulskiego i W. Hasiora. Sztuka Dawna: zbiory rzeźby od XIV do XIX w., m.in. śląska rzeźba późnogotycka, zbiór XVIII-wiecznych obrazów z warsztatów śląskich: portret mieszczański, ikonografia Zielonej Góry.

numi-muz_95

Wybrane numizmatyczne eksponaty z zielonogórskiego muzeum:
1 - Monety; 2 - Pieniądze zastępcze z lat 1914-1923; 3 - MEDAL OKOLICZNOSCIOWY MIASTA ZIELONA GÓRA
fot.: http://www.mzl.zgora.pl/

W ramach Działu Historycznego działa Gabinet Numizmatyczny. W swych zbiorach zgromadził ponad 4900 obiektów, na które składają się: monety, banknoty polskie i zagraniczne, medale, medaliony i plakiety.
Największą grupę obiektów Gabinetu Numizmatycznego tworzą monety. Pochodzą one z różnych okresów i państw - najstarsze są z czasów Cesarstwa Rzymskiego, część zbiorów to monety średniowieczne oraz XVI-, XVII- i XVIII-wieczne; dużą ilość stanowią przedwojenne monety niemieckie, rosyjskie i austriackie, a na pozostałą część kolekcji monet składają się pieniądze współczesne: rosyjskie ruble, marki niemieckie czy polskie monety z czasów PRL-u.
Istotną część zbiorów numizmatycznych stanowią banknoty papierowe z różnych okresów wydawniczych (m.in. banknoty polskie, marki niemieckie, ruble rosyjskie itp.). Muzeum posiada niemal kompletną kolekcję zielonogórskich papierowych pieniędzy zastępczych oraz notgeldy miast trzech rejencji Śląska wydawanych w latach 1914-1923.
Kolekcja Gabinetu Numizmatycznego to także bogata paleta medali. Zaliczyć do niej można rozmaite medale okolicznościowe, pamiątkowe, rocznicowe, sportowe, seryjne itp.
W Gabinecie znajduje się kompletny zbiór medali Wiesława Müldnera-Nieckowskiego oraz wiele krążków Leszka Krzyszowskiego, Józefa Stasińskiego, Tadeusza Dobosza, Stanisława Pary, Klema Felchnerowskiego, Marka Przecławskiego i Witolda Nowickiego.

    

II – Muzea, w których numizmaty stanowią nieznaczny element zbiorów

B

Muzeum Regionalne w Bełchatowie (Bełchatów, ul. Hellwiga 11)

numi-muz_96Budynek Muzeum powstał na początku XVIII wieku, kiedy właścicielami bełchatowskich dóbr była rodzina Rychłowskich herbu Nałęcz.
Eksponaty znajdujące się w kolekcji numizmatycznej Muzeum Regionalnego w Bełchatowie pochodzą częściowo z przekazu Komitetu Założycielskiego Muzeum, darów bełchatowian i zakupów dokonanych przez naszą instytucję. W zbiorach znajdują się także eksponaty pozyskane dzięki współpracy z bełchatowskim Oddziałem Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego i indywidualnymi kolekcjonerami.
Znaczną część kolekcji stanowią polskie banknoty obiegowe z okresu II Rzeczypospolitej i II wojny światowej, niemieckie bony zastępcze z okresu I wojny światowej oraz rosyjskie ruble z przełomu XIX i XX wieku. Pozostałą część kolekcji tworzą wybrane przykłady współczesnych monet kolekcjonerskich produkowanych przez Mennicę Polską w Warszawie i emitowanych przez Narodowy Bank Polski.
W naszych zbiorach znajdują się również eksponaty o charakterze regionalnym. Są to polskie odznaczenia państwowe przekazane przez mieszkańców i okolicznościowe medale związane z historią Bełchatowa.

  

Muzeum Zagłębia w BędzinieZamek w Będzinie (Będzin, ul. Zamkowa)

numi-muz_97Muzeum prezentuje pamiątki dotyczące Będzina, a przede wszystkim zamku, wokół którego miasto powstało. Wystawa stała zatytułowana „Z dziejów zamku i miasta Będzina” obrazuje rozwój osadnictwa na Wzgórzu Zamkowym we wczesnym i pełnym średniowieczu z uwzględnieniem zabudowy w obrębie dzisiejszego zamku. W ramach wystawy prezentowane są także dokumenty, monety i pieczęcie pochodzące z Będzina.

     

Muzeum Martyrologiczno-Historyczne w Białej Podlaskiej / Oddział Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej (Biała Podlaska, ul. Łomaska 21)

numi-muz_98Siedzibą Muzeum jest budynek byłej placówki Gestapo w Białej Podlaskiej w latach 1940-1944, mieszczący się przy ul. Łomaskiej 21. Muzeum zajmuje w nim kilka pomieszczeń oraz byłe cele więzienne, w których czynna jest stała wystawa. Dział historii gromadzi archiwalia i fotografie dotyczące miasta Białej Podlaskiej i Podlasia. Posiada ponad 7000 muzealiów. Do najcenniejszych należy Inwentarz dóbr Radziwiłłowskich, klucz Sławatycze z 1765 roku. Muzeum posiada również bogaty zbiór dokumentów i egzemplarzy prasy NSZZ „Solidarność” z lat 1980-1990. Sekcja militariów i odznak oraz odznaczeń wojskowych posiada w swoich zbiorach ponad 300 militariów i 600 odznak i odznaczeń wojskowych. Do najcenniejszych militariów należy sześć luf armatnich rosyjskich wz. 1805 (jedyne w zbiorach polskich), dwie lufy moździerzy bojowych wz. 1805 (dwie z pięciu w zbiorach polskich).

    

Muzeum Ziemi Biłgorajskiej (Biłgoraj, Plac Wolności 16)

numi-muz_99Muzeum w Biłgoraju powstało w 1966 roku, jako oddział Muzeum Okręgowego w Lublinie, od 2000 roku jest samodzielną instytucją kultury. Utworzenie Muzeum poprzedziła rozległa działalność zbieracka znanego kolekcjonera, regionalisty, miłośnika archeologii i etnografii, nauczyciela Michała Pękalskiego. Zgromadził on olbrzymi zbiór zabytków archeologicznych, etnograficznych i numizmatycznych. Przekazane wraz z częścią wyposażenia eksponaty stały się początkiem kolekcji muzealnej, która swą siedzibę znalazła w pomieszczeniach, stanowiących podpiwniczenie ratusza miejskiego. W związku ze szczupłością powierzchni ekspozycyjnej Muzeum nie może zrealizować ekspozycji stałej. Ta sytuacja zmusza do częstej zmiany wystaw, tak by móc zaoferować zwiedzającym nowe propozycje.

   

Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu (Brzeg, Pl. Zamkowy 1)

numi-muz_173Muzeum mieści się w zamku, wzniesionym w XIII wieku, wielokrotnie niszczonym, przebudowanym i rozbudowanym. W 1924 roku założono tu Muzeum Miejskie. W 1952 roku otwarto tu obecne muzeum. W latach 1966-90 budowlę odbudowano na wzór stanu z XVI w. Muzeum specjalizuje się w gromadzeniu zabytków związanych z dziejami miasta i ziemi brzeskiej, Piastów Śląskich i tradycją piastowską na tych terenach. Ma bogate zbiory sztuki średniowiecznej (rzeźby i malarstwa ołtarzowego), śląskiego i obcego malarstwa z XVII-XVIII w., grafik z widokami miasta i zamku oraz innych miast śląskich, broni z XVI-XX w. (ale też niezwykłą rzadkość - wydobyty w czasie wykopalisk archeologicznych w Brzegu XIV-wieczny łuk prosty), przedmiotów wyrabianych przez miejscowych rzemieślników w XIII-XIX w., monet i medali śląskich z XIV-XX w., dokumentów i starodruków (w tym część słynnego księgozbioru Piastów brzeskich z ich autografami).

numi-muz_174

Przykładowe numizmaty ze zbiorów muzeum – fot. Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu

     

Muzeum Górnośląskie w Bytomiu (Bytom, pl. Jana III Sobieskiego 2)

numi-muz_100Zbiory Muzeum Górnośląskiego to ponad 750 tys. eksponatów, a ich charakter ma bezpośredni wpływ na działalność placówki, która koncentruje się zarówno wokół problemów regionalnych, jak i ponadregionalnych. W muzeum funkcjonuje siedem działów merytorycznych: Archeologii, Etnografii, Historii, Historii i Kultury Lwowa i Kresów Południowowschodnich, Przyrody i Sztuki. Dział Archeologii posiada najbogatszy zbiór zabytków archeologicznych mówiących o przeszłości ziemi śląskiej w granicach obszarowych Górnego Śląska, a obejmujący okres od epoki kamienia po średniowiecze włącznie.
W zbiorach Działu Historii muzeum znajduje się dość liczny zespół polskich i zagranicznych medali oraz odznak i odznaczeń, wśród których część stanowią zabytki z zakresu falerystyki śląskiej - w tym powstańczej - oraz stale powiększający się zbiór polskich odznaczeń i odznak cywilnych i wojskowych z okresu międzywojennego, z czasów II wojny światowej oraz z lat powojennych.

  

C

Muzeum Historyczne - Etnograficzne w Chojnicach (Chojnice, ul. Podmurna 15)

numi-muz_101Muzeum powstało powstania 5 sierpnia 1932 roku. Dział etnograficzny gromadzi przedmioty i narzędzia służące do obróbki gleby i uprawy roślin, hodowli zwierząt, rybołówstwa, zbieractwa, tkactwa, przyrządy do przygotowywania pokarmu i przechowywania żywności oraz sprzęty domowe. Na wystawie „Pradzieje Ziemi Chojnickiej” zaprezentowano 134 eksponaty pochodzące z wykopalisk przeprowadzonych w okolicach Chojnic. Do najcenniejszych należą przedmioty będące wyposażeniem grobu książęcego oraz grobów kapłańskich: złota i srebrna biżuteria, bursztynowe i szklane paciorki, monety celtyckie, skarabeusz, przybory toaletowe, elementy stroju oraz importy rzymskie. Wystawa „Sztuka na Kaszubach” to prezentacja poszczególnych dziedzin tradycyjnej i współczesnej sztuki na Kaszubach.

Kolekcja historyczna muzeum gromadzi zabytki związane z dziejami Chojnic i regionu. Podstawę kolekcji stanowią zbiory pozyskane przez Juliana Rydzkowskiego w początkowym, jeszcze przedwojennym, okresie działalności muzeum. Do najcenniejszych należy unikalna kolekcja dokumentująca blisko sześciowiekową działalność Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Chojnicach: srebrne łańcuchy królów kurkowych -wielki (XVII/XVII w.) i mały (XIX/XX w.), medale, ordery, puchary, m.in. tzw. puchar radziwiłłowski z 1844 r., którym Bractwo witało goszczącego w Chojnicach prezydenta Ignacego Mościckiego.
Kolekcja historyczno-regionalna Albina Makowskiego mieści się na parterze kamienicy w dawnym mieszkaniu kolekcjonera. Po śmierci Albina Makowskiego w 1982 r., zgodnie z jego wolą, muzeum zostało właścicielem kolekcji, a mieszkanie kolekcjonera, po generalnym remoncie, przystosowano na cele muzealne. Kolekcja historyczno-regionalna A. Makowskiego, gromadzona od 1926 r., obejmuje archiwalia, pamiątki rodzinne, zabytki związane z historią i etnografią regionu, numizmaty, rzeźbę, malarstwo, broń białą i rzemiosło artystyczne.

   

Jasna Góra - Sanktuarium Narodu Polskiego (Częstochowa, ul. O. A. Kordeckiego 2)

numi-muz_102Jasna Góra jest jednym z ważniejszych miejsc kultu religijnego i najważniejszym centrum pielgrzymkowym w Polsce. Sanktuarium -wiecznymi freskami i XVII - wiecznym ołtarzem. XVII obejmujące kościół i zespół budowli klasztoru obronnego zakonu Paulinów. Początki istnienia klasztoru sięgają roku 1382. Kościół jasnogórski powstał w latach 40. XV w. Jasna Góra jest swoistym muzeum, gdzie podziwiać można bogate zbiory militariów (Arsenał), szaty i narzędzia liturgiczne, obrazy, biżuterię, odznaczenia, monety, medale, dary królewskie (Skarbiec), Muzeum 600-lecia, Salę Rycerską a także barokową, trzynawową bazylikę ze wspaniałymi XVII-wiecznymi freskami i XVII-wiecznym ołtarzem. Wyjątkowym miejscem jest Refektarz, w którym na przestrzeni wieków podejmowano wybitne osobistości, m.in. króla polskiego Michała Korybuta Wiśniowieckiego z Eleonorą Austriacką. W refektarzu, który jest jedną z najpiękniejszych sal reprezentacyjnych klasztoru, paulini goszczą głowy państw, kardynałów i biskupów oraz księży pielgrzymów. Najcenniejszym skarbem i głównym celem pielgrzynów jest Kaplica Matki Bożej z Cudownym Obrazem Czarnej Madonny, zwanej Jasnogórską albo Częstochowską.

   

Muzeum Częstochowskie (Częstochowa, Al. Najświętszej Maryi Panny 45a)

numi-muz_103Zbiory z działu archeologicznego stanowią zespoły materiałów z osad, cmentarzysk, zamków datowanych od środkowego paleolitu do czasów nowożytnych. Zbiory etnograficzne to bogata kolekcja rzeźby ludowej i malarstwa, narzędzi rolniczych i gospodarskich, strojów ludowych, przedmiotów codziennego użytku, sztuki dewocyjnej itp. Na zbiory z działu historycznego składają się numizmatyka, militaria, dokumenty dotyczące historii miasta i regionu. Zbiory działu przyrodniczego - okazy flory i fauny Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, speleologiczne, paleontologiczne i geologiczne, entomologiczne. Zbiory działu sztuki zawierają dzieła sztuki polskiej XIX/XX wieku w zakresie malarstwa (Malczewski, Mehoffer, Wyczółkowski, Stanisławski i inni), rzeźby, grafiki oraz kolekcje dzieł artystów związanych z regionem częstochowskim.

   

D

Muzeum Darłowo - Zamek Książąt Pomorskich (Darłowo, ul. Zamkowa 4)

numi-muz_104Muzeum mieści się w Zamku Książąt Pomorskich w Darłowie. W odrestaurowanej sali rycerskiej, zwanej również kaplicą zamkową, urządzono ekspozycję pomorskiej sztuki sakralnej. Na szczególną uwagę zasługuje ambona ufundowana przez księżnę Elżbietę, wdowę po Bogusławie XIV. W sali na I piętrze łącznika (niegdyś pomieszczenie mieszkalne) wystawione są osiemnasto- i dziewiętnastowieczne zabytki pomorskiej sztuki ludowej. Ekspozycję uzupełniają obrazy olejne, grafiki i akwarele pomorskiego malarza, Otto Kuske (1886-1945). Akwarele z lat 40. przedstawiają zabytkowe budownictwo ryglowe, bardzo powszechne na wsi pomorskiej. W wieży zamkowej na I piętrze nad przejazdem bramnym (wejście z ganku) wyeksponowano medaliony władców Polski odlane w brązie według Pocztu Królów Polskich Jana Matejki (projekt współczesny Ewy Borys-Olszewskiej).

    

Muzeum Miejskie Sztygarka (Dąbrowa Górnicza, ul. Legionów Polskich 69)

numi-muz_105Muzeum mieści się na terenie byłej siedziby Zarządu Górniczego. Historia muzeum sięga 1912 roku, kiedy to założono Muzeum Geologiczne im. Zygmunta Glogera. Pierwsze eksponaty zbierali uczniowie szkoły górniczej. W 1997 roku otwarto muzeum miejskie o nazwie „Sztygarka”. Muzeum funkcjonują działy tematyczne: historyczny, archeologiczny, przyrodniczy, etnografii lokalnej oraz etnografii kultur pozaeuropejskich (podróżniczy). Najciekawsze eksponaty to: Skarb Hutnika - srebrne denary Władysława II Wygnańca i Bolesława Kędzierzawego z XII wieku, kolekcja starych map górniczych, fragmenty kostne mamuta włochatego i nosorożca włochatego, skamieniałe rośliny karbońskie oraz fragmenty ich odcisków na wiłowcach i mułowcach, okazy minerałów pochodzących z terenu Polski oraz całego świata.

     

Rezerwat Archeologiczny Gród Piastowski w Gieczu (Dominowo, Grodziszczko 2)

numi-muz_106W 1963 roku, na miejscu byłego grodu dokonano uroczystego otwarcia rezerwatu archeologicznego. W obrębie rezerwatu zwie­dzić można znajdującą się w pawilonie wy­sta­wowym ekspozycję przedstawiającą dzieje grodu i kasztelanii gieckiej oraz najważniejsze zabytki archeologiczne wydobyte podczas badań archeo­logicznych na terenie grodu i sąsiednich stanowisk. Część materiałów pocho­dzących z Giecza znajduje się także w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy oraz w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu. Do najcenniejszych znalezisk należą: żelazny miecz, zdobiony złoceniami szyszak i grot włóczni, fagmenty kolczugi, żelazne groty bełtów, pozłacany szyszak, nożyce, klucz żelazny, osełki, monety (Szeląg, Gdański denar), ozdoby z brązu i srebra, grzebienie, wyroby z kości i poroża, ceramika.

    

Muzeum Diecezjalne w Drohiczynie (Drohiczyn, ul. Kraszewskiego 4)

numi-muz_107Muzeum ma swoją siedzibę w skrzydle pofranciszkańskiego klasztoru z przełomu XVII i XVIII wieku. Zbiory mieszczą się w kilku salach. Jest wśród nich sala papieska - z fotelem, na którym w 1999 roku zasiadł w Drohiczynie Jan Paweł II, z obrazami, pamiątkowymi medalamimonetami, okolicznościowymi znaczkami i pocztówkami. W innych salach można zobaczyć argentalia, czyli przedmioty ze srebra: kielichy, relikwiarze, monstrancje (a wśród nich wspaniałe zdobne monstrancje Jabłonowskich, Sapiehów, Radziwiłłów), pacyfikały, tace, lichtarze. Na specjalnych stojakach pysznią się bogato zdobione i haftowane ornaty, a w gablocie pastorały: kandydata na ołtarze biskupa Zygmunta Łozińskiego i papieża Piusa XII. Można też obejrzeć zabytkowe rzeźby i obrazy, a także oryginalne dokumenty królewskie podpisane przez Władysława IV, Jana Kazimierza i Augusta II.

    

E

Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu (Elbląg, Bulwar Zygmunta Augusta 11)

numi-muz_165Muzeum mieści się na terenie Podzamcza dawnego Zamku Krzyżackiego, w dwóch budynkach: dawnej Słodowni, popularnie zwanej Podzamczem oraz w Gimnazjum. Muzeum zajmuje się zbieraniem materiałów dotyczących historii miasta Elbląga i okolic, główną część jego zbiorów stanowią eksponaty z Elbląga, Żuław, Pomorza i krajów północnoeuropejskich. Wśród eksponatów Muzeum znajdują się: cynowe naczynia z XVI-XVIII w., barokowe, wyroby złotnicze z warsztatów pomorskich, numizmaty, elbląska i holenderska ceramika biała, zdobiona kobaltem (naczynia, kafle, piece kaflowe), kolekcja kartuszy herbowych elbląskiego patrycjatu miejskiego z XVII-XIX w., intarsjowane meble, elbląskie starodruki, archiwalia, plany miasta, militaria z XII-XV w., dokumenty i pamiątki po osadnikach przesiedlonych do Elbląga w latach 1945-1947, ze wschodnich terenów Polski.

numi-muz_166

Przykładowe numizmaty ze zbiorów muzeum – fot. Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu

Na dziedzińcu Muzeum można obejrzeć zrekonstruowany, na podstawie badań Marka Jagodzińskiego (odkrywcy Truso), dom wikingów z Truso. Truso to wczesnośredniowieczna osada, legendarny port opisany w IX w. przez króla Anglii Alfreda Wielkiego, zamieszkany przez wiele narodowości, wczesnośredniowieczne centrum handlowe utrzymujące kontakty z najdalszymi zakątkami Europy.

         

G

Muzeum Archeologiczne w Gdańsku (Gdańsk, ul. Mariacka 25/26)

numi-muz_163Muzeum gromadzi, przechowuje i opracowuje zabytki archeologiczne z terenów Pomorza Gdańskiego, w tym szczególnie Gdańska, Gniewa, Tczewa, Stargardu Gdańskiego i Skarszew, od epoki kamienia, po czasy nowożytne. Zbiory muzeum obejmują inwentarze i dokumentacje prac wykopaliskowych cmentarzysk, osad, skarbów, znalezisk luźnych. Zabytki ze wszystkich epok pradziejowych od okresu paleolitu do wczesnego średniowiecza, zespoły wykopaliskowe z czasów średniowiecznego i nowożytnego Gdańska, kolekcje inkluzji i odmian bursztynu oraz dzieła bursztynników gdańskich, numizmaty, zabytki archeologiczne i eksponaty etnograficzne z badań na terenie Sudanu. Pierwsza po drugiej wojnie światowej stała ekspozycja bursztynu w Gdańsku. Ogólna liczba muzealiów: 30 000 według numerów katalogowych.

numi-muz_164

Przykładowe numizmaty ze zbiorów muzeum – fot. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku
1 - Liczman, Francja, mennica nieznana, XIV/XV w. (zamek turoński pod Koroną)
2 - Denar, Węgry, Ferdynand I Habsburg (1526-1564)

       

Muzeum w Gostyniu (Gostyń, ul. Kościelna 5)

numi-muz_108Muzeum mieści się w samym centrum miasta, po sąsiedzku z zabytkową świątynią św. Małgorzaty, w pobliżu Rynku i Góry Zamkowej. Obecny budynek muzealny zbudowano w 1903 roku, ustanowiono w nim wówczas Szpital św. Ducha (dom pomocy społecznej). Łączna powierzchnia wystawowa wynosi ponad 380 m2. W Muzeum znajdują się trzy sale wystawowe, z czego jedna wyłącznie na wystawy czasowe. Liczące ponad 2 tysiące eksponatów zbiory prezentowane są w działach archeologicznym, historycznym, wojskowym, numizmatycznym, artystycznym i etnograficznym. Poza stałymi wystawami prezentującymi meble, klejnoty czy elementy miejscowego folkloru organizowane są też wystawy czasowe. Podstawę zbiorów stanowią dary pozyskane od miejscowej ludności.

   

H

Muzeum im. ks. Stanisława Staszica (Hrubieszów, ul. 3 Maja 11)

numi-muz_109Muzeum powstało w 1965 roku. Od czerwca 1972 r. stałym lokum stał się barokowo-klasycystyczny dworek Du Chateau, jedna z najbardziej reprezentacyjnych budowli miasta. W latach 1977-1983 siedziba muzeum została poddana remontowi, a pod koniec 1984 roku udostępniono nowe ekspozycje, obejmujące: pradzieje i historię regionu, sztukę ludową i współczesną. Od grudnia 1984 r. w odnowionych wnętrzach udostępniono ekspozycję stałą, obejmującą pradzieje regionu, historię miasta i okolic, dzieje Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego, hrubieszowską sztukę ludową i sztukę – w tym galerię obrazów Pawła Gajewskiego. W okresie 40 lat działalności muzeum zgromadziło około 11 000 zabytków z zakresu archeologii, etnografii, historii, numizmatyki i sztuki – w większości o tematyce regionalnej, oraz ponad 7000 eksponatów dokumentacji współczesności. Ponadto Muzeum prowadzi specjalistyczną bibliotekę, liczącą ponad 5000 woluminów.

   

K

Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego (Kamienna Góra, pl. Wolności 11)

numi-muz_160Muzeum mieści się w barokowej kamienicy w rynku miasta. Kamiennogórskie muzeum posiada ok. 13 tys. eksponatów zinwentaryzowanych w działach: tkactwa, sztuki oraz numizmatyczno-historycznym. W dziale tkactwa znajduje się duża ilość warsztatów tkackich, narzędzi do obróbki lnu, tkanin zabytkowych, tkanin przemysłowych oraz elementów ludowego i mieszczańskiego stroju. Najliczniejszą kolekcję stanowi zbiór ludowych czepców śląskich. Muzeum pokazuje trzy stałe ekspozycje, tematycznie związane z historią miasta i regionu. Wystawa „Z dziejów Kamiennej Góry” pokazuje najstarsze dokumenty dotyczące miasta, zabytki kamiennogórskich cechów rzemieślniczych, grafikę, rzeźbę, malarstwo. Na towarzyszącej historycznej wystawie stałej ekspozycji pt. „Rozwój tkactwa i przemysłu włókienniczego w Kamiennej Górze” można zobaczyć maszyny włókiennicze, najstarsze narzędzia do obróbki lnu, tkaniny, fotografie kamiennogórskich zakładów włókienniczych. „Dawna wieś dolnośląska” to ekspozycja etnograficzna prezentująca narzędzia, meble, oraz elementy strojów.

numi-muz_161

Sesterc Antoninusa Piusa (138-161 n.e)

W zbiorach numizmatów najstarszym eksponatem jest sesterc rzymskiego cesarza Antoninusa Piusa (138-161 n.e.), znaleziony na ziemi kamiennogórskiej. W zdecydowanej większości eksponaty Działu tworzy tzw. skarb z Dębrznika, liczący 6360 monet srebrnych z XV i XVI wieku, znaleziony we wsi leżącej nad Bobrem, na północ od Kamiennej Góry. W skarbie dominują monety ze Śląska czeskiego; końcówka pochodzi z początków okresu władzy cesarza Ferdynanda I Habsburga. Oprócz monet czesko-jagiellońskich oraz węgiersko-czeskich (Maciej Korwin) wyróżnia się pokaźna grupa polskich monet jagiellońskich, używanych wtedy na Śląsku. Skarb zawiera też monety z kilku krajów niemieckich.

   

Muzeum Śląskie (Katowice, al. W. Korfantego 3)

numi-muz_110Obecnie Muzeum Śląskie mieści się w budynku dawnego hotelu z przełomu XIX i XX wieku. W swoich zasobach muzeum posiada ponad 83 tys. eksponatów z różnych dziedzin sztuki, a także archeologii, etnografii, historii i fotografii oraz plastyki nieprofesjonalnej.
Zbiory Działu Historii pochodzą głównie z XIX i XX wieku. Najwięcej dotyczy lat 1919-1922 - okresu powstań śląskich, plebiscytu i historycznego momentu powrotu części Górnego Śląska do Polski. Są to dokumenty, plakaty, broszurki, pocztówki propagandowe, a także bogata kolekcja górnośląskich notgeldów (banknotów zastępczych) z lat 1917-1922. Na szczególną uwagę w zbiorze falerystycznym zasługuje Order Orła Białego nadany pośmiertnie Wojciechowi Korfantemu.
Najstarsze eksponaty działu pochodzą z XVII wieku. Są to dokumenty pergaminowe, spisane w języku niemieckim i łacińskim, z przywieszonymi doń pieczęciami woskowymi.

        

Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego (Kętrzyn, Pl. Zamkowy 1)

numi-muz_111W Muzeum gromadzone są zbiory związane przede wszystkim z historią miasta i regionu. Dużą ich część stanowią eksponaty z dziedziny sztuki, rzemiosła artystycznego, historii oraz archiwalia zabezpieczone w pierwszych latach powojennych przez założycielkę Muzeum Z. Licharewą. Wśród zbiorów artystycznych na szczególną uwagę zasługują: kolekcja rzeźb z końca XV w., epitafia z XVI-XVIII w., chorągwie pogrzebowe, kolekcja sprzętów cynowych z XVIII-XX w. Z eksponatów numizmatycznych dużą wartość historyczną przedstawia fragment jednego z trzech skarbów monet ukrytych w 1626 r. w pobliżu murów miejskich, zbiór dawnych pieczęci miejskich i cechowych, kolekcja monet i medali z XVII-XIX w. oraz zbiór monet i banknotów zastępczych z początku lat 20-tych XX w. Dział archeologiczny posiada zbiory pochodzące z rozproszonej kolekcji przedwojennego Heimatmuseum Rastenburg czy szczątki kolekcji Prussia Museum z Królewca.

   

Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach (Kęty, ul. Rynek 16)

numi-muz_156Muzeum mieści się w zabytkowej XIX – wiecznej kamienicy mieszczańskiej w samym centrum miasta. Wystawy stałe znajdują się na parterze muzeum. Najstarszy przechowywany w muzeum dokument to zdobiony bogatą bordiurą rękopis na pergaminie z 1593 r., w którym władze miasta potwierdzają przywileje nadane cechowi piekarzy. Kolejnym cennym eksponatem jest dokument wydany przez cesarza austriackiego Franciszka II, potwierdzający przywileje Kęt z 1793 r. Muzeum kęckie posiada znakomitą kolekcję ksiąg cechowych, z których najstarsze datują się na I poł. wieku XVII. Zbiory artystyczne muzeum obejmują sztukę sakralną oraz niewielką galerię obrazów miejscowych twórców. Do najciekawszych eksponatów należą barokowe drewniane rzeźby: nieznana święta z końca wieku XVII lub poczatku wieku XVIII, XVII-wieczna figura świątobliwej Ludowiki kęckiej, płaskorzeźba Matka Boska Niepokalana z wieku XVIII oraz pochodzący z początku XIX w. święty Florian. Na przeciwległej ścianie oglądać można kolekcję malarstwa świeckiego.
Zbiory numizmatyczne
muzeum kęckiego obejmują 97 eksponatów. W grupie tej znajdują się monety i pieniądze używane na terenach Kęt od XV-XX w.

numi-muz_157

Halerz Księstwa Oświęcimskiego wybity w mennicy oświęcimskiej około 1445 r. ze zbiorów kęckiego muzeum

    

Muzeum im. Jana Dzierżona w Kluczborku (Kluczbork, ul. Zamkowa 10)

numi-muz_112Muzeum od momentu tworzenia związane było z pszczelarstwem poprzez osobę patrona ks. dr Jana Dzierżona – światowej sławy pszczelarza, który urodził się na Ziemi Kluczborskiej w Łowkowicach. Zbiory muzealne gromadzone są w dwóch działach: historii regionu i pszczelarstwa. Dział pszczelarski to zespół pamiątek po ks. dr Janie Dzierżonie, patronie Muzeum, pozyskanych głównie w latach 1964-1965 i 70-tych, jako zakupy, przekazy i dary. Są to meble, książki, rękopisy, listy, fotografie, dyplomy, medaleodznaczenia. Występują tu także zabytki związane z hodowlą pszczół, do najcenniejszych należy tzw. barć odrzańska datowana metodą C14 na I wiek p.n.e. Zgromadzone są ule kłodowe, słomiane, figuralne, ule hodowlane, weselne, sprzęt i narzędzia używane obecnie w pasiekach, które nie tylko obrazują stan i rozwój pszczelarstwa dzisiaj lecz także świadczą o trwałości tradycji w tej dziedzinie. Uzupełnieniem jest kolekcja uli figuralnych wykonanych przez współczesnych pszczelarzy.

    

Muzeum Ziemi Kłodzkiej (Kłodzko, ul. Łukasiewicza 4)

numi-muz_113Muzeum zostało otwarte w 1963 roku, mieści się w barokowym budynku dawnego konwiktu jezuickiego z XVII/XVIII w. Placówka od ponad 40 lat gromadzi i pielęgnuje spuściznę kulturalną Ziemi Kłodzkiej, obszaru który zachwyca pod względem geograficzno-krajobrazowym. Do najpiękniejszych wnętrz budynku należą: biblioteka (dawny refektarz), dwukondygnacyjna sala koncertowa (była kaplica św. Alojzego), Salon Złoty, sala konferencyjna, barokowa klatka schodowa. Największe kolekcje w zbiorach Muzeum stanowią: zbiory cyny, numizmatów, zegarów śląskich z doby uprzemysłowienia na Dolnym Śląsku, szkła unikatowego, ze szczególnym uwzględnieniem dorobku artystów działających na Ziemi Kłodzkiej po 1945 roku. Interesującym zbiorem literatury regionalnej dysponuje biblioteka naukowa (zbiór literatury regionalnej liczy ponad 9500 woluminów), przekształcana w ośrodek wiedzy i informacji o regionie.

        

– Muzeum „PATRIA COLBERGIENSIS” (Kołobrzeg, ul. Armii Krajowej 12)

numi-muz_171Muzeum ulokowane jest w sercu miasta, w zabytkowych podziemiach kołobrzeskiego Ratusza miejskiego - dzieła jednego z najznamienitszych architektów XIX wieku - Karla Schinkla. Pomieszczenia zaadaptowane zostały na ekspozycję ukazującą piękno zabytków oraz historię Kołobrzegu. Pomysłodawcą projektu i założycielem muzeum jest Robert Maziarz. Muzeum „PATRIA COLBERGIENSIS” rozpoczęło działalność wystawienniczą 27 września 2014 roku.
Dzięki autorskiej ekspozycji – zbudowanej z figur woskowych oraz za pomocą nowoczesnej multimedialnej formy przekazu i w pełni profesjonalnego oświetlenia, poznać można niezwykle barwną, magiczną historię Kołobrzegu.

numi-muz_172

Numizmaty ze zbiorów Muzeum „PATRIA COLBERGIENSIS”

Wśród prezentowanych zbiorów ujrzeć można, w kontekście kołobrzeskim, artefakty z wojny trzydziestoletniej, wojny siedmioletniej i kampanii napoleońskiej. Zabytki szczególne i niespotykane w żadnym innym muzeum na świecie. Zachwyt wzbudzają zbiory medalierstwa i numizmatyki miejskiej, wyjątkowe zbiory kartografii, rycin i malarstwa. Nie można przejść tam obojętnie obok kolekcji szkła, porcelany i ceramiki, nieposiadającej sobie równych w regionie. Gabloty ukazujące kołobrzeskie rzemiosło, przywracają do życia pracę dawnych mistrzów, ukazują kim był kotlarz, rymarz, tkacz lnu oraz przybliżają dawne profesje. Muzeum prezentuje również, dzięki wyjątkowej aranżacji wnętrz, realia życia kołobrzeskich pionierów z lat czterdziestych i pięćdziesiątych.

    

Muzeum Archeologiczne w Krakowie (Kraków, ul. Senacka 3)

numi-muz_114Muzeum Archeologiczne w Krakowie jest najstarszą archeologiczną placówką w Polsce. Najcenniejszymi obiektami muzealnymi są: wyroby z kości i ciosów mamuta odkryte w Jaskini Mamutowej (datowane na 20 tys. lat p.n.e.); kolekcja glinianych figurek kultowych i malowanych naczyń z Bilcza Złotego na Ukrainie z okresu neolitu, wyposażenie grobu „księżniczki scytyjskiej” (ozdoby ze złota i srebra) z kurhanu w Ryżanówce na Ukrainie (ok. III w. p.n.e.), zespół zabytków z grobu wojownika huńskiego (żelazny miecz, okucia łuku refleksyjnego oraz ozdoby ze srebra i złota); kamienny posąg Światowida (IX w.) znaleziony w roku 1848 w rzece Zbrucz na Ukrainie; skarb monet (m.in. Mieszka I i Bolesława Chrobrego); kolekcja zabytków staroperuwiańskich kultur Mochica i Chimu, zebrana w Peru przez Wł. Klugera; sarkofagi egipskie z mumiami (IV w. p.n.e.) z badań Tadeusza Smoleńskiego w Egipcie; kolekcja zabytków archeologicznych i numizmatycznych z tzw. Muzeum Polowego Wojska Polskiego; unikalny skarb 4212 żelaznych grzywien siekieropodobnych (IX w.), odkryty w 1979 roku przy ul. Kanoniczej w Krakowie.

    

Muzeum Regionalne w Krotoszynie im. Hieronima Ławniczaka (Krotoszyn, ul. Mały Rynek 1)

numi-muz_115aMuzeum powstało w 1957 roku, mieści się w budynku poklasztornym, wzniesionym w 1733 roku dla zakonu trynitarzy przez ówczesnego właściciela dóbr krotoszyńskich Józefa Potockiego, wojewodę kijowskiego. Muzeum (od 1969 roku) zajmuje piętro i poddasze budynku. Zbiory muzeum liczą 5600 poz. inwentarzowych z dziedziny archeologii, historii, etnografii i sztuki. Inwentarz archeologiczny to m.in. mikrolityczne narzędzia krzemienne, kolekcja kamiennych siekierek i toporków, motyka rogowa, narzędzia, broń i ozdoby z brązu i żelaza (siekierki, sierp, groty oszczepów, noże, fragmenty bransolety, zapinki) oraz liczna ceramika z osad, grodzisk i cmentarzysk. Zbiory historyczne to dokumenty, fotografie, militaria, numizmaty i dokumenty dotyczące dziejów Krotoszyna. Do grupy zabytków związanych z życiem dawnego miasta należą też: żelazne okowy więzienne z podziemi ratusza z XVII wieku., fragmenty XVIII-wiecznych urządzeń wodociągowych oraz pamiątki bractwa strzeleckiego.

