Od Władysławowa po Hel
Mierzeja Helska (kaszb. Hélskô Sztremlëzna; niem. Halbinsel Hela) – piaszczysty wał w kształcie kosy, będący ciągiem zalesionych wydm, utworzonych przez wiatr i prąd morski płynący na wschód wzdłuż polskiego brzegu. Na terenie mezoregionu znajdują się trzy gminy miejskie: Hel, Jastarnia oraz częściowo Władysławowo. Główną gałęzią gospodarki jest turystyka, ważną rolę pełni również rybołówstwo. Głównymi szlakami transportowymi są: droga wojewódzka nr 216 oraz linia kolejowa nr 213. Ze względu na strategiczne znaczenie, obszar mierzei, szczególnie Hel, był ufortyfikowany od lat 20. do 50. XX wieku.
Mierzeja Helska – fot. WIKIPEDIA
Mezoregion Mierzeja Helska zajmuje obszar mierzei. Graniczy z mezoregionem Pobrzeże Kaszubskie w okolicy Władysławowa, a poza tym jedynie z Morzem Bałtyckim. Mezoregion leży w całości na terenie powiatu puckiego. Wcześniej, np. w systemie Pietkiewicza, do Pobrzeża Kaszubskiego włączano również części Pobrzeża Słowińskiego i Wysoczyzny Żarnowieckiej, a także Mierzeję Helską i Wiślaną, które to w systemie regionalizacji Kondrackiego są osobnymi mezoregionami.
Mierzeja Helska widoczna z Pobrzeża Kaszubskiego – fot. WIKIPEDIA
Mezoregion został zbudowany głównie z osadów holoceńskich, których miąższość wynosi do 100 metrów. Osady te znajdują się bezpośrednio na skałach, pochodzących z kredy. Osady holoceńskie związane są z akumulacją morską. Z tego powodu jest to głównie piasek i pył, rzadziej żwir. W okolicach Juraty zostały znalezione namuły rzeczne, deponowane na pograniczu okresu borealnego i atlantyckiego. Lokalnie występują soczewki torfu lub marglu. Geologia mierzei powoduje, że jej wybrzeże ma niekorzystne warunki do powstawania budowli morskich.
Linia brzegowa na Helu – fot. WIKIPEDIA
Mierzeja Helska jest piaszczystym półwyspem. Wysokość średnia mierzei wynosi 20-25 m, zaś maksymalnie 56 m. Mierzeja Helska znajduje się w obszarze dużego oddziaływania Morza Bałtyckiego. Charakterystyczną cechą jest łagodna zima i niezbyt upalne lato. Charakterystyczną cechą występującego na mierzei klimatu morskiego są jesienie cieplejsze od wiosen. Długość okresu wegetacyjnego wynosi ok. 200-210 dni.
Mierzeja Helska z lotu ptaka – fot. http://zszywka.pl/
Warunki klimatyczne oraz glebowe powodują, że na terenie mierzei wykształciła się roślinność charakterystyczna dla wybrzeża. W podziale geobotanicznym roślinność ta jest zaliczona do „Krainy Wybrzeża”. Roślinność Mierzei Helskiej występuje w charakterystycznych pasmach. Podstawową roślinnością plaży jest honkenia piaskowa, rukwiel nadmorska, powodująca między innymi hamowanie wydm. Oprócz tego występują inne słonorośla związane z siedliskami plaż, np. solanka kolczysta.
Na wydmie białej dominują luźno rosnące trawy. Typowymi trawami polskiego wybrzeża są piaskownica zwyczajna oraz wydmuchrzyca piaskowa. Oprócz traw rzadko występuje lepiężnik oraz groszek nadmorski a także bylica polna, która rośnie również poza strefą nadmorską.
Na wydmie szarej, oprócz roślin występujących na wydmie białej, pojawia się wiele zielenic, sinic oraz turzyca piaskowa, szczotlicha siwa, kocanki piaskowe. Dzięki zwiewaniu obumierających roślin na wydmach tych tworzy się niewielka warstwa próchnicy.
Naturalną roślinnością centralnej części mierzei jest bór sosnowy. Sosna zwyczajna jest drzewem, które bardzo dobrze radzi sobie w trudnych warunkach. Sosna jest rośliną pionierską na wydmie szarej. Ze względu na działalność wiatru sosny rosnące na wydmach są mocno zdeformowane, korony oraz pnie są niesymetryczne. Oprócz sosny w borach sosnowych rosną: jałowiec pospolity i wierzba piaskowa. W runie boru sosnowego występuje wrzos zwyczajny, bażyna czarna oraz borówka brusznica.
Na terenie Mierzei Helskiej wiosną i jesienią jest dużo ptactwa wędrownego. W związku z tym między miejscowościami Chałupy i Kuźnica mieści się Terenowa Stacja Obrączkowania Ptaków Hel, działająca w ramach Akcji Bałtyckiej.
Zarys historii regionu
– Mierzeja była zamieszkana już w mezolicie, z tego okresu znaleziono ślady po prymitywnym przemyśle.
– W XVII wieku na tym terenie znajdowało się 5 wsi. Wówczas tereny te znajdowały się w Polsce. W 1772 roku w wyniku pierwszego rozbioru część mierzei (od obecnego Władysławowa po Jastarnię) znalazła się w Prusach. Pozostała część (Hel oraz Bór - część Jastarni) pozostała w granicach Polski aż do drugiego rozbioru Polski, a w latach 1807-1815 wchodziła w skład napoleońskiego Wolnego Miasta Gdańska.
– W 1904 roku rozpoczął się rozwój turystyki we wsi Hel. W 1920 roku Mierzeja Helska ponownie znalazła się w Polsce. Ze względu na krótką linię brzegową oraz rozwój kolei nastąpił szybki rozwój turystyki na Mierzei. W 1930 roku ze względu na strategiczne znaczenie tego miejsca wybudowano umocnienia na Helu. W tym samym czasie rozpoczęto budowę portu wojennego w Helu, który stał się główną bazą polskiej marynarki wojennej.
– Od 1 września 1939 do 2 października 1939 roku trwała Bitwa o Hel. W latach 1944-1945 mierzeja była intensywnie fortyfikowana przez armię niemiecką. W 1945 mierzeja ponownie znalazła się w Polsce, tym razem w województwie gdańskim.
– W latach 1949-1951 wprowadzono bardzo restrykcyjne przepisy, dotyczące działalności cywilnej na Helu.
– 30 czerwca 1963 roku prawa miejskie otrzymał Hel, a 1 stycznia 1973 - Jastarnia.
– 1 stycznia 1975 roku w wyniku reformy administracyjnej mierzeja weszła w skład województwa gdańskiego (małego).
– 5 stycznia 1978 roku utworzono Nadmorski Park Krajobrazowy, w którego skład weszło wybrzeże Zatoki Puckiej wraz z całą mierzeją.
– 1 stycznia 1999 roku mierzeja weszła w skład województwa pomorskiego ze stolicą w Gdańsku oraz powiatu puckiego.
– 5 grudnia 2006 roku został utworzony Rezerwat przyrody Helskie Wydmy.
Rezerwat przyrody Helskie Wydmy – fot. WIKIPEDIA
Początkowo głównym zajęciem miejscowej ludności było rybołówstwo. W 1904 roku na Helu zaczęła się rozwijać turystyka. Wówczas turyści przybywali do wsi statkiem parowym z Gdańska i Sopotu. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i ustaleniu granic na Pomorzu rozwój turystyki się nasilił. Dużą rolę w zmianach gospodarczych odegrała linia kolejowa otwarta w 1922 roku. Utworzenie Rejonu Umocnionego Hel w 1930 roku spowodowało przyhamowanie rozwoju ruchu turystycznego.
W latach 70. XX wieku Mierzeja Helska była zaliczana do Gdańskiego Okręgu Przemysłowego. W podziale z początku XXI wieku teren ten został wyłączony z granic tego okręgu.
Od początku XXI wieku Mierzeja Helska jest bardzo intensywnie wykorzystywana turystycznie. Wszystkie leżące na niej miasta są zaliczane do najważniejszych ośrodków turystycznych w Polsce.
Port morski w Helu – fot. WIKIPEDIA
Na terenie Mierzei Helskiej znajdują się dwa niewielkie porty rybackie w Jastarni i Helu oraz Port wojenny Hel. W latach 2004-2009 przeładunek w portach na mierzei, podobnie jak w pozostałych polskich portach rybackich, malał, jednakże dynamika spadku była mniejsza niż w pozostałych. W porcie helskim rozwija się działalność rekreacyjna. Do portów na Zatoce Puckiej przypływają również tramwaje wodne z Trójmiasta. Kierowanie statkami po stronie otwartego morza jest utrudnione ze względu na silne wiatry.
