PTN O/Warszawa: „Niektóre problemy mennictwa Władysława Hermana. Denary Sieciecha czy Hermana?”
W poniedziałek 13 stycznia 2020 roku w siedzibie warszawskiego oddziału PTN (Warszawa, ul. Jezuicka 6/8) o godz. 17:00, pan mgr Witold Nakielski wygłosi wykład pt. „Niektóre problemy mennictwa Władysława Hermana. Denary Sieciecha czy Hermana?”. Wykład organizuje Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział im. Karola Beyera w Warszawie, które serdecznie zaprasza wszystkich zainteresowanych. Wstęp wolny.
Od czasu odkrycia pierwszych denarów z imieniem i znakiem palatyna Sieciecha w 1880 r. przez Józefa Przyborowskiego pokutuje do ostatnich czasów określenie „monety (denary) palatyna Sieciecha”. Otóż stanowczo nie mogę zgodzić się z takim nazewnictwem. Oczywiście nie neguję, że monety te powiązane są z osobą palatyna, najwyższego urzędnika w państwie Władysława I Hermana. Do mennictwa Hermana należą wszystkie monety bite z wynikającego z regale menniczego, należącego do panującego władcy. W nazewnictwie należy być wyjątkowo precyzyjnym. Dopiero po uznaniu faktu wynikającego z prawa, można się zastanawiać jaki charakter miały emisje wykonywane za wiedzą i zgodą księcia.
W historiografii, w charakterystyce księcia Władysława Hermana niemal do ostatnich lat pokutuje zaczerpnięty z kroniki Galla obraz postaci schorowanego, bezwolnego starca, sterowanego przez wszechwładnego palatyna Sieciecha.
Głosy pozytywne o panowaniu Władysława I Hermana pojawiły się dopiero w bieżącym stuleciu. Szczególnie Adam Krawiec, zawarł bardzo celną charakterystykę tego niesłusznie wzgardzonego Piasta oraz wyznaczył właściwe miejsce w państwie dla palatyna Sieciecha.
Do chronologii końca mennictwa Szczodrego i początków Hermana należy podchodzić bardzo ostrożnie. Herman nie objął pełni władzy bezpośrednio po opuszczeniu kraju przez króla w połowie roku 1079, lecz dopiero po jego śmierci (1082 r.), a więc formalnie Bolesław Szczodry jeszcze przez trzy lata był prawnym władcą Polski. Fakt ten pociąga za sobą różne możliwości interpretacyjne tyczące mennictwa.
To za panowania Hermana odnotowujemy pojawienie się na monetach znaku i imienia palatyna Sieciecha, drugiej osoby w państwie, a najpóźniej z początkiem lat 90. XI wieku, oprócz z dawna pracującej mennicy centralnej w Krakowie, uruchomione zostały także mennice lokalne, na Śląsku i w Wielkopolsce. Bardzo prawdopodobne, że początek produkcji denarów krzyżowych w Polsce w tych mennicach miał miejsce już w połowie lat 80. tego wieku.
Denar Władysława I Hermana za znakiem palatyna Sieciecha
Denar Władysława I Hermana z imieniem ZETECH i znakiem palatyna Sieciecha
Czasem sprzyjającym reformom gospodarczym i administracyjnym Hermana, wprowadzanym przez Sieciecha (w tym zakładania nowych mennic), był okres względnego spokoju od roku 1086, do roku 1093 (bunt możnych i sprowadzenie do Polski Zbigniewa).
W związku z nową, polską atrybucją części denarów krzyżowych – szczególnie powiązań tych monet z imieniem Sieciecha typu I z denarami krzyżowymi wytwarzanymi w mennicy kaliskiej można było zrewidować poglądy na charakter denarów palatyna oraz udowodnić produkcję krzyżówek w Polsce.
Obraz sytuacji gospodarczej wynikający z działalności Sieciecha, pozwala uzmysłowić sobie ogrom zmian, którym podległa sfera rynku pieniężnego państwa polskiego w latach 1080-1100. Polityka monetarna była siłą napędową tego wzrostu.
mgr Witold Nakielski
Autor: Józef Smurawa / Źródło: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne
