Zdobywamy szczyty gór

Góry emanują magicznym przyciąganiem, kocha je wielu. Rokrocznie na górskie trasy wyruszają rzesze turystów. Udają się tam dla niezapomnianych widoków, nieosiągalnych w innych miejscach. Wielu pragnie zdobywać górskie szczyty. Czasem są to te niewielkie, osiągalne dla wielu, czasem jednak wyprawy wyruszają na te największe i niemalże nieosiągalne szczyty świata. Magnetyzm gór owym zdobywcom nakazuje stawiać sobie wciąż nowe wyzwania i często któreś kolejne bywa ich ostatnim. Giną najwięksi co w żaden sposób nie powstrzymuje następnych, którzy dla kilku chwil na „dachach świata” gotowi są na szali położyć swoje życie.

Tatry widoczne ze Słowacji – fotografia:  WIKIPEDIA

Szczyty górskie często bywają tematem numizmatów. Zrozumiałym jest, że tak charakterystyczne elementy naszej planety na nie trafiły, a ich wizerunki znajdziemy na licznych monetach, medalach i żetonach praktycznie z całego świata. W dalszej części mojego artykułu zamieszczę przegląd takich numizmatów, tych które udało mi się wyszukać.

Moją prezentację podzielę na trzy następujące grupy:

- monety z herbami, godłami lub innymi symbolami państw, w których znajduje się wizerunek szczytu górskiego;

- monety, których tematem jest wizerunek szczytu górskiego;

- polskie żetony lokalne z wizerunkami gór.

Zapraszam serdecznie do numizmatycznego zdobywania górskich szczytów.

    

Monety z herbami państw, w których znajduje się wizerunek góry

– EKWADOR

Herb Ekwadoru w obecnej formie został przyjęty w 1900 roku, a bazuje na wcześniejszej wersji z 1845 roku.
Owalna tarcza herbowa przedstawia rzekę Guayas z wulkanem Chimborazo w tle. Statek na rzece nosi nazwę Guayas i był pierwszym zdatnym do żeglugi parowcem zbudowanym na zachodnim brzegu Ameryki Południowej. Zamiast masztu na statku umieszczono kaduceusz, symbolizujący ekonomię i handel. Na górze umieszczone jest złote słońce otoczone przez astrologiczne symbole barana, byka, bliźniąt oraz raka, symbolizujące miesiące od marca do lipca – czas trwania rewolucji marcowej w 1845 roku. Kondor nad tarczą herbową symbolizuje siłę i wielkość Ekwadoru, a wokół niej umieszczono ekwadorskie flagi.

Emisja: 2006 r., materiał: złoto (Au), nakład: 100 szt., średnica: 22 mm, waga: 8,36 g

Chimborazo (hiszp. Volcán Chimborazo) – szczyt pochodzenia wulkanicznego (wygasły stratowulkan) w Andach (Kordyliera Zachodnia – Cordillera Occidental). Najwyższy szczyt Ekwadoru, położony w centralnej jego części na północny wschód od Guayaquil, o wysokości 6268,2 m n.p.m. Góra jest objęta parkiem narodowym Sangay. Mimo, iż Chimborazo leży prawie na równiku, jego szczyt pokryty jest lodowcami (granica wiecznego śniegu przebiega tu na wysokości 4800 m). Zdobyty po raz pierwszy 4 stycznia 1880 roku przez angielskiego podróżnika i andynistę Edwarda Whympera.
Chimborazo uznawany jest za szczyt najbardziej odległy od środka Ziemi. Warunkuje to znaczna wysokość i bliskość równika. Tereny położone na równiku są najdalej położone od środka Ziemi, odległość ta spada wraz ze zwiększaniem się szerokości geograficznej i najmniejsza jest na biegunach. Zmiany te wynikają z ruchu obrotowego Ziemi, który powoduje jej spłaszczenie na biegunach.
W języku keczua, Chimborazo oznacza „wielką śnieżną górę”.

    

– KIRGISTAN

Godło Kirgistanu – oficjalny symbol państwowy republiki jest dziełem A. Abdrajewa i S. Dubanajewa; zatwierdzony został 14 stycznia 1994 roku.
W godle przedstawiony jest białozór Manas – bohater kirgiskiego eposu pod tym samym tytułem, z rozpostartymi skrzydłami, co symbolizuje wolność kraju. W godle znajduje się także wizerunek tzw. perły Kirgistanu – jeziora Issyk-kul, okrążony przez wysokie skalne grzbiety kirgiskich gór. Wierzchołki gór przedstawione są tak, że oświetlone słońcem przypominają tradycyjne kirgiskie nakrycie głowy, tzw. kałpak. W godle znajduje się także wizerunek wschodzącego słońca – symbolu odrodzenia, nowego początku.
Dokoła godła znajduje się napis z nazwą kraju w języku kirgiskim: „Кыргыз Республикасы”.

Kirgistan to kraj pozbawiony dostępu do morza. Góry zajmują 93% terytorium państwa. Największą wysokość ma położony na południowym wschodzie kraju łańcuch górski Tienszan, gdzie znajduje się najwyższy szczyt Kirgistanu – Szczyt Zwycięstwa (kirg. Dżengisz Czokusu) o wysokości 7439 m n.p.m. W czasach ZSRR szczyt nosił nazwę Pik Pobiedy. W górach Tienszan znajduje się także największe jezioro Kirgistanu Issyk-kul, będące równocześnie drugim co do wielkości jeziorem górskim na świecie, którego powierzchnia wynosi 6236 km², a głębokość sięga 669 m.

Producent: JSC - Litewska Mennica, Wilno, emisja: 2009 r., materiał: srebro (Ag.925), nakład: 3000 szt., średnica: 38,6 mm, waga: 28,28 g, bok: ząbkowany

   

– KOREA PÓŁNOCNA

Godłem Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej jest kompozycja hydroelektrowni u stóp góry Pektu-san i pięcioramiennej czerwonej gwiazdy, w stronę której lgną ryżowe kłosy. Napis pod elektrownią brzmi „Dzoson Mindzudzuyj Inmin Konghwaguk” („Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna”) w zapisie hangul. Czerwona gwiazda symbolizuje komunizm. Całe godło jest bardzo podobne do godła ZSRR i innych radzieckich republik.
Zgodnie z wersją propagandową: „Gwiazda symbolizuje wspaniałe rewolucyjne tradycje zapoczątkowane przez Wielkiego Wodza Kim Ir Sena. Symbolizuje ona również świetlaną przyszłość jaka czeka naród koreański oraz zwycięstwo Ideologii Dżucze. Hydroelektrownia symbolizuje niezależność i nowoczesny przemysł skupiony w rękach mas robotniczych. Ryż symbolizuje socjalistyczną ekonomię, samowystarczalność i dostatek żywności”.

Emisja: 1995 r., materiał: srebro (Ag) + kolor, waga: 31,1 g

Pektu-san (kor.: 백두산, Paektu-san; chiń. upr.: 长白山; chiń. trad.: 長白山; pinyin: Chángbái Shān lub chiń. upr.: 白头山; chiń. trad.: 白頭山; pinyin: Báitóu Shān) – szczyt wulkaniczny w pasmie Gór Wschodniomandżurskich. Leży na granicy Chin i Korei Północnej. Jest najwyższym szczytem Gór Wschodniomandżurskich oraz najwyższym punktem Korei Północne (2744 m n.p.m. j. Jest to także najwyższe wzniesienie Półwyspu Koreańskiego oraz Mandżurii. Ostatnia odnotowana erupcja miała miejsce w 1903 roku. W kraterze tego wulkanu znajduje się Jezioro Niebiańskie(kor.: 천지, Ch'ŏnji; chiń.: 天池; pinyin: Tiānchí).
Według oficjalnych północnokoreańskich biografii propagandowych na górze Paektu w obozie partyzanckim miał się urodzić 16 lutego 1942 roku były przywódca Korei Północnej Kim Dzong Il. Faktycznie jednak przyszedł na świat we wsi Wiatskoje k. Chabarowska w Związku Radzieckim.