Część numizmatyczna wędrówki po Mierzei Helskiej to tradycyjnie krótkie wizyty w poszczególnych miejscowościach na niej leżących. Niestety tylko w tych, dla których ilustracją są wyemitowane numizmaty z nimi związane. Numizmaty zaś, to dukaty lokalne powstałe w czasie boomu tego typu emisji.
1 – WŁADYSŁAWOWO
Władysławowo (do roku 1952 Wielka Wieś, kaszb. Wiôlgô Wies, niem. Großendorf) – miasto w północnej Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Władysławowo. Położone na Pobrzeżu Gdańskim, nad Morzem Bałtyckim i Zatoką Pucką. Z dniem 1 stycznia 2015 roku gminie miejskiej Władysławowo zostały odebrane prawa miejskie i nadane miejscowości Władysławowo. Był to zabieg administracyjny związany ze zmianą typu gminy z miejskiej na miejsko-wiejską. Przemysł rybny. Mieści się tutaj port morski, port rybacki i kąpielisko morskie. Znany ośrodek wypoczynkowy.
Władysławowo, widok z wieży Domu Rybaka w kierunku zachodnim – fot. WIKIPEDIA
Historia: w 1284 roku osada wzmiankowana jako Wielka Wieś. Od początków XIV do XV w. własność Krzyżaków (otrzymała przywilej lokacyjny), po pokoju toruńskim (1466) należała do Polski do starostwa puckiego. W latach 1772-1919 w państwie pruskim. W 1936-1938 w Wielkiej Wsi zbudowano nowoczesny port rybacki. Od 1938 roku obecna nazwa początkowo dla portu rybackiego, nadana na cześć króla Władysława IV Wazy, z którego polecenia na mierzei helskiej powstały w XVII w. dwie warownie morskie, strzegące dostępu do portu puckiego. Od 1954 roku po przyłączeniu Wielkiej Wsi i kąpieliska Hallerowo otrzymało prawa osiedla, od 1963 roku prawa miejskie. Od 1973 roku w obręb Władysławowa wchodzą dawne wsie: Cetniewo, Chałupy, Chłapowo, Jastrzębia Góra, Karwia.
Zabytki Władysławowa: kościół Wniebowzięcia NMP (1961); Dom Rybaka; letnia rezydencja gen. Hallera – „Hallerówka” (1922), w niej Centrum Pamięci Generała Hallera i Błękitnej Armii; pomnik J. Hallera (1995); Latarnia Morska Rozewie (położona na przylądku Rozewie przy ulicy Leona Wzorka 1 w Rozewiu); Aleja Gwiazd Sportu – pierwsza w Polsce aleja poświęcona sportowcom polskim i zagranicznym. Powstała z inicjatywy Jerzego Szczepankowskiego, Macieja Baranowskiego oraz burmistrza Władysławowa Adama Drzeżdżona.
Władysławowo / Dom Rybaka – siedziba Urzędu Miasta Władysławowa, Aleja Gwiazd Sportu „Korona Himalajów”
– fot. WIKIPEDIA
Władysławowskie numizmaty:
– 7 WŁADKÓW, 70 WŁADKÓW (2010) / Latarnia Rozewie - Seria: Polskie Latarnie Morskie (Dukaty lokalne)
7 WŁADKÓW / Patronat Honorowy Burmistrza Miasta Władysławowo, organizator: Mennica Polska, producent: Mennica Polska S.A., materiał: bimetal, nakład: 15 000 szt., czas obowiązywania: 2010-07-03 - 2010-08-31, średnica: 27 mm, waga: 9,1 g, stempel: zwykły, bok: gładki, projekt: Tadeusz Tchórzewski
70 WŁADKÓW / Patronat Honorowy Burmistrza Miasta Władysławowo, organizator: Mennica Polska, producent: Mennica Polska S.A., materiał: srebro (Ag.500) + cyrkonia, nakład: 500 szt., czas obowiązywania: 2010-07-03 - 2010-08-31, średnica: 32 mm, waga: 14,14 g, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Tadeusz Tchórzewski
W roku 2014 pojawiła się wersja - 7 WŁADKÓW z tampondrukiem. Są to żetony uzupełniające serię. Żetony te powstały na bazie tych, które się nie sprzedały z wersji mosiężnej i bimetalowej. Nie podano nakładu tych żetonów. Tampondruk - Kurowski Group.
