PTN O/Warszawa: Początki mennictwa dzielnicowego w Polsce

W poniedziałek 4 czerwca 2018 roku w siedzibie warszawskiego oddziału PTN (Warszawa, ul. Jezuicka 6/8) o godz. 17.00, pan prof. dr hab. Borys Paszkiewicz (Uniwersytet Wrocławski, Instytut Archeologii) wygłosi wykład pt. „Początki mennictwa dzielnicowego w Polsce – jak to właściwie było?”. Wykład organizuje Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział im. Karola Beyera w Warszawie, które serdecznie zaprasza wszystkich zainteresowanych. Wstęp wolny.

W ciągu ostatniego półwiecza historycy znacznie zrewidowali dawne wyobrażenia o rozbiciu dzielnicowym. Na ogół przyjmuje się, że okres tak nazywany rozpoczął się długo po śmierci Bolesława Krzywoustego. Najbardziej optymistyczni historycy wskazują nawet na rok 1202, śmierci Mieszka Starego i niezbyt jasnej sukcesji po nim w Krakowie. Inni, nieco ostrożniejsi, wskazują na zamach stanu i obalenie Mieszka Starego w roku 1177, albo śmierć Kazimierza Sprawiedliwego w roku 1194. W istocie, oczywiście, jest to tylko spór o wydarzenie, które miałoby być symbolem dłuższego procesu, zapoczątkowanego wydzieleniem w dziedziczne władanie Śląska dla synów Władysława Wygnańca w roku 1163, a zakończonego nagłą śmiercią ostatniego władcy mającego posłuch poza swoją dzielnicą, Lestka Białego, w roku 1227.
Dla numizmatyki precyzyjne rozpoznanie przemian ustrojowych ma istotne znaczenie praktyczne – pozwala przede wszystkim ocenić, kto w badanej epoce mógł należeć do elitarnego grona emitentów monety, a być może także, jakimi celami praktycznymi i ideami się kierował. Istnieje jednak między historią a numizmatyką sprzężenie zwrotne – nasze ustalenia stanowią (a przynajmniej powinny stanowić) ważny element skromnego przecież zasobu źródłowego dla badań historycznych.
W przeciwieństwie do wszystkich innych okresów historii monety polskiej, koniec XII i początek XIII wieku nie otrzymały w ostatnich latach poważnego wsparcia źródłowego. Ale zarówno odkryty już w 1987 roku ogromny skarb z Głogowa, jak i znaleziony 12 lat później i niestety fatalnie rozproszony, a równie rewelacyjny skarb z Krakowa, wciąż jeszcze nie zostały wyeksploatowane jako źródła wiedzy. Nowe wyniki wciąż prowadzonych badań podważają nie tylko podręcznikowy stan wiedzy sprzed kilku dekad, ale również niedawne, robocze ustalenia naukowe.

prof. dr hab. Borys Paszkiewicz

Autor: Józef Smurawa / Źródła: PTN O/Warszawa