   

– KOSTARYKA

Herb Kostaryki ma postać tarczy herbowej z umieszczonymi na niej wizerunkami dwóch okrętów i lądu o trzech górskich szczytach. Okręty przypominać mają o związanej z morzem przeszłości kraju, zaś góry nawiązują do istniejących w Kostaryce wulkanów. Pas lądu, a po jego obu stronach woda pokazuje położenie kraju pomiędzy dwoma oceanami: Atlantyckim (a dokładniej: Morzem Karaibskim) i Spokojnym. Nad oceanem znajduje się wchodzące słońce. W obecnej formie herb Kostaryki obowiązuje od 21 października 1964 roku.
U góry umieszczono 7 gwiazd, odpowiadających liczbie prowincji kraju, zaś nad nimi - wstęgę z oficjalną nazwą państwa w języku hiszpańskim: REPUBLICA DE COSTA RICA.
Ponad tarczą herbową umieszczono błękitną wstęgę z napisem America Central (Ameryka Środkowa).

Emisja: 1974 r., materiał: srebro (Ag.925), nakład: 11 000 szt., waga: 28,28 g

Wulkany Kostaryki - na obszarze Kostaryki znajduje się 112 stożków i szczytów wulkanicznych, z czego siedem wykazuje aktywność. Ich erupcje poprzedzane są zwykle trzęsieniem ziemi. Wszystkie wulkany należą do pacyficznego pierścienia ognia.
Najwyższym wulkanem Kostaryki jest Irazú, który wznosi się na wysokość 3432 m n.p.m. Natomiast do najbardziej aktywnych zalicza się Arenal (1633 m n.p.m.). Na uwagę zasługuje Poás, który ma drugi pod względem szerokości krater na świecie (1,5 km). Większość wulkanów Kostaryki ma budowę stratowulkanu.
Obszary, na których znajdują się wulkany, zostały w latach 50. objęte ochroną, o statusie podobnym do parków narodowych.

    

– KUBA

Herb Kuby ma postać trójdzielnej tarczy herbowej.
- W górnej części znajduje się wizerunek wschodzącego słońca, oznaczającego powstanie nowego narodu. Słońce to umieszczone jest nad niebieskim morzem, symbolizującym Atlantyk; morze to podkreśla wyspiarski charakter kraju. Dwa lądy nad owym akwenem oznaczają dwa kontynenty amerykańskie, pomiędzy którymi Kuba leży, zaś złoty klucz nad powierzchnią morza nawiązuje do faktu, iż Kuba nazywana była w przeszłości kluczem Karaibów (hiszp. la clave del caribe).
- Trzy błękitne ukośne pasy, przedzielone dwoma białymi, umieszczone w lewym dolnym polu oznaczają trzy okręgi administracyjne na jakie w czasach kolonialnych podzielona była Kuba.
- Palma królewska (roystonea regia) (hiszp. Palma Real), umieszczona w prawym dolnym polu, pomiędzy górami ma być przykładem typowego kubańskiego krajobrazu, a zarazem ukazywać potęgę i szlachetność kubańskiej przyrody.
Herb od dołu otoczony jest przez gałązkę dębu ostrolistnego(zwanego też dębem kamiennym) (Quercus ilex) symbole zwycięstwa i stałości, trwałości, a także gałązkę lauru które znaczą sławę, dumę wspaniałość Kuby. Umieszczony pomiędzy nimi pęk rózg oznacza jedność Kubańczyków.
Ponad tarczą heraldyczną, na drugim końcu pęku rózg, umieszczona jest czapka frygijska - symbol Rewolucji Francuskiej, tutaj będąca symbolem wolności, równości, braterstwa oraz demokracji, zaś pojedyncza gwiazda na czapce ma oznaczać jedność i niepodzielność narodu.
Herb przyjęto 24 kwietnia 1906 roku.

Wzdłuż południowych wybrzeży Kuby ciągnie się łańcuch gór Sierra Maestra z najwyższym szczytem Kuby — Pico Turquino (1974 m n.p.m.). Obszar wokół szczytu zajmuje Park Narodowy Turquino, rozciągający się na powierzchni 229,38 km² (22 938 ha).

Emisja: 2009 r., materiał: miedź (Cu), nakład: 5000 szt., średnica: 38 mm, waga: 26 g, bok: gładki

    

– KURDYSTAN

Flaga Kurdystanu (kurd. Alaya Kurdistanê) – jest narodową flagą Kurdów, obecnie używana jako oficjalna flaga Kurdyjskiego Okręgu Autonomicznego w Iraku.
Słońce umieszczone w centrum flagi jest starożytnym symbolem religijnym i narodowym Kurdów. Jego 21 promieni symbolizuje jazydyzm.
Flagę zaprojektowano w latach 20. XX wieku jako flagę kurdyjskiej organizacji niepodległościowej Xoybûn.

Góry Kurdystańskie (Góry Kurdyjskie; pers. کوه های کردستان, Kūhhā-ye Kordestān) – góry na pograniczu Iranu, Turcji i Iraku. Rozciągają się z północnego zachodu na południowy wschód na długości ok. 240 km i wznoszą się średnio na wysokość 3000 m n.p.m. Na południowym wschodzie łączą się z górami Zagros. Najwyższy szczyt, Uludoruk, sięga 4136 m n.p.m. Góry zostały sfałdowane w orogenezie alpejskiej i zbudowane są głównie z łupków krystalicznych i metamorficznych oraz z marmurów i piaskowców. Poprzecinane są głębokimi dolinami. W części zachodniej porośnięte widnymi lasami dębowymi i makią, natomiast na wschodzie suchą roślinnością stepową. Szczyty pokryte są łąkami alpejskimi.

Emisja: 2006 r., materiał: miedzionikiel (CuNi), średnica: 22 mm, waga: 4,3 g, bok: ząbkowany

   

– NEPAL

Godło Nepalu przyjęto 30 grudnia 2006 roku po zakończeniu nepalskiej wojny domowej. Na godle znajduje się flaga Nepalu, Mount Everest, zielone wzgórza oznaczające pagórkowatą część Nepalu, a kolor żółty oznacza żyzne tereny terai. Uścisk męskiej i kobiecej dłoni symbolizuje równość płci; całość otoczona jest wieńcem różanecznika (narodowego kwiatu). Powyżej dłoni widoczny jest biały obrys kształtu granic Nepalu. Pod całością znajduje się wstęga z zapisaną sanskrytem dewizą państwa:  जननी जन्मभूिमश्च स्वर्गादिप गरीयसी („Matka oraz Ojczyzna są ważniejsze nawet od raju”).

Emisja: 2007-2009 r., materiał: stal platerowana mosiądzem, średnica: 19,95 mm, waga: 3,94 g, bok: gładki

Mount Everest, Czomolungma, Qomolangma (tyb.: ཇོ་མོ་གླང་མ, Wylie: Jo mo glang ma, ZWPY: Qomolangma) lub Sagarmatha (nepal.: सगरमाथा) – najwyższy szczyt Ziemi (8850 m n.p.m.), ośmiotysięcznik położony w Himalajach Wysokich (Centralnych), na granicy Nepalu i Chińskiej Republiki Ludowej (Tybetu).
Jest zbudowany z granitów, gnejsów oraz z wapieni i łupków. Tworzy potężny masyw podcięty z trzech stron lodowcami (najdłuższe Khumbu i Rongbuk – ok. 17 km).
Przez miejscową ludność uważany za siedzibę bogów. Odkryty i po raz pierwszy zmierzony przez geodetów brytyjskich w połowie XIX wieku, po raz pierwszy zdobyty 29 maja 1953 roku.

   

– OSETIA POŁUDNIOWA

Godło Południowej Osetii, nieuznawanej przez społeczność międzynarodową, przedstawia złotą panterę śnieżną na tle siedmiu białych gór, stojącą na złotych wzgórzach. Niebo w oddali ma kolor czerwony. Barwy te nawiązują do kolorów osetyjskiej flagi, góry symbolizują typowy krajobraz kraju, zaś pantera - wolność, niezależność. Godło ma formę okrągła. Otacza je napis z nazwą państwa: Republika Południowej Osetii w języku rosyjskim: Республика Южная Осетия (półkolem u góry) i osetyjskim: Республикæ Хуссар Ирыстон (półkolem u dołu). Godło zostało przyjęte w maju 1998 roku.

Emisja: 2005 r., materiał: miedzionikiel (CuNi) + kolor, nakład: 250 szt., średnica: 38 mm,
waga: 20,5 g, bok: ząbkowany

Osetia Południowa leży w północnej Gruzji, w środkowej części Wielkiego Kaukazu; jej granica przebiega około 40 km na północny zachód od Tbilisi, od północy graniczy z rosyjską Republiką Osetii Północnej. Powierzchnia wynosi 3,9 tys. km². Stolicą jest Cchinwali. Powierzchnia górzysta, klimat górski, główna rzeka Wielka Liachwi.

Wielki Kaukaz (azer.: Böyük Qafqaz; gruz.: კავკასიონის ქედი, trl.: Kavkasionis K'edi, trb.: Kawkasionis Kedi; ros.: Большой Кавказ, Bolszoj Kawkaz) – łańcuch górski w Azji, rozciągający się na długości ok. 1200 km między morzami: Czarnym i Azowskim na zachodzie a Kaspijskim na wschodzie, na terytorium Rosji, Gruzji i Azerbejdżanu. Najwyższym szczytem w łańcuchu jest Elbrus, który wznosi się na wysokość 5642 m n.p.m.

Khalatsa (3938 m n.p.m.) – szczyt w pasmie Kaukazu. Leży na granicy między Osetią Południową (Gruzją) a Rosją. Jest to najwyższy szczyt nieuznawanej Osetii Południowej.

  

– NIKARAGUA

Godło Nikaragui - powstało na wzór godła Zjednoczonych Prowincji Ameryki Środkowej. Modyfikowane było w latach 1854,1908 i 1971. Obecna wersja pochodzi z 1999 roku. Trójkąt reprezentuje równość, pięć zielonych wulkanicznych gór w polu błękitnym symbolizuje jedność i przyjaźń pięciu krajów środkowoamerykańskich położonych pomiędzy Oceanem Spokojnym a Morzem Karaibskim. Tęcza nad nimi to symbol pokoju. Czapka frygijska z promieniami to symbol promieniującej wolności.

Emisja: 1994 r., materiał: srebro (Ag.925), nakład: 20 000 szt., waga: 27 g

Wschodnie wybrzeże Nikaragui ma charakter wybrzeża lagunowego. Nadmorska nizina, miejscami zabagniona, nosi nazwę Wybrzeża Moskitów. Dalej ku zachodowi ciągnie się wyżyna, którą przecina kilka pasm górskich. Najwyższe z nich, Cordillera Isabelia ze szczytem Mogotón, osiąga wysokość 2438 m n.p.m. Krawędź tej wyżyny, równoległa do wybrzeża pacyficznego, stanowi północno-wschodnią ścianę rowu tektonicznego. W jego zagłębieniu znajdują się dwa wielkie jeziora – Nikaragua i Managua. Za rowem tektonicznym, wzdłuż wybrzeża, ciągnie się rząd 40 wulkanów, z których najwyższy jest El Viejo – 1780 m n.p.m. Najbardziej znanym wulkanem jest Momotombo (1258 m n.p.m.) nad jeziorem Managua, który uznawany jest za symbol Nikaragui. Innym interesującym wulkanem jest Concepción (1258 m n.p.m.), który wznosi się na wyspie Ometepe na środku jeziora Nikaragua.

   

– SŁOWACJA

Herb Słowacji - w polu czerwonym, srebrny krzyż lotaryński na błękitnym trójwzgórzu. Krzyż umieszczony jest na trójwzgórzu, które niegdyś symbolizowało trzy pasma górskie: Tatry, Fatrę i Matrę. Ponieważ te ostatnie góry leżą na obszarze dzisiejszych Węgier, obecnie oficjalna symbolika trójwzgórza jest nieco odmienna: ma ono symbolizować Tatry, Fatrę Wielką i Fatrę Małą. Mimo to słowackie określenie opisowe herbu Słowacji - Tatra, Fatra a Matra pozostało bez zmian.

Emisja: 1993-1995 r., producent: Mincovňa Kremnica (Mennica Kremnica), Kremnica,
materiał: aluminium (Al), średnica: 22 mm, waga: 1,2 g, bok: gładki

Słowacja znajduje się po południowej stronie wododziałowego łuku Karpat i – w niewielkiej części – na nizinach naddunajskich. Jest krajem górskim, ponieważ 61% jej powierzchni zajmują liczne pasma Karpat Zachodnich, takie jak: Tatry, Białe Karpaty, Małe Karpaty, Tatry Niżne, Rudawy Słowackie, Wielka Fatra, Mała Fatra oraz Karpat Wschodnich, takie jak: Bieszczady i Wyhorlat. Najwyższy punkt Słowacji stanowi tatrzański szczyt górski Gerlach (2655 m n.p.m.). Góry obfitują w rozległe kotliny śródgórskie, z których największe to: Kotlina Koszycka i Kotlina Liptowska.

Gerlach (główny egzonim) lub Gierlach (egzonim wariantowy), dawniej też Garłuch (słow. Gerlachovský štít, Gerlachovka, niem. Gerlsdorfer Spitze, Gerlach, węg. Gerlachfalvi-csúcs, 2655 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Tatr i całych Karpat, położony na Słowacji, w bocznej grani Tatr Wysokich.
Masyw Gerlacha składa się z kilku wierzchołków. Grań rozpoczyna się od strony północno-zachodniej wierzchołkiem zwornikowym z granią główną – Zadnim Gerlachem (Zadný Gerlach, 2616 m), którego zbocza obniżają się do Przełęczy Tetmajera (Gerlachovské sedlo), za którą wznosi się główny wierzchołek (2655 m). Dalej w grani znajdują się kolejno Wyżnie Gerlachowskie Wrótka, wierzchołek Pośredniego Gerlacha, Pośrednie Gerlachowskie Wrótka, Gerlachowska Czuba i Niżnie Gerlachowskie Wrótka. Grzbiet kończy się południowo-wschodnim szczytem Małego Gerlacha (Kotlový štít, 2601 m). Z wierzchołka Małego Gerlacha odchodzą dwa boczne ramiona obejmujące Gerlachowski Kocioł (Gerlachovský kotol).
Pierwsze wejście: J. Still, M. Spitzkopf, Gelhof i 2 innych, 1834 r.; zimowe - J. Chmielowski, K. Jordán, K. Bachleda, J. Franz, P. Spitzkopf, 1905 r.

   

– TADŻYKISTAN

Godło Tadżykistanu zawiera w centralnym miejscu wyobrażenie stylizowanej korony i półokręgu z siedmiu gwiazd; całość na tle promieni słońca, wyłaniającego się zza pokrytych śniegiem gór. Wizerunek ten otoczony jest dwoma wieńcami. Prawy wieniec składa się z kłosów pszenicy, zaś lewy - z gałązek bawełny z otwartymi torebkami nasiennymi. Wieńce te przejęte są w niezmienionej formie z godła Tadżyckiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Oba wieńce przepasane są trójkolorową wstęgą w barwach narodowych Tadżykistanu. Przed nimi, w dolnej części godła, znajduje się otwarta książka na podstawce.
Trzy złote góry z zaśnieżonymi wierzchołkami symbolizują grzbiety Ałtaju, Gór Zaałtajskich i Pamiru.

Emisja: 2013 r., materiał: srebro (Ag.925) + kolor, nakład: 5000 szt., średnica: 38,61 mm, waga: 31,1 g

Tadżykistan nie ma dostępu do morza. Niemal całą jego powierzchnię zajmują góry. Ponad połowa terytorium leży powyżej 3000 m n.p.m. Centralną część kraju zajmują góry Ałajskie z głównymi pasmami Gór Turkiestańskich, Gór Zarafszańskich, Gór Hisarskich i Gór Ałajskich. Na południowym wschodzie rozciągają się góry Pamir. Najwyżej położone punkty kraju to Szczyt Ismaila Samaniego (7495 m n.p.m.) i Szczyt Lenina (zwany w Tadżykistanie Szczytem Awicenny, 7134 m n.p.m.). Północną część kraju stanowi urodzajna Kotlina Fergańska. Granica z Afganistanem biegnie wzdłuż rzek Pandż i Amu-daria. Przepływające przez kraj Amu-daria i Syr-daria zasilane są w dużej mierze wodą pochodzącą z topnienia śniegu w górach Kirgistanu i Tadżykistanu.

Szczyt Ismaila Samaniego (tadż. Қуллаи Исмоили Сомонӣ, kullai Ismoili Somoni, ros. пик имени Исмаила Самани, pik imieni Ismaiła Samani) – najwyższa góra Tadżykistanu i Pamiru, nazwana na cześć Ismaila Samaniego, założyciela dynastii Samanidów. W czasach gdy Tadżykistan był częścią ZSRR szczyt ten był najwyższym w całym Związku Radzieckim.
Pierwszego wejścia na szczyt dokonał radziecki wspinacz Jewgienij Abałakow w 1933 roku. Wtedy to szczytowi nadano nazwę Szczyt Stalina (na cześć Józefa Stalina). W 1962 roku nazwę zmieniono na Szczyt Komunizmu, a w 1998 roku na jego obecną nazwę.
Zdobycie szczytu jest wymagane dla uzyskania rosyjskiego wyróżnienia alpinistycznego - Śnieżnej Pantery.

   

Monety, których tematem jest wizerunek szczytu górskiego

– ARGENTYNA / 1 PESO (2010) - Aconcagua

Emisja: 2010 r., producent: Mennica w Kremnicy, Słowacja, materiał: srebro (Ag.900),
nakład: 1000 szt., średnica: 37 mm, waga: 25 g, bok: ząbkowany

Aconcagua, Cerro Aconcagua (w języku keczua: Acconcahuac – Kamienny Strażnik) – najwyższy szczyt Andów, Ameryki Południowej oraz całej Ameryki (także półkul zachodniej i południowej) o wysokości 6961 m n.p.m. Leży w Andach Południowych, w Kordylierze Głównej, na obszarze Argentyny, nieco ponad 110 km na północny zachód od miasta Mendoza. Aconcagua tworzy rozległy masyw (o długości 60 km), zbudowany głównie z granitów, pochodzenia wulkanicznego. Jest pokryty wiecznymi śniegami i lodowcami, z których 7 spływa na wysokość 3900 m n.p.m.
Odkrycie na grani szkieletu zwierzęcia gwanako wywołało spekulację, że zwierzę mogło być złożone w ofierze przez Inków, byliby oni wówczas pierwszymi zdobywcami szczytu. Pierwsze udokumentowane wejście należy do Szwajcara Matthiasa Zurbriggena 14 stycznia 1897 roku.

   

– ARMENIA / 50 DRAM (2012) – Ararat

Emisja: 2012 r., materiał: stal platerowana mosiądzem, nakład: 60 000 szt., średnica: 21,5 mm,
waga: 3,5 g, bok: ząbkowany

Góra Ararat (orm.: Արարատ, heb.: אררט, tur.: Ağrı; per.: آرارات) – masyw wulkaniczny, leżący w samym sercu Wyżyny Armeńskiej między jeziorami Wan i Sewan, na terytorium Turcji, 32 km od granicy z Armenią i 16 km od granicy z Iranem. Masyw górski zajmuje powierzchnię ok. 1000 km² i składa się z dwóch szczytów: Wielkiego – 5137 m n.p.m. i Małego Araratu 3896 m n.p.m.
Nazwa góry pochodzi od Ary - bożka z epoki brązu. Ara był bogiem śmierci oraz odrodzenia. Góra została nazwana na jego cześć ze względu na zmiany zachodzące na stokach pomiędzy „martwą” zimą a „żywą” wiosną.
Pierwszego wejścia na szczyt dokonali Friedrich Parrot i Chaczatur Abowian w 1829 roku. W Biblii góry Ararat (które utożsamia się z górami Urartu) wskazane są jako miejsce spoczynku Arki Noego po Potopie.

   

– AUSTRALIA / 1 DOLLAR (2004) – Mawson Station

 

Emisja: 2004 r., materiał: srebro (Ag) + kolor, nakład: 7500 szt., średnica: 40,6 mm, waga: 31,1035 g

Mawson Station – australijska stacja naukowo-badawcza w Antarktydzie Wschodniej, na Ziemi Mac Robertsona, nad zatoką Holme, położona na wysokości ok. 5 m n.p.m. Została założona w 1954 roku. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi -10°C, minimalnie -30°C, a maksymalnie 7°C, natomiast średnia prędkość wiatru 11,5 m/s (maksymalnie 50 m/s). Liczba personelu: zimą – 20, max – 60 osób.

   

– AUSTRIA / 10 EURO (2012) – Steiermark

Emisja: 2012 r., producent: Mennica Austriacka, Wiedeń – Austria, materiał: srebro (Ag),
nakład: 170 000 szt., średnica: 32 mm, waga: 17,3 g

Alpy Styryjskie, pasmo górskie w Centralnych Alpach Wschodnich, położone we wschodniej Austrii, na południowy-wschód od obniżenia tektonicznego, wykorzystywanego przez doliny Mury i Mörz. Długość około 130 km. Zbudowane głównie ze skał krystalicznych oraz w części z osadowych. Składają się z kilku grup górskich o rzeźbie polodowcowej i miejscami krasowej, wznoszących się do 2186 m n.p.m. (Ameringkogel). Środkową część pasma przecina dolina środkowej Mury, tworząca malowniczy przełom. Większość obszaru pokryta lasem. Rozwinięta gospodarka leśna, pasterstwo a także turystyka letnia i zimowa. W niektórych podziałach Alpy Styryjskie łączone są w jeden region z Alpami Noryckimi.

    

– CHINY / 4 x 10 YUAN (2013) – Huangshan Mountain

Emisja: 2013 r., nakład: po 50 000 szt., materiał: srebro (Ag.999), średnica: 40 mm, waga: 31,1 g

Huang Shan (chin. upr. 黄山, chin. trad. 黃山, pinyin Huáng Shān, dosł. „Żółta Góra”) – pasmo górskie w południowej części prowincji Anhui we wschodnich Chinach. Budują je masy skalne wypiętrzone z dna pradawnego morza w erze mezozoicznej, około 100 milionów lat temu, natomiast sama rzeźba gór jest wynikiem działalności lodowców w czwartorzędzie. Najbujniejsza roślinność występuje poniżej 1100 m n.p.m., a drzewa rosną do górnej granicy lasu na wysokości 1800 m n.p.m.
Obszar słynie z krajobrazów, wschodów słońca, granitowych szczytów o osobliwych kształtach, charakterystycznego gatunku sosny Pinus hwangshanensis i zjawiska morza mgieł. Góry Huang Shan są częstym tematem w chińskim malarstwie i literaturze, a także nowoczesnej fotografii. Zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO i stanowią jedno z głównych miejsc turystycznych w Chinach.

     

– COOK ISLANDS / 5 DOLLARS (2014) – Grand Canyon

Emisja: 2014 r., nakład: 2000 szt., materiał: srebro (Ag.925) + kolor,
średnica: 38,61 mm, waga: 20 g

        

– FIDŻI / 5 DOLLARS (2006) – Ayers Rock

Emisja: 2006 r., materiał: złoto (Au.585), średnica: 13,92 mm, waga: 1,24 g, bok: ząbkowany

Uluru, Oolora (znana także pod nazwą ang. Ayers Rock oraz The Rock) – formacja skalna w centralnej części Australii, na Terytorium Północnym. Znajduje się w parku narodowym Uluru-Kata Tjuta, niedaleko miasteczka Yulara, 400 km na południowy zachód od Alice Springs. Liczy ponad 300 m wysokości i 8 km obwodu. Przez wiele lat Uluru było uznawane za największy monolit świata. Nie jest to jednak prawdą, gdyż monolit Mount Augustus jest ponad dwukrotnie większy. Ponadto wedle nowszych badań Uluru wcale nie jest monolitem, lecz częścią większej formacji skalnej, do której należą również Kata Tjuta (Mount Olga) i Mount Connor. Jest przykładem twardzielca.
Uluru po raz pierwszy zostało opisane przez podróżnika Ernesta Gilesa w 1872 roku jako „zadziwiający kamyk” (ang. the remarkable pebble).
Zbudowane z prekambryjskich piaskowców (arkozy), zawierając różne minerały, Uluru wydaje się zmieniać kolory w zależności od padającego światła. Czerwonawy kolor skały powoduje tlenek żelaza na jej powierzchni, co jest naturalne w wypadku skał zawierających wiele tlenków żelaza w swoim składzie, lecz w tym wypadku może być podkreślane przez gładką powierzchnię skały i warunki oświetlenia.