Latarnia morska Rozewie / Atrakcją tego miejsca jest Muzeum Latarnictwa znajdujące się w latarni. Można tam zobaczyć ekspozycję prezentującą ewolucję latarni morskich od czasów starożytnych do dzisiaj, modele kilku polskich latarni i ich rozmieszczenie oraz wśród innych eksponatów obrotowy stół z soczewką Fresnela, który był źródłem światła w latarni Stilo. Latarnia, składa się z dwóch części: pierwszej - murowanej, mającej kształt szerokiego, ściętego stożka, otynkowanego i pomalowanego na piaskowy kolor oraz z drugiej, stojącej na niej - metalowej. Pomalowana jest ona na czerwono aż po laternę i tylko jej daszek jest biały, a kształt jest złożeniem ściętego stożka w dolnej części i stojącego na nim walca. Latarnia ma trzy galerie, z których tylko najniższa jest udostępniona dla zwiedzających. Wysokość wieży - 33 m.
Latarnia morska Rozewie - fot. http://www.jastrzebiagora.pl
– Medal okolicznościowy z okazji 50-lecia portu Władysławowo i 25-lecia Praw Miejskich Miasta Władysławowo (Władysławowo, 1988, autor: Wiktor Tołkin)
2 – JASTARNIA
Jastarnia (kaszb. Jastarniô) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie puckim, na Mierzei Helskiej. Kurort nadmorski z sześcioma letnimi kąpieliskami morskimi, portem rybackim, przedsiębiorstwem przemysłu przetwórstwa rybnego i pięcioma przystaniami morskimi. W 1954 roku włączono w granice administracyjne miasta kąpieliska w Juracie i Kuźnicy. Według danych z 31 marca 2011 roku miasto miało 3970 mieszkańców.
Molo w Jastarni, widok od strony lądu - fot. WIKIPEDIA
Nazwa Jastarnia może pochodzić od słowa Jastra, oznaczającego coś jasnego lub Jastra oznaczającego w języku kaszubskim Wielkanoc. Dawniej funkcjonowały nazwy kaszubskie Pùckô Jastarniô, Sroczé Gniôzdo oraz niemiecka Heisternest. Polskimi nazwami miejscowości były Jasturnia Pucka, Zesterna, Niastarnia.
W Jastarni odnaleziono ślady osadnictwa pochodzące z początków naszej ery. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1378 roku, w roku tym lokowano Jastarnię jako wieś rybacką. Zgodnie z postanowieniami pokoju toruńskiego (1466) w granicach Korony. W okresie zaborów pod panowaniem Prus. W dwudziestoleciu międzywojennym rozwój w oparciu o turystykę, rozbudowa portu rybackiego. Prawa miejskie miasto otrzymało w 1973 roku.
Zabytki Jastarni: kościół rybacki Nawiedzenia NMP z 1931 roku, chata rybacka z 1876 roku, do której budowy wykorzystano drewno pochodzące z rozbitych okrętów, domy rybackie z XIX w. o konstrukcji szkieletowej, schrony bojowe - bunkry pozostałość polskich umocnień z września 1939 roku, ornitologiczna ścieżka dydaktyczna „Łąki koło Jastarni”.
Numizmaty związane z Jastarnią:
– 3 MERK (2006 – I emisja) / 75 LAT JURATY (Dukat lokalny)
Merki to prastare symboliczne znaki Kaszubów, rybaków, z czasów gdy sztuka pisania i czytania nie była rozpowszechniona i oznaczali nimi przynależne do siebie przedmioty. Merk był znakiem dziedzicznym, a w życiu publicznym zastępował także podpis. Emisja gminy Jastarnia przypomniała ten prastary zwyczaj i jednocześnie upamiętniła 75-lecie Jastarni, znanego kurortu na Półwyspie Helskim.
Dukat ten był pierwszym polskim dukatem lokalnym nowego typu, a więc o charakterze przede wszystkim promocyjnym.