    

Muzeum im. Jerzego Dunin-Borkowskiego (Krośniewice, Plac Wolności 1)

numi-muz_169W dniu 24 września 1978 roku kolekcjoner Jerzy Dunin-Borkowski przekazał prawie całe swoje wielotysięczne zbiory na rzecz Muzeum Narodowego w Warszawie. Wkrótce potem, zainaugurowało swoją działalność Muzeum im. Jerzego Dunin - Borkowskiego w Krośniewicach. Ekspozycja stała „Gabinet Kolekcjonera” prezentuje pamiątki związane z jego rodziną. Na uwagę zasługuje kolekcja portretów członków rodów: Bacciarellich i Dunin - Borkowskich (XIX-XX w.). Wśród nich na szczególną zwracają uwagę portrety: Jerzego Dunin - Borkowskiego (ok. 1967 r.), autorstwa Władysława Kowalskiego, Zdzisławy z Bacciarellich Dunin - Borkowskiej i Władysława Dunin - Borkowskiego (1947 r.), autorstwa Władysława Lasockiego. W „Sali generała Władysława Sikorskiego” prezentowane są meble i rzeczy osobiste, należące do generała. Eksponowane są dokumenty świadczące o kontaktach pomiędzy rodzinami Sikorskich i Dunin - Borkowskich.

Od zbierania monet rozpoczęła się w dzieciństwie kolekcjonerska kariera Jerzego Dunin-Borkowskiego. W zbiorach Muzeum stanowi ona najliczniejszy pod względem ilościowym zbiór, liczący ponad 5200 muzealiów. Na wysta­wie prezentowany jest wybór najciekaw­szych monet od starożytnych po początek XX w. Pieniądz średniowieczny reprezentowany przez denary, brakteaty, półgrosze i grosze - zawiera w sobie szereg egzemplarzy z obszaru ziem polskich oraz okazy pochodzenia niemieckiego i cze­skiego. Znacznie okazalszy pod względem ilości i typów jest zbiór monet władców z dynastii Jagiellonów. W zbiorze z tego okresu występuje wiele unikatów, między innymi półtalar Zygmunta Augusta. Nie­wątpliwą ciekawostką, w tym zbiorze, są monety bite w Toruniu dla Prus Królewskich oraz monety księcia Albrechta Hohenzol­lerna, bite dla Prus Książęcych.
Wśród zbioru monet królów elekcyjnych wspaniałe walory wystawiennicze - posia­dają monety króla Stefana Batorego, Zyg­munta III Wazy, Jana Kazimierza i Stanisława Augusta Poniatowskiego. Monety dziewięt­nastowieczne, to przede wszystkim okazy z okresu Księstwa Warszawskiego oraz pie­niądz państw zaborczych. Na tym tle interesująco prezentują się monety z okresu powstania listopadowego.

numi-muz_170a

W zbiorze medali na szczególną uwagę zasługuje przede wszystkim zespół medali epoki stanisławowskiej i medale wieku XIX. Do najciekawszych egzemplarzy należy zaliczyć medale z epoki Stanisława Augu­sta, pięknie opracowane plastycznie przez takich rytowników jak: Włoch Thomas Pingo (1692-1776), Szwajcar Johann Kaspar Morikofer, Jan Filip Holzhaeusser (1741-1792) - w tym w medale nagrodowe: „Merentibus”, „Solerti”, „Diligentiae”, „Medal Dysydentów”, czy wspaniały medal na otwarcie Mennicy w Warszawie.

        

L

Muzeum Miedzi w Legnicy (Legnica, ul. Partyzantów 3)

numi-muz_177Muzeum zostało utworzone dopiero w 1962 roku. Wystawa „Legnica. In ictu oculi” pokazuje dzieje miasta i jego mieszkańców od średniowiecza po współczesność. Zgromadzono na niej tak przedmioty codziennego użytku, jak i wysokiej klasy wytwory rzemieślników i artystów legnickich. Obok wyrobów z ceramiki, rogu, żelaza itd. są naczynia świeckie i liturgiczne powstałe w warsztatach konwisarskich i złotniczych, malowidła i rzeźby, numizmaty, inkunabuły i starodruki. W zbiorach muzeum znajdziemy m.in. złoty floren (dukat) powstały w mennicy legnickiej w połowie XIV wieku.

numi-muz_178

Floren (dukat) legnicki / Średnica: 20 mm, waga: 3,54 g, materiał: złoto (Au), czas powstania: po 1352 do 1364
fot. - Muzeum Miedzi w Legnicy

Muzeum Miedzi posiada dwa oddziały: Muzeum Bitwy Legnickiej w Legnickm Polu oraz Pawilon z reliktami kaplicy romańskiej na dziedzińcu zamkowym. Muzeum posiada też na przyległym do niego terenie największe na Dolnym Śląsku lapidarium, stałą ekspozycje detali architektonicznych i kamiennych elementów wystroju dawnych legnickich budowli (XIV-XIX w.)

          

Muzeum Okręgowe w Lesznie (Leszno, pl. dr. J. Metziga 17)

numi-muz_116Główna siedziba Muzeum Okręgowego w Lesznie znajduje się w dwóch zabytkowych kamieniczkach z XVIII w. i XIX w. Muzeum promuje historię i kulturę Leszna oraz południowo–zachodniej części województwa wielkopolskiego. Zbiory historyczne leszczyńskiego muzeum tworzą obiekty przejęte po II wojnie światowej z byłego muzeum z Wygnańczyc (militaria, rzemiosło artystyczne). Zbiory archeologiczne to kamienne toporki i siekierki, użytkowa i obrzędowa oraz ozdoby, zapinki wykonane z brązu, służące do spinania elementów ubioru i narzędzia, skarb srebrnych monet z XI w. - denarów krzyżowych oraz monet Ottona i Adelheidy. Zbiory etnograficzne liczą 1940 pozycji inwentarzowych. Są to głównie stroje kobiece, nakrycia głowy takie jak: czepce, klapice, kapy, kapki, kopki, krymy wraz z przybraniem szyi: krezy, gorce.

   

Muzeum w Lęborku (Lębork, ul. Młynarska 14-15)

numi-muz_117Muzeum mieści się w kamienicy mieszczańskiej przy ulicy Młynarskiej (centrum miasta), gromadzi, opracowuje i udostępnia zbiory z zakresu archeologii, historii, etnografii, sztuki dawnej i współczesnej. Na I piętrze wystawę historyczną otwiera w korytarzu ekspozycja XIX- wiecznych miedziorytów reprintów W. Hogartha, angielskiego XVIII wiecznego rytownika, moralizatora. W kolejnych salach prezentowane są chronologicznie materiały związane z historią miasta Lęborka i Ziemi Lęborskiej od wczesnego średniowiecza po okres lokacji miasta przez Zakon Krzyżacki. Ekspozycja materiałów archeologicznych składa się w zdecydowanej większości z przedmiotów codziennego użytku takich jak: naczynia gliniane, narzędzia kamienne i krzemienne, ozdoby, części stroju, przybory toaletowe itp.
Na III piętrze znajduje się wystawa numizmatyczna z zabytkami monet od okresu starożytności poprzez średniowiecze ze wskazaniem na teren miasta Lęborka, okres nowożytny, mennictwo państw rozbiorowych dla ziem polskich oraz monety z początku XX wieku i okresu międzywojennego polskie i obce.

   

Muzeum Regionalne w Lubartowie (Lubartów, ul. Kościuszki 28)

numi-muz_118Muzeum mieści się w XIX wiecznym dworku przy ul. Kościuszki 28. Powstało z inicjatywy lubartowskich regionalistów. Terenem działania jest powiat lubartowski. Muzeum posiada ponad 2500 eksponatów takich dziedzin jak: etnografia, historia, numizmatyka i archeologia. Wśród nich poczesne miejsce zajmują eksponaty z kultury ludowej powiatu lubartowskiego z przewagą zbiorów sztuki ludowej jak: wyroby garncarskie, plecionkarskie, tkaniny, rzeźba, wycinanki, lubartowskie stroje ludowe z przełomu XIX i XX wieku. W posiadaniu muzeum znajdują się również wyroby lubartowskiej fajansarni /1840-1850/, zbiór żelazek, sztandary harcerskie i szkolne.

     

Muzeum Uniwersyteckie Historii KUL (Lublin, Al. Racławickie 14)

numi-muz_119Muzeum zostało otwarte w 2008 roku. Mieści się w Gmachu Głównym (sala 28 i 29), w dawnych pomieszczenia stołówki akademickiej. Muzeum eksponuje zbiory związane z historią KUL. Są to m.in. fotografie, dokumenty, medale, tkaniny, meble. Ekspozycja została podzielona na różne obszary tematyczne: początki Uniwersytetu- założyciele, historia herbu KUL, rektorzy i wielcy kanclerze, przyjaciele KUL- fundatorzy i członkowie TP KUL, studenci, historia Uniwersytetu, dokumenty archiwalne, nagrania archiwalne, Ojciec Święty Jan Paweł II, medale okolicznościowe, osiągnięcia sportowe, życie kulturalne. Ekspozycja zbiorów Muzeum łączy różne metody prezentacji muzealiów i historii: tradycyjna (przedmioty umieszczone w przeszklonych gablotach lub ramkach); multimedialna (wystawy wirtualne w kioskach komputerowych, nagrania dźwiękowe, krótkometrażowe projekcje filmowe.

     

Ł

Muzeum Regionalne w Łęcznej (Łęczna, ul. Bożnicza 17)

numi-muz_120Muzeum mieści się w zabytkowej synagodze z połowy XVII wieku, należącej do nielicznych obiektów kultu żydowskiego na Lubelszczyźnie, w której zachował się wystrój wnętrza – Aron ha – Kodesz (Święta Arka, Szafa Ołtarzowa) i unikalna w skali kraju, czterokolumnowa bima z dwukondygnacjową nastawą, dekorowana sztukaterią o cechach późnego renesansu i polichromią. Muzeum powstało w 1966 r. Jest Oddziałem Muzeum Lubelskiego w Lublinie. Posiada zbiory etnograficzne, numizmatyczne, geologiczne, archeologiczne, artystyczne, judaika oraz zabytki związane z historią miasta i regionu, a także z górnictwem. Na wystawie „Bramy czasu. Żydowskie zabytki sakralne i obrzędowe” zaprezentowano naczynia do rytualnego i symbolicznego obmywania rąk i utensylia do modlitwy, zabytki związane ze świętem Szabasu oraz świętami wynikającymi z kalendarza żydowskiego.

     

M

Muzeum Regionalne w Mielcu (Mielec, ul. Legionów 73)

numi-muz_121Muzeum mieści się w dwóch zabytkowych obiektach: Pałacyku Oborskich przy ul. Legionów 73 (siedziba główna) oraz w „Jadernówce” przy ul. Jadernych 19. W zasobach muzeum znajduje się ok. 10 000 eksponatów pochodzących głównie z darów mieszkańców Mielca i regionu. Zbiory gromadzone są w działach: historycznym - eksponaty związane z dziejami Mielca i jego mieszkańców, judaika - przedmioty pozostałe po społeczności żydowskiej, sfragistykę (tłoki pieczętne), militaria czyli zbiór broni, mundurów i sprzętu wojskowego; odznaczenia wojskowe i cywilne oraz numizmaty; sztuki - około 700 eksponatów, wśród których znajdują się dzieła: Wojciecha Kossaka, Teodora Aksentowicza, Vlastimila Hoffmana; archeologicznym - znajduje się w nim niewielka liczba eksponatów z okresu schyłkowego paleolitu i neolitu; etnograficznym - zbiory szeroko pojętej sztuki ludowej: rzeźbę, płaskorzeźbę, stroje regionalne, naczynia gliniane i ceramiczne, przedmioty codziennego użytku. fotograficznym - jego siedzibą jest „Jadernówka”. Zbiory obejmują fotografie, negatywy, aparaty i sprzęt fotograficzny oraz bibliotekę o tematyce fotograficznej.

   

Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej (Międzyrzecz, ul. Podzamcze 2)

numi-muz_122

1 – Monety ze Skarbu z Zamostowa
2 – Hologram - gemma z czasów panowania cesarza Gordiana II
Fotografie: http://www.gazetalubuska.pl/

Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej w dziale historycznym posiada ciekawe zbiory numizmatyczne. Ozdobą tych zbiorów są monety odnalezione niemalże 60 lat temu w Zamostowie. Podczas budowy owczarni robotnicy natrafili na 880 srebrnych monet z XV i XVI wieku. Monety zostały wybite w mennicach saskich, brandenburskich i polskich. Innym bardzo znaczącym eksponatem międzyrzeckiego muzeum jest rzymska gemma z czasów panowania cesarza Gordiana II (238-244 r. naszej ery). Została ona znaleziona w czasie prac archeologicznych na terenie międzyrzeckiego zamku. Gemma wykonana jest z karneolu - półszlachetnego kamienia zwanego popularnie krwawnikiem. Na jej awersie znajduje się podobizna cesarza. Na świecie są tylko dwa takie eksponaty. Pierwszy znajduje się w zbiorach British Museum, drugi zaś w Międzyrzeczu. Cenny oryginał znajduje się w sejfie międzyrzeckiego muzeum, natomiast w specjalnym urządzeniu można zobaczyć jego powiększoną, wirtualną wersję.

   

N

Muzeum Regionalne w Nowym Mieście nad Pilicą (Nowe Miasto nad Pilicą, pl. O. H. Koźmińskiego 7)
numi-muz_123Muzeum zostało otwarte w 1960 roku w 560 rocznicę nadania miastu praw miejskich. Zajmuje dwa pomieszczenia w kamienicy przy placu O. H. Koźmińskiego. Zbiory muzeum liczą ponad 500 muzealiów z dziedziny archeologii, etnografii, historii i numizmatyki. Większość z nich ofiarował założyciel muzeum - Stanisław Tkacz. Do najstarszych należą kamienne narzędzia z okresu neolitu i okresu brązu oraz gliniane naczynia z okresu średniowiecza -są to dowody istnienia osadnictwa na tych terenach sprzed kilku tysiecy lat (urna grecka i urna rzymska). Dużo miejsca poświęcone jest historii Nowego Miasta z przełomu XIX i XX wieku, kiedy to dr Jan Bieliński zorganizował pierwszy w Królestwie Polskim zakład przyrodoleczniczy. Muzeum posiada wiele cennych zabytków jak. np. pierwsza część „Biblii Marcina Lutra” z 1780 r. (druga jest w Pszczynie); „Kazania” Piotra Skargi z 1618 r., czy zapisane na cielęcej skórze fragmenty Tory z XIX w.

      

Muzeum Ziemi Wiśnickiej (Nowy Wiśnicz, ul. Zamkowa 13)

numi-muz_124Muzeum gromadzi pamiątki z historii ziemi wiśnickiej. Posiada kolekcję dzieł wiśnickich malarzy: Stanisława Klimowskiego, ks. Stanisława Nowaka, ludowego malarza Mariana Rojka. Jedna z sal w całości poświęcona jest twórczości malarskiej Jana Stasiniewicza. W dwóch salach prezentowane są projekty pomników wiśniczanina prof. Czesława Dźwigaja, realizowanych w różnych miastach Polski, Stanach Zjednoczonych, oraz w wielu innych miejscach świata. Profesor przedstawia również w muzeum swój bogaty dorobek medalierski, rzeźby o tematyce innej niż religijna, projekty ołtarzy, witraży oraz szkice i rysunki. W muzeum gromadzone są także regionalia, pamiątki z okresu II wojny światowej, medale, książki i stare dokumenty.

    

O

Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim (Ostrowiec Świętokrzyski, ul. Świętokrzyska 37)
numi-muz_125Muzeum mieści się w neoklasycznym pałacu z XIX w., wg projektu arch. Leandro Marconiego, położonym w zabytkowym parku o powierzchni 2,6 ha. Wystawy stałe: „Dzieje Ostrowca Świętokrzyskiego od końca XVI w. Do 1939 r.”, „Galeria portretów książąt i królów polskich wg. M. Bacciarellego”, „Wystawa zabytkowych fajansów fajansów porcelany ćmielowskiej”, „Kolekcja srebra i platerów stołowych z XIX w. i XX”. W zbiorach muzeum znajdują się m.in.: broń biała i palna, medalemedaliony polskie i obce od XVIII do XX w., skarby monet: rzymskich z Chmielowa i Nietuliska, fotografie Ostrowca Św. z XIX-XX w., fotografie obiektów zabytkowych z terenu Kielecczyzny, wyroby metalowe: patery, cukiernice, kosze do ciast i owoców, świeczniki, lampy. Judaica obejmują m.in. lampy chanukowe, kieliszki i pucharki kidduszowe.

   

P

Muzeum Okręgowe im. Stanisława Staszica w Pile (Piła, ul. Browarna 7)

numi-muz_126Siedzibą muzeum jest budynek pochodzący z poł. XIX w., formą architektoniczną nawiązujący do willowego budownictwa włoskiego. Muzeum gromadzi obiekty z zakresu archeologii, etnografii, historii i sztuki. W zbiorach działu archeologicznego gromadzone są zabytki pozyskiwane zarówno drogą badań wykopaliskowych, jak i pochodzące z odkryć przypadkowych, m.in. bogaty zespół narzędzi z kości i poroża - pochodzą one z VIII tys. p.n.e., zbiór zakonserwowanych drewnianych elementów konstrukcji grobli z połowy III tys. p.n.e. (neolit) - fragmentu przeprawy przez dolinę Noteci w Żuławce Małej, gm. Wyrzysk.
Muzeum posiada kolekcję medalierstwa polskiego od XVIII-XX w., liczy ponad 3 tysiące medali z okresu stanisławowskiego, Królestwa Polskiego, emigracyjne po 1831 r., okresu międzywojennego oraz PRL. Wśród nich są wybitne dzieła sztuki medalierskiej np. dwa medale Paula E. Tasseta według projektu Kamila Cypriana Norwida.

numi-muz_127

Medale Paula. E. Tasseta według projektu Cypriana Kamila Norwida, Francja, połowa XIX w.
– fot.: http://www.muzeum.pila.pl/

    

Muzeum Regionalne w Pińczowie (Pińczów, ul. Piłsudskiego 2a)

numi-muz_128Zbiory muzeum pochodzą z Ponidzia i dokumentują tradycje, historię i kulturę regionu od czasów najdawniejszych po współczesne. Dział archeologiczny gromadzi detale architektoniczne, ceramikę grobową i użytkową, przedmioty z krzemienia, brązu i żelaza oraz monety. Dział artystyczno-historyczny posiada starodruki (rękopisy, dokumenty, książki, mapy, przedmioty użytkowe, numizmaty, pieczęcie, militaria i inne).

   

Muzeum w Praszce (Praszka, Plac Grunwaldzki 15)

numi-muz_162Muzeum jako jednostka kulturalno-naukowa działa na podstawie Ustawy o Muzeach oraz statutu. Podstawowym jego zadaniem jest gromadzenie, katalogowanie, naukowe opracowywanie zbiorów oraz ich udostępnianie. Ponadto muzeum prowadzi działalnść naukową i edukacyjną.
Muzeum w Praszce jest jednostką wielodziałową. W jego skład wchodzą następujące działy: historyczny, etnograficzny, przrodniczy, archeologiczny, sztuki i techniki.
Podstawą działu historycznego są dary pozyskiwane od mieszkańców naszego regionu. Zbiory te dokumentują przeszłość naszej lokalnej społecznośći, jej działalność na niwie gospodarczej, kulturalnej, społecznej, politycznej itp. Są to świadectwa historii naszej małej ojczyzny. Przekazanie ich do zbiorów muzeum jest świadectwem odpowiedzialności darczyńców, a zarazem dążenie do zachowania dla następnych pokoleń. Obok różnego rodzaju dokumentów (jak akta kupna-sprzedaży, dowody tożsamości, zaświadczenia, świadectwa, legitymacje członkowskie różnych organizacji i stowarzyszeń), na inwentarz wpisano też zabytki cechowe dyplomy mistrzowskie, czeladnicze itp, monety, banknoty (muzeum posiada ciekawy zbiór monet rosyjskich z II połowy XIX i początku XX wieku), polskie ordery, odznaczenia, mapy i plany (m.in. mapa guberni kaliskiej z lat 80-tych XIX wieku, plan Praszki z 1940 roku) itp. Uzupełnieniem tych zbiorów jest Archiwum Fotograficzne, gdzie wpisywane są fotografie. Są one cennym źródłem wiedzy na temat naszej przeszłości, a także i teraźniejszości. W dziale historycznym znajduje się kolekcja m.in. pieniądza zastępczego z ziem polskich, ryngrafów, medalierstwa kolekcja koszalińskiego pocztu Królów i Książąt Polskich oraz kolekcja papieska, w skład której wchodzą walory filatelistyczne i medalierskie. Ponadto muzeum pozyskało bardzo cenną kolekcję pt. „Jan III Sobieski”, w skład której wchodzą pocztówki z miejsc związanych z tym królem.

    

Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej (Przemyśl, Pl. Berka Joselewicza 1)

numi-muz_129Zbiory muzeum liczą ponad 80 tysięcy muzealiów, a uzupełniają je bogate materiały naukowe i pomocnicze, biblioteka posiada liczący 35 000 księgozbiór, w tym 98 rękopisów, ok. 400 starodruków i 600 pozycji zbiorów kartograficznych. Dział Archeologii gromadzi zabytki archeologiczne z wszystkich epok i okresów prehistorycznych, począwszy od paleolitu górnego oraz ze średniowiecza. Dział Etnografii obejmuje dawną i współczesną sztukę ludową. Liczny jest zbiór przedmiotów o charakterze użytkowym (narzędzia rolnicze, sprzęty, ubiory), wyrobów związanych z obrzędowością wsi (pisanki, szopki, obrzędowe pieczywo) i ceramiki, zwłaszcza huculskiej. Dział sztuki gromadzi dawną i współczesną sztukę, zwłaszcza twórców związanych z terenem wschodniej Małopolski m.in. malarstwo polskie i obce, cenny zbiór ikon XV-XX w., grafika, rysunek, rzeźba, rzemiosło artystyczne, medalierstwo, militaria.

   

Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy (Puck, ul. Plac Wolności 28)

numi-muz_130Muzeum Ziemi Puckiej mieści się w odrestaurowanej w latach 80-tych XX w. kamienicy zlokalizowanej w północnej pierzei rynku. Do najcenniejszych eksponatów archeologicznych należą: skarb bursztynowy z II w. n.e. odkryty pod fundamentami zamku krzyżackiego w Pucku, brązowy skarb z Władysławowa (kultura łużycka), dłubanka ze stanowiska „port wczesnośredniowieczny”. Zbiory etnograficzne liczą ponad 2600 obiektów. Do najcenniejszych należą kolekcje rzeźby ludowej autorstwa Leona Golli, Izajasza Rzepy i Albina Lassina. Ponadto na uwagę zasługują zbiory z dziedziny haftu kaszubskiego, w tym szkoły puckiej, kolekcja skrzyń posagowych oraz mebli ludowych, a także zabytki związane z medycyną ludową. Ponadto w swoich zbiorach muzeum posiada zabytki z dziedziny malarstwa, sztuki użytkowej, numizmatyki.

     

Muzeum Regionalne w Pyzdrach (Pyzdry, ul. Kaliska 25a)

numi-muz_131Siedzibą Muzeum jest dawny klasztor franciszkański. Usytuowany na wysokiej nadwarciańskiej skarpie klasztor jest jednym z dominujących elementów panoramy miasta Pyzdry. Klasztor pyzdrski jest jednym z trzech zachowanych z okresu średniowiecza obiektów architektury franciszkańskiej w Wielkopolsce. Muzeum zostało utworzone w 1957 roku. Pomieszczenia zajmowane przez muzeum to refektarz kuchnia klasztorna oraz piwnice. W maju, roku 1998, zwiedzającym muzeum udostępnione zostały odrestaurowane krużganki klasztoru wraz ze znajdującymi się w nich zespołem późnośredniowiecznych i barokowych fresków. Ekspozycja muzeum poświęcona jest dziejom miasta i okolic. Możemy tu zobaczyć prócz licznych zbiorów ceramiki archeologicznej, dwa skarby monet srebrnych z XI i XV wieku, pergaminowe dokumenty królewskich przywilejów dla miejscowych cechów rzemieślniczych, militaria z okresu powstania styczniowego.