   

– FIDŻI / 10 DOLLARS (2013) – Mount St. Helens

Emisja: 2013 r., materiał: srebro oksydowane (Ag) + kapsuła z naturalną lawą z wulkanu Mount St. Helens,
średnica: 40 mm, waga: 20 g

Mount St. Helens, St. Helens (2550 m n.p.m.) – czynny wulkan w stanie Waszyngton w Stanach Zjednoczonych, 154 km na południe od Seattle w Górach Kaskadowych.
Jest jednym ze 160 wulkanów pacyficznego pierścienia ognia.
Stratowulkan St. Helens ma około 40 tys. lat i jest jednym z młodszych i najbardziej aktywnych wulkanów. Nazwę góry w języku polskim często tłumaczy się jako „Góra Świętej Heleny”, jest to jednak tłumaczenie błędne. Nazwa góry pochodzi bowiem od brytyjskiego dyplomaty Alleyne'a Fitzherberta, pierwszego barona St. Helens, a została nadana górze na jego cześć przez George'a Vancouvera holocenie w Górach Kaskadowych.

     

– FRANCJA / 10 EURO (2008) – Grand Canyon

Emisja: 2008 r., producent: Mennica Francuska, Paryż, Francja, materiał: złoto (Au),
średnica: 22 mm, waga: 8,45 g

     

– GRECJA / 10 EURO (2006) – Mount Olympus (Dion)

Emisja: 2006 r., producent: Mennica Grecka, Ateny, Grecja, nakład: 5000 szt., materiał: srebro (Ag),
średnica: 40 mm, waga: 34 g

Olimp – (gr. Όλυμπος) – najwyższy masyw górski w Grecji, położony w północno-wschodniej części kraju. Jego najwyższy szczyt Mitikas wznosi się na wysokość 2918 m n.p.m. Inne szczyty to m.in. Skolio (2912 m n.p.m.), Stefani (2909 m n.p.m.), Skala (2866 m n.p.m.), Touba (2785 m n.p.m.). Masyw znajduje się między dolinami rzek Pinios i Aliakmon, nad Zatoką Termajską. Zbocza gór porośnięte są lasami iglastymi, liściastymi oraz makią. W wyższych partiach lasy przechodzą w łąki. Olimp jest ośrodkiem wypoczynkowo-turystycznym, z założonym w 1938 roku parkiem narodowym.
W mitologii greckiej góra Olimp uważana była za siedzibę bogów greckich, w tym najważniejszego – Zeusa. Z tego miejsca bogowie mieli kierować ludzkimi losami. Wierzono, że ilekroć jakiś człowiek próbował tam wejść, spadał z niego.
Pierwszego wejścia na najwyższy szczyt (Mitikas) dokonali Daniel Baud Bovy, Frédéric Boissonas i Christos Kakalos w 1913 roku. Aktualnie najlepszy, pieszy szlak turystyczny na Olimp prowadzi z miejscowości Litochoro.
W trakcie greckich powstań narodowych (a także w okresach pomiędzy nimi) oraz w trakcie okupacji włosko-niemieckiej 1941-1944 i w następującej po niej greckiej wojnie domowej masyw Olimpu zawsze stanowił schronienie dla macedońskich partyzantów.

        

– JAPONIA / 100 YEN (1970) – World Exposition - Osaka

Emisja: 1970 r., producent: Mennica Japońska, Osaka – Japonia, materiał: miedzionikiel (CuNi),
średnica: 28 mm, waga: 9 g, bok: ząbkowany

Fudżi (jap. 富士山 Fuji-san?, wymowa: ɸɯꜜdʑisaɴ ( odsłuchaj)) – czynny stratowulkan i zarazem najwyższy szczyt Japonii (3776 m n.p.m.). Leży na wyspie Honsiu, na południowy zachód od stolicy, Tokio. W 2013 roku góra Fudżi została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako obiekt dziedzictwa kulturowego – święte miejsce i źródło artystycznej inspiracji.
Góra Fudżi położona jest na węźle potrójnym, czyli miejscu, gdzie spotykają się trzy płyty tektoniczne: amurska, ochocka i filipińska.
Jest to czynny stratowulkan leżący na skałach morskich paleogenu i neogenu. Średnica krateru wynosi 500 m, a głębokość 250 m.

    

– JAPONIA / 1000 YEN (1964) – Fuji-san

Emisja: 2013 r., producent: Mennica Japońska, Osaka – Japonia, materiał: srebro (Ag.925), waga: 20 g

     

– KANADA / 20 DOLLARS (2003) – Rocky Mountains

Emisja: 2003 r., materiał: srebro (Ag.999,9) + kolor, średnica: 38 mm, waga: 31,39 g

Góry Skaliste (ang. Rocky Mountains, fr. Montagnes Rocheuses) – wschodnie łańcuchy Kordylierów, ciągnące się na długości ok. 4800 km, od rzeki Liard w Kolumbii Brytyjskiej do rzeki Rio Grande w stanie Nowy Meksyk. Najwyższy szczyt pasma to Mount Elbert (4399 m n.p.m.) znajdujący się w amerykańskim stanie Kolorado. Najwyższy szczyt w kanadyjskiej części gór to Mount Robson (3954 m n.p.m.).
Autorem nazwy jest kanadyjski podróżnik Pierre Gautier de Yarennes de la Verandrye po przekroczeniu rzeki Pierre Jaune, dziś Yellowstone („rzeka żółtego kamienia”) 1 stycznia 1743 roku Alexander Mackenzie przebył je w 1793 roku i nazwał Stoney Mountains „góry kamieniste”.

    

– KIRGISTAN / 1 SOM (2011) – Jengish Chokusu - Victory Peak (Szczyt Zwycięstwa)

Emisja: 2011 r., materiał: miedzionikiel (CuNi), średnica: 30 mm, waga: 12 g, bok: ząbkowany

    

– KIRGISTAN / 10 SOM (2011) – Jengish Chokusu - Victory Peak (Szczyt Zwycięstwa)

Emisja: 2011 r., producent: Mennica Polska S.A. – Warszawa, nakład: 1000 szt., materiał: srebro (Ag.925),
średnica: 38,6 mm, waga: 28,28 g, bok: ząbkowany

   

– KIRGISTAN / 1 SOM (2011) – Chan Tengri

Emisja: 2011 r., materiał: miedzionikiel (CuNi), średnica: 30 mm, waga: 12 g, bok: ząbkowany

Chan Tengri (z mong.: „władca niebios”; chiń. upr.: 汗腾格里峰; pinyin: Hánténggélǐ Fēng; kaz.: Хан Тәңірі шыңы, Chan Tängyry szyngy; kirg.: Кантоо, Kantoo; Кантеңир, Kantengir; ros.: пик Хан-Тенгри, pik Chan-Tiengri; ujg.: خانتەڭرى چوققىسى, Hantəngri qoⱪⱪisi) – góra znajdująca się w centralnej części pasma górskiego Tienszan, o wysokości 7010 m n.p.m. (bez pokrywy śnieżnej i lodowej - 6995 m n.p.m.). Położona jest na granicy Kirgistanu (trzecia co do wysokości w tym kraju), Kazachstanu (najwyższy szczyt) oraz Chin (od 2009 roku po wprowadzeniu zmian przebiegu granicy kirgisko-chińskiej), na wschód od jeziora Issyk-kul. Zbudowana z marmuru, dzięki czemu w czasie zachodu słońca przybiera ona barwę purpurową. Jest to drugi co do wysokości szczyt Tienszanu (wyższy jest tylko położony od niego na południe Szczyt Zwycięstwa - 7439 m n.p.m.).
Zdobycie szczytu jest wymagane dla uzyskania rosyjskiego wyróżnienia alpinistycznego: Śnieżnej Pantery.