3 MERK (I emisja) / Emitent: Gmina Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A., czas obowiązywania:
2006-07-22 - 2006-09-30, nakład: 20 000 szt., średnica: 22 mm, waga: 4,3 g, materiał: mosiądz,
stempel: zwykły, projekt: Robert Kotowicz
Jurata - tzw. „kurort z niczego”, od 1928 roku znane kąpielisko morskie na Mierzei Helskiej, administracyjnie leżące w granicach gminy Jastarnia, w powiecie puckim w województwie pomorskim. Miejsce spotkań elit kulturalnych. Dzielnica zaopatrzona w liczne domy wypoczynkowe i hotele. Przez Juratę przebiega linia kolejowa łącząca Hel z Gdynią. Nazwa „Jurata” pochodzi od imienia żmudzkiej bogini. Legenda głosi, iż zakochała się ona, wbrew woli ojca - boga Gorka, w ubogim rybaku. Spotkała ją za to kara - jej podwodny bursztynowy pałac został roztrzaskany na kawałeczki, a jego okruszki do dziś odnaleźć można na brzegu morza.
Jurata / Molo; pomnik bogini Juraty; plaża od strony Zatoki Puckiej – fot. WIKIPEDIA
– 3 MERKI (2007 – II i III emisja) / KUŹNICA (Dukaty lokalne)
3 MERKI (II emisja) / Emitent: Gmina Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A.,
czas obowiązywania: 2007-05-01 - 2007-09-30, nakład: 20 000 szt., średnica: 22 mm, waga: 4,3 g,
materiał: mosiądz, stempel: zwykły, projekt: Robert Kotowicz
3 MERKI (III emisja) / Emitent: Gmina Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A.,
czas obowiązywania: 2007-05-01 - 2007-09-30, nakład: 50 000 szt., średnica: 22 mm, waga: 4,3 g,
materiał: mosiądz, stempel: zwykły, projekt: Robert Kotowicz
Kuźnica (kaszub. Kùsfeld, niem. Kussfeld; niem. Kusfeld) – zachodnia część miasta Jastarni, położona na Mierzei Helskiej, nad Morzem Bałtyckim. Dawna wieś rybacka, włączona w 1973 roku do Jastarni. Obecnie kurort wypoczynkowy z letnim kąpieliskiem i dwiema przystaniami morskimi dla rybaków. Integralną częścią Kuźnicy jest pobliskie osiedle Syberia. Według ewidencji ludności na 30 kwietnia 2013, Kuźnica liczyła 628 stałych mieszkańców. Zgodnie z kaszubskim podaniem niemiecka i kaszubska nazwa Kuźnicy Kusfeld (Miejsce Pocałunku) opisywało symbolicznie fakt dotykania się morza ('całowania') z zatoką. Zorganizowano tu letnie kąpielisko morskie Kuźnica „Kościół” z wejściem na plażę nr 33 od ul. Helskiej, obejmujące 100 m linii brzegowej.
Kuźnica, widok od strony Zatoki Puckiej przed wybudowaniem nowej przystani rybackiej – fot. WIKIPEDIA
– 3 MERKI (2008 – IV emisja) / 35-LECIE NADANIA PRAW MIEJSKICH JASTARNI (Dukat lokalny)
3 MERKI (IV emisja) / Emitent: Gmina Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A.,
czas obowiązywania: 2008-06-15 - 2008-09-30, nakład: 20 000 szt., średnica: 22 mm, waga: 4,3 g,
materiał: mosiądz, stempel: zwykły, projekt: Robert Kotowicz
Parafia pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Jastarni – parafia położona w Jastarni. Należy do dekanatu morskiego Archidiecezji Gdańskiej. Dla tego kościoła Adam Bunsch wykonał witraże ukazujące sceny z życia Matki Bożej i stacje drogi krzyżowej.
Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Jastarni
– 30 MERKÓW (2008 – IV emisja) / 35-LECIE NADANIA PRAW MIEJSKICH JASTARNI (Dukat lokalny)
30 MERKÓW (IV emisja) / Emitent: Gmina Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A.,
czas obowiązywania: 2008-06-15 - 2008-09-30, nakład: 500 szt., średnica: 32 mm, waga: 14,14 g,
materiał: srebro (Ag.500), stempel: zwykły, projekt: Robert Kotowicz
– 3 MERK (2009 – V emisja) / JUBILEUSZ SPORTU (Dukat lokalny)
Moneta wybita dla uczczenia jubileuszu sportu. Jubileusz sportu w Jastarni to szereg imprez sportowych i kulturalnych odbywających się w tym mieście w roku 2009.