     

R

Muzeum Historii Miasta Rzeszowa / Oddział Muzeum Okręgowego w Rzeszowie (Rzeszów, Rynek 12)

numi-muz_132W czterech salach wystawowych prezentowana jest ekspozycja przybliżająca historię miasta i regionu, najważniejsze wydarzenia w jego historii oraz sylwetki najsłynniejszych rzeszowian i ludzi z Rzeszowem związanych. Pierwsza część wystawy prezentuje m.in. eksponaty związane z władzą w mieście (m.in. dokumenty, kasa miejska, dzwon ratuszowy) oraz życiem religijnym rzeszowian. Dużą grupę eksponatów stanowią tutaj przedmioty nawiązujące do władz austriackich w mieście, m.in. mundur urzędnika austriackiego, monety oraz banknoty austriackie. Ciekawą część ekspozycji stanowią przedmioty związane z osobą rzeszowskiego bohatera okresu „walk o niepodległość i granice”, Lepolda Lisa-Kuli. Ekspozycja uzupełniona jest licznymi planszami przedstawiającymi m.in. fragment dokumentu lokacyjnego z 1354 roku, czy herby rodowe właścicieli miasta.

    

S

Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu - Dom Jana Długosza (Sandomierz, ul. Długosza 9)

numi-muz_133Budynek Muzeum został wybudowany przez Jana Długosza w 1476 roku w późnogotyckim stylu, na kamiennym podmurowaniu z cegły o tzw. polskim układzie gotyckim, ozdobiony nieregularnymi rombami ułożonymi z zendrówki. Ufundowany dla księży mansjonarzy, wikariuszy tutejszej kolegiaty. Sandomierz otrzymał Muzeum staraniom ks. Józefa Rokosznego, kanonika sandomierskiej kapituły katedralnej, a także opiekuna i konserwatora zabytków. Pamiątki i dzieła sztuki przekazywane do Muzeum pochodziły ze świątyń Sandomierza i Ziemi Sandomierskiej. Ofiarowywano przedmioty odnalezione na strychach kościelnych, plebaniach, w dworskich lamusach. Uroczyste otwarcie Muzeum w Domu Długosza, odbyło się 26 października 1937 r. Ekspozycja urządzona przez K. Estreichera przetrwała do dziś w prawie niezmienionym układzie. Muzeum prezentuje cenne zbiory z zakresu malarstwa, rzeźby, elementów wystroju architektonicznego oraz sztuki zdobniczej, ceramiki, mebli, numizmatyki, a nawet archeologii.

        

Muzeum Ziemi Sejneńskiej (Sejny, ul. J. Piłsudskiego 28)

numi-muz_175Muzeum powstało 2 maja 2005 roku, mieści się w Pałacu Biskupim. Obecnie Muzeum Ziemi Sejneńskiej składa się z sześciu tematycznych sal wystawowych: sala dominikanów i biskupów sejneńskich, sala archeologiczna, sala tradycji wojska polskiego i czynu niepodległościowego, sala numizmatyczna, sala sejneńskich szkół, sala wielokulturowości regionu. Najbardziej reprezentacyjna jest niewątpliwie sala dominikanów i biskupów sejneńskich. W niej dostojnicy kościelni przyjmowali przed laty swoich gości. Oprócz obrazów i litografii zachował się fotel, element wyposażenia dawnego Pałacu Biskupiego. Do najcenniejszych zbiorów należy renesansowa puszka na komumę świętą z przełomu XVI i XVII wieku. Uwagę zwiedzających przykuwają również ozdobna barokowa monstrancja z pierwszej połowy XVII wieku oraz pięknie zdobione kielichy i ampułki. W sali tradycji Wojska Polskiego nie mogło zabraknąć akcentów z Powstania Sejneńskiego oraz z życia batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza i innych, walczących o wolność tej ziemi, formacji wojskowych.
Gabinet archeologiczny to przede wszystkim eksponaty wypożyczone z Muzeum Okręgowego w Suwałkach. W gablotach można zobaczyć fragmenty ceramiki i ozdób z czasów wędrówki ludów od I do VII wieku. Na szczególną uwagę zasługuje naczynie gliniane, znalezione przez archeologów w grodzisku w Posejnelach.
sali numizmatycznej eksponowane są monety i banknoty, pochodzące z różnych krajów i epok historycznych. Część z nich odnaleziono na terenie Sejn: monety srebrne z XVII wieku, monety polskie z okresu międzywojennego, monety wczesnopiastowskie, z epoki Jagiellonów i Wazów, monety antyczne - greckie i rzymskie, monety XIX-XX w. z różnych krajów.

numi-muz_176

Eksponaty z kolekcji muzeum - fot. Muzeum Ziemi Sejneńskiej

      

Muzeum Diecezjalne w Siedlcach (Siedlce, ul. bp. I. Świrskiego 56)

numi-muz_134Muzeum powstało 1918 roku dzięki inicjatywie ks. bp. Henryka Przeździeckiego. W zbiorach muzeum znajdują się portrety osób, które kiedyś mieszkały na Podlasiu - biskupi, magnaci, rezydenci, fundatorzy okolicznych kościołów, sztuka gotycka Podlasia - XV-wieczne malarstwo tablicowe, „Madonna Piękna” - rzeźba z czasów Bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku - dziś to jedynie ślad gotyckiego wystroju podlaskich kościołów., XVI-XIX wieczne obrazy i rzeźby, wizerunki świętych, Ojców Kościoła, męczenników wczesnochrześcijańskich, XVI-XX wieczne rzemiosło artystyczne - srebrne i złocone naczynia liturgiczne, relikwiarze, monstrancje, medale pamiątkowe, monety, tłoki pieczętne, sztuka unicka - Ikony unickie, świeczniki, modlitewniki w języku starocerkiewno-słowiańskim, haftowana „płaszczanica” – wszystko to co przetrwało do dziś z licznych do końca XIX wieku na Podlasiu cerkwi grekokatolickich.

     

Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Stargardzie (Stargard Szczeciński, Rynek Staromiejski 2-4)

numi-muz_135Muzeum mieści się w trzech kamienicach przy Rynku Staromiejskim. Obecne Muzeum powstało w 1960 roku. Muzeum posiada zbiory historyczne, etnograficzne i archeologiczne. Zbiory historyczne to przede wszystkim duży zbiór miar i wag. Muzeum gromadzi także medale, odznaczenia oraz dokumenty (głównie z okresu 1939-1960). Szczególną wartość dokumentacyjną ma zbiór filokartystyczny. Pocztówki datowane na lata 1892-1970 uzupełniają archiwum fotograficzne, przynoszą także informacje na temat wydawców, życia codziennego mieszkańców miasta, architektury. Część eksponatów etnograficznych pozyskano podczas badań terenowych przeprowadzonych w 1967 roku. Pochodzą one z terenu powiatu stargardzkiego. Wśród nich wyróżniają się skrzynie wyprawne. W Muzeum czynne są dwie wystawy stałe: Dzień po dniu... Stargard 1945-1989 oraz Handel, religia, nauka. Czyli stargardzki klasztor augustianów w świetle badań archeologicznych.

   

Muzeum Miejskie w Suchej Beskidzkiej (Sucha Beskidzka, ul. Zamkowa 1)

numi-muz_136Muzeum mieści się w renesansowym zamku, zwanym „Małym Wawelem”. Sale ekspozycyjne zajmują pięć komnat w ciągu amfiladowym skrzydła południowo-wschodniego zamku. Muzeum prezentuje: dzieła sztuki – malarstwo, pamiątki, przywileje targowe, starodruki, ryciny, związane z historią zamku oraz parafii suskiej z okresu od XVI-XVIII w., dokumenty, fotogramy pamiątki związane z historią Suchej Beskidzkiej, unikatową kolekcję malarstwa Stefana Karola Habsburga z Żywca z prywatnych zbiorów Ireneusza Seneckiego, którą tworzą cenne dzieła malarstwa europejskiego z ok. XVII-XX w. oraz wystawę ubiorów dworskich (suknie) z okresu renesansu i baroku pt. „Theatrum Mulierum” wykonanych przez Fundacje Nomina Rosae - Ogród Kultury Dawnej z Nowego Sącza.
Dział historyczny muzeum obejmuje zbiory związane z historią miasta Sucha Beskidzka, Parafii pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny oraz rodów szlacheckich zamieszkujących zamek suski. W skład zasobu działu wchodzą zbiory artystyczne (malarstwo, rzeźba) oraz liczne archiwalia, fotografie, manuskrypty, zdjęcia, zbiory kartograficzne, numizmaty oraz pamiątki. W dziale historycznym organizowane są wystawy związane z historią miasta Sucha Beskidzka i regionem.  W ramach ekspozycji czasowych prezentowane  jest  malarstwo i rzemiosło artystyczne,  związane zarówno z kulturą polską jak i europejską (m.in. malarstwo nowożytne z kolekcją broni białej i palnej Habsburgów- depozyt).  Dział historyczny mieści się w obiekcie zamku suskiego.

    

Muzeum Okręgowe w Suwałkach (Suwałki, ul. Kościuszki 81)

numi-muz_137Budynek muzeum, często nazywany Resursą, został zbudowany w latach 1912–1913. Muzeum obejmuje swą działalnością ziemie, na których od wczesnej epoki żelaza po wczesne średniowiecze zamieszkiwali Bałtowie Zachodni. Rzutuje to w sposób oczywisty na profil zbiorów. Dział archeologiczny specjalizuje się w dwóch dziedzinach: badaniu epoki kamienia w północno-wschodniej Europie oraz archeologii Bałtów Zachodnich. Dział Etnografii gromadzi, opracowuje i przechowuje eksponaty z zakresu tradycyjnej kultury materialnej wsi, sztuki ludowej oraz plastyki obrzędowej z terenu Suwalszczyzny i Mazur. Aktualny stan zbiorów wynosi blisko 2200 eksponatów. Dział Sztuki kolekcjonuje eksponaty i prowadzi badania naukowe w zakresie polskiego malarstwa i sztuki użytkowej XIX i XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem artystów związanych z Suwalszczyną. Dział Historii gromadzi i przechowuje eksponaty, dokumentujące historię i dziedzictwo kulturowe Suwałk oraz Suwalszczyzny. Zbiory działu obejmują ponad 3000 muzealiów.
Wyodrębnioną część zbiorów stanowi inwentarz numizmatów (ponad 600 eksponatów), obejmujący dość przypadkowe znaleziska monet polskich i obcych z okresu od drugiej połowy XVII do pierwszej połowy wieku XX oraz współczesne medale o charakterze pamiątkowym i okolicznościowym.
Ważną część zbiorów stanowią militaria i przedmioty związane z dziejami garnizonu Suwałki, obejmujące broń białą i palną, elementy ubioru i wyposażenia wojskowego, odznaczenia, oznakiodznaki pamiątkowe.

   

Muzeum Regionalnego w Sycowie (Syców, Plac Wolności 7)

numi-muz_138Muzeum znajduje się w kamienicy z końca XVIII wieku, dawnym budynku sądu grodzkiego na ulicy Plac Wolności. Działalność muzeum to edukacja, wystawy oraz współpraca z innymi jednostkami. Zbiory muzeum: numizmaty i pieczęcie miasta i księstwa dolnośląskiego XIII-XV w.; druki i rękopisy - XVIII w.; dokumenty parafialne XVIII-XIX w.; niemieckojęzyczne wersje gazet lokalnych XIX-XX w.; zbiory kartograficzne XIX i XX w. dotyczące dawnego powiatu sycowiskiego; grafiki, ryciny i plany miasta i okolicy XVIII-XX w.; zbiory z zakresu archeologii i etnografii. Spośród eksponatów muzealnych warto zwrócić uwagę na: księgi parafii ewangelickich, unikalne egz. polskich modlitewników żałobnych w j. polskim, pieniądze polskie i niemieckie z XVIII w., popiersie Emmy Elizabeth Francoise księżnej Biron von Curland, liczne reprodukcje dawnego Sycowa. Stałą wystawę tworzy „Historia miasta i regionu od czasów najdawniejszych do teraźniejszości”.