  

– KIRGISTAN / 10 SOM (2001) – Chan Tengri

Emisja: 2001 r., producent: Mennica Polska S.A. – Warszawa, nakład: 1000 szt., materiał: srebro (Ag.925),
średnica: 38,6 mm,waga: 28,28 g, bok: ząbkowany

   

– KIRGISTAN / 10 SOM (2002) – TEНИP-TOO

Emisja: 2002 r., producent: Mennica Polska S.A. – Warszawa, nakład: 1000 szt., materiał: srebro (Ag.925),
średnica: 38,6 mm, waga: 28,28 g, bok: ząbkowany

    

– KIRGISTAN / 10 SOM (2002) – TEНИP-TOO

Emisja: 2002 r., producent: Mennica Polska S.A. – Warszawa, nakład: 1000 szt., materiał: srebro (Ag.925),
średnica: 38,6 mm, waga: 28,28 g, bok: ząbkowany

    

– KOREA POŁUDNIOWA / 50000 WON (2011) – Jeju Volcanic Island andLava Tubes

Emisja: 2011 r., producent: Mennica Koreańska i Wytwórnia Papierów Wartościowych (KOMSCO),
Taejŏn, Korea Południowa, nakład: 31 000 szt., materiał: srebro (Ag), średnica: 33 mm, waga: 19 g

Czedżu (제주도, 濟州道, inna transkrypcja: Cheju-do, wymowa: Dżedżu-do) – największa wyspa Korei Południowej, jednocześnie najmniejsza z jej prowincji. Wyspa położona jest w Cieśninie Koreańskiej, na południowy wschód od wybrzeża Korei. Największym miastem i stolicą prowincji jest Czedżu. Do 1946 roku wyspa stanowiła część prowincji Jeolla Południowa. W 1948 roku na wyspie wybuchło zbrojne powstanie komunistyczne. W 2007 roku wpisano ją na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Czedżu to wyspa pochodzenia wulkanicznego. Centralny wulkan Halla-san, 1950 m n.p.m., jest też najwyższym szczytem całej Korei Południowej.
Wyspa uformowała się miliony lat temu przez erupcje wulkanów. Klimat na wyspie jest subtropikalny, cieplejszy od pozostałej części Korei. Połowa lata jest deszczowa, zimy są przeważnie suche.
Od roku 2000, kiedy to rząd południowokoreański zmienił transkrypcję alfabetu koreańskiego na transkrypcję poprawioną, dotychczasowa latynizacja Cheju zapisywana jest jako Jeju.

   

– MEKSYK / 100 PESO (2006) – State of Colima Generoso

Emisja: 2006 r., producent: Mennica San Luis, Patosi, Meksyk, nakład: 149 041 szt.,
materiał: bimetalik, średnica: 39 mm, waga: 33,967 g

Colima – stan położony w zachodnim Meksyku nad Oceanem Spokojnym. Graniczy ze stanami Jalisco oraz Michoacán. Jest to jeden z najmniejszych stanów meksykańskich. Stolicą stanu jest miasto Colima.
Na krajobraz Colimy składają się liczne: pasma górskie, doliny i wąwozy. Przez stan przebiega m.in. jedno z odgałęzień Sierra Madre. Najwyższym wzniesieniem jest wulkan Colima (wysokość: 4240 m), jest to najaktywniejszy wulkan w całym kraju (erupcja wulkanu miała miejsce już ponad 40 razy od XVI w.). Rejon ten jest ponadto bardzo aktywny sejsmicznie.

Colima – kompleks składający się z dwóch szczytów wulkanicznych w Kordylierze Wulkanicznej w zachodnim Meksyku .
Wyższy i starszy z nich Nevado de Colima ma wysokość 4330 m n.p.m. i jest nieczynny. Młodszy ze szczytów Volcán de Colima ma wysokość 3860 m n.p.m. i jest obecnie bardzo aktywnym wulkanem.
Ostatnią znaczącą erupcję odnotowano w 2005 roku.

   

– MONGOLIA / 500 Tögrög (2008) – Machu Picchu - Peru

Emisja: 2008 r., producent: Balzers, Liechtenstein, nakład: 2500 szt., materiał: srebro (Ag) + kolor,
średnica: 38,61 mm, waga: 27 g

Machu Picchu (keczua Machu Pikchu – stary szczyt– najlepiej zachowane miasto Inków, w odległości 112 km od Cuzco. Położone jest na wysokości 2090-2400 m n.p.m., na przełęczy pomiędzy Wayna Picchu i Machu Picchu w Andach Peruwiańskich. Poniżej płynie rzeka Urubamba.
Miasto zbudowano według kompleksowo opracowanych planów w II połowie XV wieku podczas panowania jednego z najwybitniejszych władców Pachacuti Inca Yupanqui (1438–1471). Pełniło wówczas funkcję głównego centrum ceremonialnego, ale także gospodarczego i obronnego. Zamieszkiwali je kapłani, przedstawiciele inkaskiej arystokracji, żołnierze oraz opiekunowie tutejszych świątyń. Miasto składało się z dwóch części. W Górnej, zwanej hanman, znajdowały się: Świątynia Słońca, Grobowiec Królewski, Pałac Królewski oraz Intihuatana, największa inkaska świętość. W Dolnej mieściły się domy mieszkalne kryte strzechą oraz warsztaty produkcyjne. Na stromych zboczach otaczających miasto znajdowały się terasy uprawne o szerokości 2-4 m., z pionowymi ścianami między nimi wzniesionymi z kamieni.
Z nieznanych powodów miasto opuszczono ok. 1537 roku. Współczesna nazwa miasta jest połączeniem machu (stary) w języku keczua i zapożyczonego z hiszpańskiego słowa pico (szczyt). Oryginalnie miasto nazywało się Patallaqta, od keczuańskich słów pata (stopień, schodek) i llaqta (miasto).

   

– MONGOLIA / 1000 Tögrög (2008) – Machu Picchu - Peru

Emisja: 2008 r., producent: Balzers, Liechtenstein, nakład: 15 000 szt., materiał: złoto (Au),
średnica: 13,92 mm, waga: 1 g

    

– NOWA ZELANDIA / 1 DOLLAR (2007) – Aoraki / Mount Cook

Emisja: 2007 r., producent: Mennica Japońska, Osaka – Japonia, nakład: 70 000 szt.,
materiał: srebro (Ag.999) + kolor, średnica: 40 mm, waga: 31,1 g

Góra Cooka (ang. Mount Cook, maori Aoraki) – najwyższy szczyt Nowej Zelandii, położony w Alpach Południowych, łańcuchu górskim ciągnącym się wzdłuż zachodniego wybrzeża Wyspy Południowej. Jego wysokość to obecnie 3754 m n.p.m. (w grudniu 1991 na skutek osunięcia się skał wysokość zmniejszyła się o 10 m). Nazwa została nadana na cześć kapitana Jamesa Cooka, który jako pierwszy dotarł do Nowej Zelandii w 1770 roku.
Na zboczach znajdują się dwa lodowce górskie: Lodowiec Tasmana i Hookera. Szczyt objęty jest ochroną w ramach Parku Narodowego Góry Cooka.
Góra Cooka jest miejscem często odwiedzanym przez turystów. Pierwszego wejścia dokonali Tom Fyfe, George Graham i Jack Clarke w 1894 roku.
Niegdyś, u podnóża góry istniała skocznia narciarska.

    

– PALAU / 5 DOLLARS  – Szczyty górskie świata (2009)

Emisja: 2009 r., nakład: po 2500 szt., materiał: srebro (Ag) + kolor, średnica: 38,61 mm, waga: 25 g

1 - Zugspitze (2962 m n.p.m.) – najwyższy szczyt górski w Niemczech.
Zugspitze należy do pasma górskiego Wettersteingebirge znajdującego się w Alpach Bawarskich (Tyrolsko-Bawarskich Alpach Wapiennych) na granicy niemiecko-austriackiej w okręgu Garmisch-Partenkirchen. Nazwa góry pochodzi od częstych lawin (z niemieckiego: Lawinenzüge) schodzących w dół stromej północnej ściany.
Wierzchołek jest dostępny dla turystów, którzy mogą skorzystać z kolejki zębatej, której trasa prowadzi w wydrążonym wewnątrz góry tunelu (Bayerischen Zugspitzbahn) bądź kolejki linowej (Eibsee-Seilbahn) od strony niemieckiej, lub korzystając z tyrolskiej kolejki linowej (Tiroler Zugspitzbahn) od strony austriackiej.
Dla bardziej wytrawnych turystów istnieje szereg wariantów wejścia na szczyt o własnych siłach.

2 - Großglockner, Grossglockner – najwyższy szczyt Austrii o wysokości 3798 m n.p.m. Znajduje się w Centralnych Alpach Wschodnich, w Wysokich Taurach w grupie górskiej Glockner. Drugi co do wybitności szczyt Alp (MDW: 2423 metry). Wznosi się ponad lodowcem Pasterze, do którego prowadzi droga samochodowa (w zimie zamknięta) – odgałęzienie przebiegającej obok drogi glocknerskiej (niem. Bruck Heiligenblut). Stopień trudności najłatwiejszej drogi na szczyt określany jest na PD+ (PD = fr. peu difficile – nieco trudno). Wierzchołek główny pierwszy raz zdobyty został 28 lipca 1800 roku.
Na charakterystyczny kształt szczytu (przypomina on piramidę) składają się dwa wierzchołki – Großglockner oraz Kleinglockner. Rozdziela je mała, wąska przełęcz nazywana Glocknerscharte.
Na szczycie znajduje się krzyż o masie 350 kg, zwany cesarskim (Kaiserkreuz). Ustawiony został w 25. rocznicę ślubu Franciszka Józefa I z Elżbietą Wittelsbach (Sissi). Krzyż wniesiony został na szczyt w częściach i tam zmontowany. W 2000 roku poddano go renowacji.

3 - Matterhorn (wł. Monte Cervino, fr. Mont Cervin) – szczyt położony w Alpach Zachodnich sięgający wysokości 4478 metrów. Matterhorn jest szóstym pod względem wysokości samodzielnym szczytem alpejskim. Leży na granicy między Szwajcarią (kanton Valais) a Włochami (region doliny Aosty, Valle d'Aosta).
Góra symbol, jeden z najbardziej znanych szczytów świata. Jego skalno-lodowa piramida samotnie wznosi się wśród firnowych pól lodowych Alp Pennińskich. Jeden z najpóźniej zdobytych szczytów alpejskich, głównie ze względu na odstraszający wygląd.
Z wierzchołka Matterhornu opadają cztery wybitne granie: Hörnli, Lion, grań Zmütt oraz Furgen. 14 lipca 1865 roku na wierzchołku Matterhornu stanęli pierwsi ludzie, był to 7-osobowy zespół Edwarda Whympera, który po kilku nieudanych próbach, osiągnął szczyt wspinając się granią Hörnli. Niestety podczas zejścia cztery osoby zginęły spadając w przepaść.

4 - Dachstein - masyw górski w Alpach Salzburskich (Austria).
Masyw zbudowany jest z wapieni. Na jego terenie występują liczne formy krasowe, m.in. słynne jaskinie: Rieseneishöhle (Lodowa) i Mammuthöhle (Mamucia). Znajdują się tu dwa systemy kolejek linowych, z których jeden znajdujący się na północy masywu prowadzi do Jaskiń Lodowych oraz na szczyt Krippenstein (2109 m n.p.m.), natomiast drugi system wiedzie na szczyt Hunerkogel. Najwyższy szczyt masywu, Hoher Dachstein, osiąga wysokość 2995 m. Pod szczytem na wysokości ok. 2700 m na lodowcu istnieją rozległe tereny narciarskie, wyciągi, trasy do uprawiania narciarstwa biegowego.
Masyw wpisany został na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako część obszaru określonego jako "krajobraz kulturowy Hallstatt-Dachstein Salzkammergut".

5 - Mont Blanc (wł. Monte Bianco, pol. Biała Góra, 4810,45 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Alp i Europy, potocznie nazywany Dachem Europy (niektórzy, w tym alpiniści zdobywający Koronę Ziemi, przyjmując inne granice Europy niż Międzynarodowa Unia Geograficzna, uważają Elbrus za szczyt europejski i tym samym najwyższy w Europie). Główny wierzchołek znajduje się na terytorium Francji w regionie Haute-Savoie i w granicach administracyjnych miasta Saint-Gervais-les-Bains. Granica francusko-włoska przebiega przez pobliski, boczny wierzchołek Mont Blanc de Courmayeur (wł. Monte Bianco di Courmayeur) (4748 m n.p.m.).
Masyw położony jest po obu stronach granicy francusko-włoskiej. 17 km na północny wschód od szczytu znajduje się trójstyk granic Francji, Włoch i Szwajcarii. Natomiast 60 km na północ od szczytu znajduje się Jezioro Genewskie.

6 - Watzmann - masyw w Alpach Berchtesgadeńskich, części Alp Bawarskich. Leży w Niemczech, w Bawarii, przy granicy z Austrią. Góra ma cztery wierzchołki: Mittelspitze (2713 m), Südspitze (2712 m), Hocheck (2651 m) i Kleine Watzmann "Watzmannfrau" (2307 m). Sąsiaduje z Hochkönig.
Pierwsze wejście na szczyt - Valentin Stanič, 1800 r.

7 - Großer Ötscher lub po prostu Ötscher – szczyt w Alpach Ybbstalskich, części Północnych Alp Wapiennych. Leży w Austrii, w kraju związkowym Styria.

8 - Piz Buin (romansz: Piz Buin Grand) to trzeci pod względem wysokości szczyt w paśmie Silvretta w Alpach Retyckich. Leży na granicy między Austrią (Vorarlberg) i Szwajcarią (Gryzonia). Jest najwyższym szczytem Vorarlbergu.
Nie należy myslić tego szczytu z innym, blisko położonym, o podobnej nazwie - Piz Buin Pitschen (3255 m).
Pierwszego wejścia dokonali dwaj austriaccy wspinacze: Joseph Anton Specht i Johann Jakob Weilenmann.

  

– PALAU / 5 DOLLARS – Szczyty górskie świata (2010)

Emisja: 2010 r., nakład: po 2500 szt., materiał: srebro (Ag) + kolor, średnica: 38,61 mm, waga: 25 g

1 – Aconcagua

2 – Alpspitze – szczyt w paśmie Wettersteingebirge, w Alpach Bawarskich. Leży w Niemczech,w Bawarii, przy granicy z Austrią. Alpspitze ma charakterystyczny kształt piramidy. Na szczyt wiedzie kilka przygotowanych dróg „wspinaczkowych”. Najkrótsza z nich wiedzie ze stacji Osterfelderkopf (2030 m) kolejki linowej Alpspitzbahn z Garmisch-Partenkirchen. Ze stacji można osiągnąć szczyt podchodząc popularną, bardzo dobrze ubezpieczoną drogą nazywaną „Alpspitze Ferrata” (średni czas podejścia to 2 godziny). Inna droga prowadzi kotliną Grieskar biegnącą łukiem w kierunku wschodnim, która dochodzimy do północnej ściany Alpspitze i dalej na szczyt. Pierwsze wejście: J. Burger, 1825 r.

3 - Ayers Rock

4 - Puncak Jaya (inne nazwy: Piramida Carstensza, Mount Carstensz, Nemangkawi oraz Gunung Sukarno) – szczyt w Górach Śnieżnych na Nowej Gwinei, najwyższy szczyt Indonezji, całej Australii i Oceanii, a także najwyższy szczyt świata leżący na wyspie; wysokość 4884 m n.p.m. Starsze pomiary, wciąż czasem przytaczane, podawały wysokość Jaya w granicach około 5030 m. Szczyt został nazwany od imienia holenderskiego odkrywcy Jana Carstensza, który w 1623 roku wypatrzył lodowiec na tej górze. Co ciekawe lodowce Puncak Jaya nie znajdują się na szczycie, ale niżej, pod szczytem. Badania przeprowadzone w latach 90 XX wieku wykazały, że niektóre lodowce na Puncak Jaya, jak i pobliskim Puncak Trikora, już zanikły, a pozostałe gwałtownie się cofają.
Pierwszego wejścia dokonali Heinrich Harrer, Bert Huizinga, Russel Kippax i Philip Temple 13 lutego 1962 roku. Piramida została zdobyta jako przedostatni szczyt z Korony Ziemi.

5 - Elbrus (ros. Эльбрус Elbrus, karaczajsko-bałkarskie Минги тау Mingi tau) – najwyższy szczyt Kaukazu. Położony jest w zachodniej części głównego łańcucha Kaukazu, na terenie Kabardo-Bałkarii w Rosji niedaleko granicy z Gruzją. Jest najwyższym szczytem Rosji. Przez alpinistów przyjmujących inne granice Europy niż Międzynarodowa Unia Geograficzna i zdobywających Koronę Ziemi to Elbrus, a nie Mont Blanc, uważany jest za najwyższy szczyt Europy.
Nazwa „Elbrus” pochodzi prawdopodobnie z języka perskiego i oznacza „błyszczący”.
Pierwsze wejście: szczyt wschodni – Killar Chaszirow (22 lipca 1829 roku); szczyt zachodni – F. Crauford Grove, Frederick Gardiner, Horace Walker, Peter Knubel i Achija Sottajew (20 lipca 1874 roku).