3 MERK (V emisja) / Emitent: Gmina Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A.,
czas obowiązywania: 2009-07-01 - 2009-09-30, nakład: 20 000 szt., średnica: 22 mm, waga: 4,3 g,
materiał: mosiądz, stempel: zwykły, projekt: Robert Kotowicz; model gipsowy: Piotr Gorol
– 300 MERKÓW (2009 – V emisja) / JUBILEUSZ SPORTU (Dukat lokalny)
300 MERKÓW (V emisja) / Emitent: Gmina Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A.,
czas obowiązywania: 2009-07-01 - 2009-09-30, nakład: 100 szt., średnica: 18,5 mm, waga: 5,5 g,
materiał: złoto (Au.999,9), stempel: zwykły, projekt: Robert Kotowicz; model gipsowy: Piotr Gorol
– 7 MERKÓW, 70 MERKÓW, 700 MERKÓW (2008) – Latarnia morska w Jastarni / Seria: Polskie latarnie morskie (Dukaty lokalne)
7 MERKÓW / Emitent: Gmina Miasto Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A., materiał: bimetal:
otok - mosiądz (CuZn), rdzeń - miedzionikiel (CuNi), nakład: 15 000 szt., czas obowiązywania:
15.06.2008 – 30.09.2008, średnica: 27 mm, waga: 9,1 g, stempel: zwykły, bok: gładki,
projekt: Robert Kotowicz
70 MERKÓW / Emitent: Gmina Miasto Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A., materiał: srebro
(Ag.500) + cyrkonia, nakład: 500 szt., czas obowiązywania: 15.06.2008 – 30.09.2008, średnica: 32 mm,
waga: 14,14 g, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Kotowicz
700 MERKÓW / Emitent: Gmina Miasto Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A., materiał: złoto
(Ag.900), nakład: 100 szt., czas obowiązywania: 15.06.2008 – 30.09.2008, średnica: 21 mm,
waga: 8 g, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Kotowicz
Latarnia Morska Jastarnia – latarnia morska na polskim wybrzeżu Bałtyku, położona w mieście Jastarnia (powiat pucki, województwo pomorskie), na Mierzei Helskiej. Latarnia znajduje się pomiędzy Latarnią Morską Rozewie, a Latarnią Morską Hel. Latarnia jest administrowana przez Urząd Morski w Gdyni i nie jest udostępniona do zwiedzania.
Latarnia Morska Jastarnia
– 8 MERKÓW, 80 MERKÓW (2011) / 80 LAT JURATY (Dukaty lokalne)
8 MERKÓW / Emitent: Gmina Miasto Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A., materiał: bimetal:
otok - miedzionikiel (CuNi), rdzeń - mosiądz (CuZn), nakład: 10 000 szt., czas obowiązywania:
01.07.2011 – 30.09.2011, średnica: 27 mm, waga: 9 g, stempel: zwykły,
bok: gładki, projekt: Dobrochna Surajewska
80 MERKÓW / Emitent: Gmina Miasto Jastarnia, producent: Mennica Polska S.A., materiał: srebro (Ag.500)
+ tampondruk, nakład: 300 szt., czas obowiązywania: 15.06.2008 – 30.09.2008, średnica: 32 mm,
waga: 14,14 g, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Dobrochna Surajewska
Jurata (lit Jūra- morze, Jūratē - syrena) – litewska bogini Bałtyku. Jest znana również jako Jurate lub Jurasmat. W niektórych wersjach legendy występuje jako syrena. Zamieszkiwała dno Bałtyku w bursztynowym zamku. Rządziła morzem i życiem w nim.
Legenda o Juracie i Kastytisie po raz pierwszy została zapisana w 1842 roku przez Ludwika Adama Jucewicza. Zgodnie z legendą, Jurata mieszkała na dnie Morza Bałtyckiego w bursztynowym pałacu. Pewnego dnia, usłyszawszy, że rybak Kastytis wyławia zbyt wiele ryb z morza, popłynęła do jego łodzi, by go ukarać. Zobaczywszy go, zakochała się. Razem spędzali wiele czasu w pałacu na dnie Bałtyku. Gdy o związku ze śmiertelnym dowiedział się bóg Perkun, z zazdrości zniszczył piorunem pałac na dnie morza, a Juratę przywiązał łańcuchami do skały na dnie morza. Bursztyn znajdowany na plażach pochodzi wedle legendy właśnie ze zniszczonego pałacu, a w grzmotach przetaczających się nad morzem można usłyszeć imię "Kastytis". Inna wersja legendy mówi, że bursztyn pochodzi z łez Juraty, opłakującej swojego ukochanego zabitego przez rozgniewanego boga. Według jeszcze innej, Juracie udało się uratować Kastytisa ze sztormu rozpętanego przez Perkuna.