   

Muzeum Historii Szczecina / Oddział Muzeum Narodowego w Szczecinie (Szczecin, ul. Mściwoja 8)

numi-muz_139Zbiory Muzeum związane są z historią Szczecina od czasów najdawniejszych po współczesność. Zabytki archeologiczne pochodzą głównie z badań prowadzonych po wojnie na wzgórzu zamkowym i na Podzamczu. Wśród nich obejrzeć można m.in. odnaleziony podczas prac wykopaliskowych w 1999 roku wyjątkowy skarb: zbiór monet pomorskich z przełomu XIV i XV wieku i ponad 300 srebrnych, pozłacanych ozdób ze strojów, noszonych niegdyś przez zasobnych mieszczan. Bogata ikonografia historyczna, m.in. unikatowe grafiki z XVII i XVIII wieku oraz malarstwo z XIX i początku XX wieku, a także kolekcja planów Szczecina, ukazują przemiany urbanistyczne i architektoniczne miasta, dokonujące się w ciągu wieków, a przy tym stanowią przegląd lokalnego środowiska plastycznego. Kolekcja rzemiosła artystycznego, w tym wyroby z cyny, kowalstwo artystyczne, skrzynie cechowe, meble, srebra i porcelana oraz portrety, liczne fotografie, pamiątki i archiwalia wiążą się z wydarzeniami i mieszkańcami miasta. Zbiory uzupełniają: kolekcja militariów, głównie z czasów II wojny światowej i okresu powojennego oraz wciąż uzupełniana dokumentacja życia codziennego Szczecina w XX wieku.

    

Muzeum Klasztorne OO. Cystersów w Szczyrzycu (Szczyrzyc 1)

numi-muz_140Początki muzeum sięgają roku 1954, kiedy to ówczesny opat dr Stanisław Kiełtyka chcąc ocalić zbiory sztuki sakralnej, założył klasztorne muzeum. W roku 1966 dokonano uporządkowania zbiorów i podzielenia ich na 2 działy: militaria i sztuka sakralna. W 1978 roku cystersi odzyskali XVII wieczny spichlerz, który stał się siedzibą Muzeum. W górnej sali, tzw. zbrojowni znajduje się XIX wieczna kopia mapy świata z XIII wieku Konrada Milera z Hanoweru. Ukazuje ona świat jako okrągłą płaszczyznę z centrum w Jerozolimie. Pokazuje, że świat jest pod opieką Chrystusa Ukrzyżowanego. Na niej zaznaczona jest także Polska. Dalej znajduje się kolekcja monet (zbiory numizmatyczne) - od Władysława Jagiełły do 1918 roku oraz broni. W środku sali można zobaczyć wazy japońskie znajdujące się pomiędzy kolczugami z XVI wieku, bogaty zbiór minerałów, rud metali i skał, a nawet ząb mamuta.

    

Ś

Muzeum Regionalne w Świebodzinie (Świebodzin, Plac Jana Pawła II 1)

numi-muz_141Muzeum powstało w 1971 r. Obecnie ekspozycja Muzeum mieści się w 6 salach parteru zabytkowego ratusza. Budowla ta, dziś w stylu renesansowo-neogotyckim, pochodzi jeszcze z w. XV. (gotycki wystrój części piwnic). Zbiory własne Muzeum mają charakter prawie wyłącznie regionalny, obejmują ok. 5000 pozycji z następujących dziedzin: historii, archeologii, sztuki, numizmatyki, techniki, etnografii oraz przyrody. W ramach ekspozycji stałych prezentowanych jest ponad 1000 obiektów. Poszerzanie zbiorów odbywa się drogą zakupów, darowizn i prac terenowych. Najcenniejsze zbiory i kolekcje to: kartografia Dolnego Śląska, lokalne malarstwo I poł. XX w., dawne karty pocztowe, lokalna rzeźba gotycka i manierystyczna, numizmatyka polska i niemiecka, malarstwo i grafika miejscowego środowiska plastycznego, regionalne zbiory archeologiczne oraz przyrodnicze.

   

T

Muzeum Regionalne im. Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim (Tomaszów Lubelski, ul. Zamojska 2)

numi-muz_142Muzeum Regionalne w Tomaszowie Lubelskim założone zostało przez znanego regionalistę dr Janusza Petera b. dyrektora szpitala powiatowego. Otwarcie nowo powstałej placówki muzealnej nastąpiło 7 października 1962 r. Muzeum gromadzi zbiory historyczne, etnograficzne i archeologiczne. W Muzeum można zobaczyć wystawy: Wystawy stałe: „Kultura materialna i duchowa wsi tomaszowskiej”, „Pradzieje Ziemi Tomaszowskiej”, „Dzieje Tomaszowa od założenia do 1939 roku” oraz wystawa archeologiczna: „W neolitycznej wiosce”. Pierwszym kustoszem Muzeum był dr Janusz Peter, lekarz, społecznik, artysta (1891-1963). Wśród licznych zajęć i zainteresowań dr Peter znajdował czas, aby malować. Wielkoformatowe pejzaże, dziś nieco już spłowiałe nadal urzekają swoim pięknem. Obok obrazów ilustrujących piękno ziemi tomaszowskiej, jej mieszkańców, są obrazki dydaktyczne - rośliny chronione, zioła lecznicze, grzyby jadalne i trujące.
dziale numizmatyki, medalierstwa i falerystyki znajdują się monety starożytne z okresu wpływów rzymskich, monety polskie i obce od średniowiecza do czasów najnowszych, takie jak denary czeskie z XI wieku, denar Bolesława Krzywoustego, goldguldeny Ludwika Węgierskiego i Zybgunta Luksemburskiego, monety z okresu panowania Jagiellonów. Dział zgromadził także 20 skarbów monet polskich i obcych  z XVII-XVIII wieku (w tym jeden złotych dukatów), pochodzących z terenu powiatu tomaszowskiego oraz sąsiednich regionów. W zbiorze monet polskich najliczniej reprezentowany jest wiek XVII. W dziale znajdują się także banknoty polskie i obce  XVIII-XX w. , pieniądz zastępczy, papierowy i metalowy, a także medale i odznaczenia polskie i obce XVIII-XX w.

    

Muzeum Ziemi Nadnoteckiej im. Wiktora Stachowiaka w Trzciance (Trzcianka, ul. Żeromskiego 36a i Żeromskiego 7)

numi-muz_143aHistoria trzcianeckiej placówki muzealnej sięga okresu międzywojennego. Pierwsze, powstałe w 1924 r. muzeum, posiadało w swoich zbiorach zarówno muzealia przedhistoryczne (naczynia, narzędzia, ozdoby) jak i ślady późniejszych epok historycznych. Podstawą ekspozycji stały się prywatne zbiory Wiktora Stachowiaka, a on sam został pierwszym powojennym kustoszem w Trzciance. W 1964 r. muzeum trzcianeckiemu nadano jego imię. W następnych latach muzeum sukcesywnie powiększało swoje zbiory. Do dnia dzisiejszego Muzeum zgromadziło 20 tysięcy eksponatów w sześciu działach: archeologicznym, historycznym, numizmatycznym, etnograficznym, szkolnictwa, a także artystycznym i sztuk użytkowych.

Dział numizmatyczny daje obraz obiegu pieniądza w Polsce, w tym i na Ziemi Nadnoteckiej. Najstarszymi monetami znajdującymi się w trzcianeckim muzeum są XIII-wieczne brakteaty, półgrosze Kazimierza Wielkiego, Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta, Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta I. Z obcych mennic najbardziej „wiekowymi” są w zbiorach muzeum grosze czeskie Jana Luksemburskiego i Karola I. Osobną kolekcję stanowi pieniądz papierowy. Chodzi tu zarówno o polskiego emitenta jak i o drukarnie dawnych i obecnych państw ościennych. Wśród tego typu środków płatniczych są pierwsze banknoty polskie z okresu Powstania Kościuszkowskiego i funkcjonujące w obrębie ziem polskich banknoty państw zaborczych: pruskie, niemieckie, rosyjskie i austrowęgierskie.

     

W

Muzeum Miejskie w Wadowicach (Wadowice, ul. Kościelna 4)

numi-muz_144Budynek, w którym mieści się muzeum miejskie, należy do najstarszych w mieście (pochodzi z ok. 1800 roku) i ma charakter klasycystycznej kamienicy w typie dworku. Muzeum mieści się na pierwszym piętrze kamienicy, tuż obok Domu Rodzinnego Karola Wojtyły. Muzeum ma charakter historyczno-regionalny. Gromadzone zbiory dotyczą historii Wadowic i najbliższych okolic. W zbiorach muzeum miejskiego na szczególną uwagę zasługują: kolekcja kart pocztowych z widokami miasta z okresu galicyjskiego i międzywojennego, obrazy i rzeźby twórców związanych z Wadowicami, dzieła twórców ludowych m.in. Wowry oraz prace młodych, wadowickich artystów. Ponadto gromadzone są dokumenty, fotografie, pieczęcie, książki, numizmaty i mapy związane z miastem.

     

Muzeum Historii Spółdzielczości w Polsce (Warszawa, ul. Jasna 1)

numi-muz_145Muzeum powstało w 2001 roku. Mieści się na czwartym piętrze gmachu Krajowej Rady Spółdzielczej. Poprzednia siedziba Muzeum mieściła się w Nałęczowie. Zbiory Muzeum liczą ponad 11 tys. eksponatów: dokumenty i fotografie często unikalnej wartości, sztandary, numizmatykę, medale oraz eksponaty artystyczne: malarstwo i rzeźbę. Specjalistyczna biblioteka Muzeum to ponad 7 tys. książek i 250 tytułów czasopism spółdzielczych z różnych okresów historycznych. Liczba eksponatów wciąż wzrasta – spółdzielnie nadal przekazują do Muzeum historyczne pamiątki związane ze swoją działalnością. W czterech salach muzealnych prezentowane są dziś eksponaty związane z działalnością spółdzielni podczas wojny i okupacji. Każdego roku Muzeum odbywa również kilka wystaw objazdowych, prezentując historię ruchu spółdzielczego w wielu miastach Polski.

   

Muzeum Historyczne Miasta Stołecznego Warszawy (Warszawa, Rynek Starego Miasta 28-42)

numi-muz_146Muzeum Historyczne gromadzi zbiory poświęcone historii Warszawy: malarstwo, grafikę, rzeźbę, obiekty archeologiczne, rzemiosło artystyczne, medalenumizmaty, plany i rysunki architektoniczne, fotografie, negatywy, pocztówki, archiwalia, księgozbiór, druki zwarte i czasopisma. Zbiory liczą ponad 230 tysięcy obiektów - są stale uzupełniane dzięki zakupom, darom i wymianom z muzeami w kraju i zagranicą. Dzisiaj Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, oprócz siedziby w staromiejskich kamieniczkach, posiada także swoje oddziały: Muzeum Drukarstwa Warszawskiego, Muzeum Farmacji, Muzeum Woli, Muzeum Walki i Męczeństwa w Palmirach, Ośrodek Dokumentacji i Badań Korczakienum. Muzeum prowadzi rozbudowaną działalność naukowo-wydawniczą i wystawienniczą, dysponuje własnymi pracowniami konserwatorskimi, proponuje szeroką ofertę edukacyjną oraz popularyzatorską. W muzeum działa kino, organizujące seanse filmów o Warszawie, a także biblioteka, specjalizująca się w varsavianach.

numi-muz_147

Eksponaty z kolekcji Muzeum Historyczne Miasta Stołecznego Warszawy – fot.: http://muzeumwarszawy.pl/

Dział Medali i Numizmatów opracowuje, kolekcjonuje i uzupełnia zbiory z zakresu medalierstwa o tematyce warszawskiej. Zbiory działu to: medale i medaliony, monety, banknoty, ordery i odznaczenia, znaczki, odznaki oraz zbiory wydzielone: rodziny Kronenbergów (ordery i odznaczenia XIX w.), dr Ludwika Gocla (medaliony i medale XIX w.), gen. Juliusza Rómmla (ordery i odznaczenia), red. Krzysztofa Klingera (medale, odznaki i znaczki z ok. I wojny światowej).

    

Muzeum Niepodległości (Warszawa, Al. Solidarności 62)

numi-muz_148Muzeum Niepodległości powstało 30 stycznia 1990. Siedzibą Muzeum jest pałac Przebendowskich/Radziwiłłów. Muzeum gromadzi eksponaty dokumentujące historię dążeń niepodległościowych Polaków począwszy od powstania kościuszkowskiego do czasów współczesnych, a ponadto losy Polaków rozrzuconych po całym świecie. Dział zbiorów posiada ponad 55 000 muzealiów, wśród nich dzieła sztuki, militaria, medale, numizmaty, druki ulotne, fotografie i pocztówki, sztandary i inne symbole narodowe, przedmioty i archiwalia powstałe dla upamiętnienia rocznic ważnych wydarzeń. Najstarsze muzealia pochodzą z 1794 r. Są to Odezwy i Rozporządzenia Komisji Porządkowej Województwa Krakowskiego. Historię Powstania Listopadowego 1830 dokumentują druki ulotne, np. Manifest cara Mikołaja I "Do Narodu Polskiego", Manifest Sejmu z 20 XII 1830 oraz odezwy Rządu Narodowego.

   

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie (Warszawa, ul. Stanisława Kostki Potockiego 10/16)

numi-muz_149Pałac w Wilanowie to jeden z najcenniejszych zespołów pałacowo - parkowych w Europie. Pałac i park w Wilanowie zwane są także „polskim Wersalem” ze względu na podobieństwo do barokowych podmiejskich rezydencji. We wnętrzach zgromadzone są liczne dzieła malarstwa, rzeźby i rzemiosła artystycznego, wśród nich kolekcja malarstwa polskiego i europejskiego XVI-XIX w., w tym Galeria Portretu Polskiego - bogaty zbiór portretów sarmackich i trumiennych, wizerunki właścicieli Wilanowa z licznymi portretami Jana III i jego rodziny, a także słynny Portret Stanisława Kostki Potockiego pędzla J. L. Davida; kolekcja rzeźby starożytnej i waz etruskich, ceramiki miśnieńskiej, emalii z Limoges, augsburskich wyrobów złotniczych, numizmatów, sreber i brązów francuskich XIX w., mebli saskich, angielskich i francuskich oraz militariów.

numi-muz_150

Eksponaty z kolekcji Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie (Medal jubileuszowy z okazji 200. rocznicy
bitwy wiedeńskiej; Kubek z medalionami - 
Johann Gottfried Holl) – fot.: http://www.wilanow-palac.pl/

    

Muzeum Ziemi Wieluńskiej (Wieluń, ul. Narutowicza 13)

numi-muz_151Muzeum posiada wartościowe eksponaty archeologiczne, historyczne, etnograficzne i numizmatyczne, ponadto liczne eksponaty agrotechniczne oraz ikonografię i militaria z XIX i XX w. Stosunkowo bogato reprezentowane są zabytki związane z kulturą łużycką. Na szczególne zainteresowanie zasługuje bogata kolekcja wyrobów brązowych, m.in. sztylet pochodzenia scytyjskiego. Szczególne miejsce na ekspozycji zajmują zabytki związane z działalnością podziemia niepodległościowego oraz z prześladowaniem Żydów i Polaków (listy z obozów koncentracyjnych, ubiory obozowe, judaica). Na ekspozycji etnograficznej prezentowane są tradycyjne narzędzia i sprzęty potrzebne do prowadzenia gospodarstwa wiejskiego na przełomie XIX i XX stulecia. Na szczególną uwagę zasługuje stara klinowa prasa do sera, foremki na masło i klepkowe naczynia wykonane przez bednarzy.

   

Muzeum Ziemi Wschowskiej (Wschowa, pl. Zamkowy 2)

numi-muz_158Muzeum Ziemi Wschowskiej utworzono 1 kwietnia 1968 roku. Na siedzibę muzeum przeznaczono zabytkową kamieniczkę przy placu. Zamkowym. Muzeum gromadziło i gromadzi pamiątki związane z regionem w zakresie: archeologii, etnografii, historii (w tym numizmaty) i historii sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów królewskiego miasta Wschowy, posiada także własne zbiory biblioteczne. Muzeum zgromadziło bogaty zbiór wyrobów cynowych, pochodzących z pracowni dolnośląskich datowany na okres od końca XVII do przełomu XIX/XX wieku (talerze, dzbany do wina, kufle, patery, miarki do odmierzania płynów lub materiałów sypkich, flasze apteczne), portret trumienny, porcelana miśnieńska datowana na okres XVII-XIX w., malowana kobaltem, zdobiona tzw. wzorem cebulowym, malowana barwnie, fajans z Delft (słynna pracownia holenderska) malowany kobaltem – XVIII w. Muzeum promuje kulturę muzyczną organizując wystawy czasowe, wykłady, prelekcje oraz koncerty i spotkania ze znanymi instrumentalistami i solistami.

numi-muz_159

Fragmenty ekspozycji numizmatycznej wschowskiego muzeum

Gabinet numizmatyczny muzeum otwarto 9 marca 2014 roku w nowej siedzibie muzeum, która mieści się przy Placu Farnym 3 we Wschowie. Ekspozycja prezentuje monety z różnych okresów dziejowych, w tym powstałych we wschowskich mennicach.

   

Z

Muzeum Zamojskie w Zamościu (Zamość, ul. Ormiańska 30)

numi-muz_179Muzeum, istnieje od 1926 roku. Mieści się w zespole kamienic mieszczańskich wzniesionych w XVII wieku w północnej pierzei Rynku Wielkiego. Zbiory archeologiczne pochodzą głownie z terenu dawnego województwa zamojskiego. Zbiory z zakresu etnografii są gromadzone od momentu założenia Muzeum w 1926 roku. Zgromadzono kolekcje XIX-wiecznej ludowej rzeźby sakralnej z nieistniejących już ośrodków rzeźbiarskich w powiatach biłgorajskim i hrubieszowskim, kolekcje ceramiki ludowej z ośrodków w Bidaczowie Starym i Łążku Ordynackim oraz stroje ludowe: strój biłgorajski, zamojski, tarnogrodzki, noszone przez Lublinian i strój hrubieszowski będący ubiorem pogranicza lubelsko-ukraińskiego. Stałe ekspozycje: "Zamojszczyzna w pradziejach i wczesnym średniowieczu", "Sztuka ludowa Zamojszczyzny", "Zamość, Zamoyscy i Ordynacja Zamoyska 1580-1939".

numi-muz_180

Skarb denarów (głównie Trajana) z Żulic prezentowanych na misie terra sigillata również znalezionej
w okolicach Zamościa

Na zbiór monet antycznych składają się w większości denary rzymskie cesarzy Trajana i Hadriana (I-II w. n.e.). Bezsprzecznie najciekawszym skarbem monet antycznych w zbiorach muzeum pozostaje znalezisko z Żulic, zawierające 169 egzemplarzy rzymskich monet denarowych z I i II w. n.e. cesarzy Nerona, Wespazjana, Tytusa i Domicjana.

      

Muzeum Historii Miasta Zduńska Wola (Zduńska Wola, ul. Stefana Prawdzic Złotnickiego 7)

numi-muz_152Muzeum powstało w 1993 roku. Mieści się w budynku o charakterze zabytkowym, tzw. pałacyku miejskim, wybudowanym w latach dwudziestych naszego wieku w najstarszej części miasta. Muzeum o charakterze historycznym, w którym zgromadzone są głównie archiwalia związane z dziewiętnastowiecznym, przemysłowym i rzemieślniczym rodowodem włókienniczego ośrodka - prawa miejskie Zduńska Wola otrzymała w 1825 roku. W kolekcji znajduje się szereg eksponatów związanych z szeroko pojętą kulturą materialną. Zbiory gromadzone są do działów: etnografii, sztuki, techniki, przemysłu, rzemiosła i handlu oraz militariów, archeologii i numizmatów. Ekspoyzcje stałe: „Rodowód miejski przemysłowej Zduńskiej Woli”, „Salon mieszczański z przełomu XIX i XX wieku”, „Sylwetki niepospolitych zduńskowolan”, „W dawnej zduńskowolskiej aptece”.

   

Muzeum Ziemi Złotowskiej (Złotów, ul. Wojska Polskiego 2a)

numi-muz_153Muzeum mieści się w zabytkowym XVIII-wiecznym domu szachulcowym. Jest to jeden z nielicznych zachowanych przykładów zabudowy szczytowej miasta, wpisany do rejestru konserwatorskiego. Muzeum Ziemi Złotowskiej gromadzi dobra kultury związane ze Złotowszczyzną. Zbiory Muzeum Ziemi Złotowskiej podzielone są na działy: archeologiczny - gromadzący zabytki kultury materialnej różnych epok i okresów uzyskane w trakcie wykopalisk i badań ratowniczych prowadzonych na terenie Złotowa i okolicy; historyczny - gromadzi i opracowuje eksponaty (archiwalia, ikonografię, monety, odznaki) dotyczące Złotowa i okolic od okresu staropolskiego do czasów współczesnych. Szczególnie wiele eksponatów dotyczy walki o utrzymanie polskości Pogranicza w latach 1922-1939; etnograficzny - obejmujący zabytki kultury materialnej rodzimych i napływowych grup etnicznych, wyroby rzemiosła wiejskiego, odzież, współczesną sztukę ludową i amatorską.

    

W mojej analizie pod względem numizmatycznym polskich muzeów (w których w przeważającej większości nie byłem) prawdopodobnie ominąłem kilka i dlatego proszę o podpowiedzi, które pozwolą mi je dodać. Podpowiedzi proszę przesyłać na adres - [email protected] lub umieszczać w komentarzach do artykułu.

   

Autor: Józef Smurawa

Źródła:
- http://pl.wikipedia.org/
- http://www2.oss.wroc.pl/
- http://www.museo.pl/

- http://www.muzeum.krakow.pl/Muzeum-im-Emeryka-Hutten-Czapskiego/
- http://www.muzeum.bialystok.pl/
- http://muzeum.bydgoszcz.pl/
- http://www.muzeum.chelm.pl/
- http://www.muzeum.chorzow.pl/
- http://www.muzeumczestochowa.pl/
- http://www.jp2muzeum.pl/
- http://www.glogow.pl/
- http://www.muzeumlubuskie.pl/
- http://www.muzeum.grudziadz.pl/
- http://www.muzeum.kalisz.pl/
- http://www.muzeumslaskie.pl/
- http://mnki.pl/
- http://www.muzeum.com.pl/
- http://www.muzeum.koszalin.pl/
- http://www.muzeum.koscian.pl/
- http://www.muzeum.jaslo.pl/
- http://www.muzeumlubelskie.pl/
- http://www.4lomza.pl/
- http://www.maie.lodz.pl/
- http://archidiecezja.lodz.pl/
- http://www.zamek.malbork.pl/
- http://muzeum.olsztyn.pl/
- http://muzeum.opole.pl/
- http://www.muzeum.pila.pl/
- http://www.muzeumpiotrkow.pl/
- http://www.mdplock.pl/
- http://muzeumplock.art.pl/
- http://www.muzarp.poznan.pl/
- http://www.mnp.art.pl/
- http://www.muzeum-jaroslaw.pl/
- http://www.muzeum.raciborz.pl/
- http://www.muzeum.rzeszow.pl/
- http://www.zamek-sandomierz.pl/
- http://www.muzeum.sanok.pl/
- http://www.wilanow-palac.pl/
- http://www.muzeumsiedlce.art.pl/
- http://www.muzeum.szczecin.pl/
- http://www.muzeumtomaszow.pl/
- http://www.muzeum.torun.pl/
- http://www.mnw.art.pl/
- http://www.pma.pl/
- http://www.zamek-krolewski.pl/
- http://www.mr.powiat-sredzki.pl/
- http://www.muzeum.miejskie.wroclaw.pl/
- http://www.muzeumkrasnystaw.webd.pl/
- http://muzeum-sieradz.com.pl/

Nowe zasady dotyczące ciasteczek (cookies). Wykorzystujemy pliki cookies, aby nasz serwis lepiej spełniał Wasze oczekiwania. W razie potrzeby można zablokować ciasteczka w przeglądarce jak to zrobić tutaj.

Akceptuję zapisywanie ciasteczek (cookie) dla tej strony:

EU Cookie Directive Module Information