Bogini Jurata - fot. FOTOGALERIE.pl
3 – HEL
Hel (kaszb. Hél, niem. Hela) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie puckim, położone na cyplu Mierzei Helskiej nad Morzem Bałtyckim. Ośrodek turystyczny i kąpielisko nadmorskie, ośrodek rybołówstwa, garnizon Marynarki Wojennej z portem wojennym. Port morski Hel ma przystań rybacką, jachtową i żeglugi pasażerskiej. Według danych z 31 grudnia 2013 roku miasto miało 3742 mieszkańców.
Port Hel, widok od strony lądu – fot. WIKIPEDIA
Gmina Hel zajęła drugie miejsce w rankingu podsumowującym kadencję 2010-2014 w kategorii „gminy turystyczne o najwyższych zmianach w potencjale finansowym w latach 2010 – 2013” opracowanym przez firmę Curulis.
Pochodzenie nazwy miasta nie zostało dotąd jednoznacznie wyjaśnione. W języku staropolskim nazwa Hel oznacza „wydmę, pustkowie, cypel”, od której oprócz Helu miała się wywodzić również wcześniejsza nazwa Elbląga – „Helbląg”. Część badaczy wskazuje na jej źródło w językach germańskich. Na holenderskiej mapie z XVII w. cały półwysep nazywany jest Heel. Nazwę swoją zawdzięcza najprawdopodobniej żeglarzom – kupcom dążącym tutejszymi szlakami na tereny Prus (do Truso).
Hel wymieniany był już w przekazach z XII w. W 1378 roku potwierdzenie przywileju miejskiego. W okresie rozbiorowym pod panowaniem Prus. W dwudziestoleciu międzywojennym rozwój w oparciu o turystykę i rybołówstwo. Po agresji Niemiec hitlerowskich, 1 IX 1939, garnizon helski bronił się do 2 X. W 1963 rokuprzywrócono Helowi prawa miejskie, utracone w 1872 roku.
Hel z lotu ptaka / Helskie Fokarium – fot. WIKIPEDIA
Zabytki i atrakcje Helu: dawny gotycki kościół św. Piotra (XIV-XV w.), obecnie Muzeum Rybołówstwa, dawna karczma (XVIII w.), drewniane domy mieszkalne (XIX w.), Helskie Fokarium – fokarium Stacji Morskiej Uniwersytetu Gdańskiego, Latarnia Morska Hel.
Helskie numizmaty:
– 7 HELI, 70 HELI (2010) – Latarnia morska Hel / Seria: Polskie latarnie morskie (Dukaty lokalne)
7 HELI / Patronat Honorowy Burmistrza Helu, organizator: Mennica Polska, producent: Mennica Polska S.A.,
materiał: bimetal: otok - mosiądz (CuZn), rdzeń - miedzionikiel (CuNi), nakład: 15 000 szt.,
czas obowiązywania: 24.06.2010 – 30.09.2010, średnica: 27 mm, waga: 9,1 g, stempel: zwykły,
bok: gładki, projekt: Tadeusz Tchórzewski
70 HELI / Patronat Honorowy Burmistrza Helu, organizator: Mennica Polska, producent: Mennica Polska S.A.,
materiał: srebro (Ag.500) + cyrkonia, nakład: 500 szt., czas obowiązywania: 24.06.2010 – 30.09.2010,
średnica: 32 mm, waga: 14,14 g, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Tadeusz Tchórzewski
Latarnia morska Hel - znajduje się prawie na samym końcu Półwyspu Helskiego. Obecną latarnię w postaci ośmiokątnej wieży z czerwonej, licowanej cegły o wysokości 41,5 m zbudowano w 1942 roku. Przy dobrej pogodzie widać z latarni porty i wzgórza Trójmiasta.
Latarnia morska Hel -fot. WIKIPEDIA
– Medal okolicznościowy 600-LECIE MIASTA HELU (Hel, 1978)
Autor: Józef Smurawa
Źródła:
- https://pl.wikipedia.org/
- http://portalwiedzy.onet.pl/
- http://zszywka.pl/
- http://www.dariuszskalski.pl/
- Mennica Polska S.A.
- PTN O/Gdańsk