6 - Kilimandżaro  – góra w Tanzanii leżąca przy granicy z Kenią. Jest najwyższą górą Afryki i jednym z najwyższych samotnych masywów. W jego skład wchodzą trzy szczyty będące pozostałością po trzech wulkanach: szczyt Uhuru na wulkanie Kibo (Kilimandżaro) – 5895 m n.p.m.; Mawenzi – 5150 m n.p.m.; Shira – 3940 m n.p.m.
Według jednej z hipotez (wysnuł ją niemiecki misjonarz Johann Ludwig Krapf), nazwa Kilimandżaro pochodzi z połączenia dwóch słów języka tamtejszych plemion. Kilima oznacza słowo Góra, Njiaro zaś Karawanę.
Pierwsze wejście: Hans Meyer, Ludwig Purtscheller, 1889 r.

7 - Mount Everest

8 - McKinley, Mount McKinley, Mount Denali (6194 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Ameryki Północnej, położony w górach Alaska (USA). McKinley zbudowany jest ze skał krystalicznych (głównie granitów i łupków krystalicznych). Jego masyw pokryty jest wiecznym śniegiem i lodowcami, a największy z nich - o długości ok. 50 km - to lodowiec Muldrow. Względem otaczających go dolin występuje u jego stoków jedna z największych deniwelacji na świecie - ponad 5 kilometrów. Ciśnienie na szczycie odpowiada ciśnieniu na wysokości 6900 m n.p.m. na terenach bliżej równika. Na szczycie notuje się bardzo niskie temperatury i wiatry dochodzące do 160 km/h. Po raz pierwszy szczyt został zdobyty w 1913 roku. Nazwa na cześć amerykańskiego prezydenta Williama McKinleya, Denali to tradycyjna indiańska nazwa góry. Obecnie masyw McKinleya objęty jest Parkiem Narodowym Denali. Z uwagi na fakt, że jest to najwyższy szczyt Ameryki Północnej, wchodzi on w skład tzw. Korony Ziemi.
Pierwsze wejście: Hudson Stuck, Harry Karstens, Walter Harper, Robert Tatum, 7 czerwca 1913 roku.

9 - Masyw Vinsona (ang. Vinson Massif) – masyw górski na Antarktydzie o wysokości 4892 m n.p.m., jest najwyższy na tym kontynencie. Leży w Górach Ellswortha, w paśmie Sentinel na Ziemi Ellswortha w Zachodniej Antarktydzie. Vinson stanowi nunatak skalny otoczony ze wszystkich stron lądolodem. Zdobyty 18 grudnia 1966 przez Amerykanów. Masyw nazwany jest na cześć amerykańskiego polityka Carla Vinsona.

  

– PALAU / 5 DOLLARS – Szczyty górskie świata (2011)

Emisja: 2011 r., nakład: po 2500 szt., materiał: srebro (Ag) + kolor, średnica: 38,61 mm, waga: 25 g

1 - Dychtau (ros. Дыхтау) – szczyt w Kabardo-Bałkarii w Rosji, drugi pod względem wysokości szczyt Kaukazu. 5 km dalej na południe leży granica z Gruzją.
Najdogodniejsze wejście na Dychtau jest od strony rosyjskiej, z wioski Bezingi. Od obozu Bezingi na wysokości 2180 m wspinaczka zajmuje 4 dni. Szczyt wznosi się 2700 m ponad otaczające go doliny. Pierwsze wejście: Mummery, Zarfluh, 1888 r.

2 - K2 (Czogori, Lambha Pahar, Dapsang, Kechu, Mount Godwin-Austen, chiń. upr.: 乔戈里峰; chiń. trad.: 喬戈里峰; pinyin: Qiáogēlǐ Fēng; 8611 m n.p.m.) – ośmiotysięcznik, najwyższy szczyt Karakorum, drugi co do wysokości (po Mount Everest) szczyt Ziemi. Znajduje się na granicy Chin i Pakistanu, jednak Indie wciąż zgłaszają pretensje do całego Kaszmiru, uważając się tym samym również za administratora K2. Jest to jeden z dwóch ośmiotysięczników niezdobytych zimą (drugi to Nanga Parbat). Pierwsze wejście: A. Compagnoni, L. Lacedelli, 31 lipca 1954 roku.

3 - Kenia (ang. Mount Kenya, suah. Kirinyaga (Góra Jasności)) – masyw wulkaniczny w Kenii, wysokość 5199 m n.p.m. (szczyt Batian), najwyższy szczyt w Kenii i drugi szczyt w Afryce, po Kilimandżaro. Leży nieznacznie na południe od równika, około 150 km na północ od stolicy Kenii – Nairobi.
Góra jest ważnym źródłem wody dla dużej części populacji Kenii. Swe źródła ma tu między innymi największa rzeka Kenii – Tana. Pierwsze wejście: Halford John Mackinder, 1899 r.

4 - Logan (ang. Mount Logan, fr. Mont Logan) – masyw górski w Ameryce Północnej, najwyższa góra w Kanadzie i drugi szczyt pod względem wysokości (po górze McKinley) w Ameryce Północnej. Logan położony jest w Kordylierach, w paśmie górskim Św. Eliasza, w zachodniej części Kanady na terytorium Jukonu, niedaleko granicy z Alaską, na terenie Parku Narodowego Kluane.
Zbudowany jest ze skał krystalicznych.
Masyw Logan tworzy potężny masyw górski – zajmuje obszar wielkości Szwajcarii i u swej podstawy ma podobno największy obwód ze wszystkich gór na całej ziemi. Jest silnie zlodowacony, pokrywają go wielkie lodowce: Logan, Seward, Hubbarda i inne.
Góra została nazwana na cześć Sir Williama Edmonda Logana, kanadyjskiego geologa i założyciela Geologicznej Służby Kanady; ang. Geological Survey of Canada (GSC). Pierwsze wejście: A.H. MacCarthy, 1925 r.

5 - Tyree – szczyt w Antarktydzie Zach., w g. Sentinel (G. Ellswortha); na pn. od szczytu Vinson; wys. 4965 m; lodowce; zdobyta 1967 przez amer. wyprawę.

6 - Fuji

7 - Ojos del Salado – najwyższy wulkan na Ziemi (drzemiący); położony w Andach Środkowych, na granicy Argentyny i Chile. Ma wysokość 6893 m n.p.m. Jest drugim co do wysokości szczytem górskim na półkuli zachodniej, drugim na półkuli południowej oraz najwyższym szczytem Chile. Leży około 600 km na północ od Aconcagui. Według naukowców, ostatnia erupcja tego stratowulkanu miała miejsce między 700 a 1000 rokiem naszej ery.
Pierwszego wejścia na szczyt Ojos del Salado dokonali Jan Alfred Szczepański i Justyn Wojsznis w 1937 w trakcie II polskiej wyprawy andyjskiej.

8 - Puncak Trikora – szczyt w Górach Śnieżnych w Irianie Zachodnim należącym do Indonezji o wysokości 4730 m n.p.m. Jest to drugi po Puncak Jayi najwyższy szczyt Nowej Gwinei oraz całej Australii i Oceanii.
Pierwszego wejścia dokonali Herder Schee i Hubrecht Versteeg 21 lutego 1913 roku.

9 - Góra Stołowa (afrikaans Tafelberg, ang. Table Mountain) – będąca symbolem Kapsztadu góra znajdująca się w północnej części łańcucha górskiego południowego krańca Przylądka Dobrej Nadziei (około 52 km długości i do 16 km szerokości). Pierwsze wejście: António de Saldanha, 1503 r.

    

– PALAU / 5 DOLLARS – Szczyty górskie świata (2012)

Emisja: 2012 r., nakład: po 2500 szt., materiał: srebro (Ag) + kolor, średnica: 38,61 mm, waga: 20 g

1 - Ama Dablam (w tłumaczeniu: Matka z perłowym naszyjnikiem) – szczyt w Nepalu w paśmie Himalajów. Jeden z najbardziej charakterystycznych szczytów w okolicy Mount Everestu.
W nocy 13-14 listopada 2006 oberwanie seraka spowodowało zasypanie obozu III i śmierć sześciu osób: trzech Europejczyków i trzech Szerpów. Pierwsze wejście:  Mike Gill, Barry Bishop, Mike Ward i Wally Romanes

2 - Ararat

3 - Chimborazo (hiszp. Volcán Chimborazo) – szczyt pochodzenia wulkanicznego (wygasły stratowulkan) w Andach (Kordyliera Zachodnia – Cordillera Occidental). Najwyższy szczyt Ekwadoru, położony w centralnej jego części na północny wschód od Guayaquil, o wysokości 6268,2 m n.p.m. Góra jest objęta parkiem narodowym Sangay. Mimo iż Chimborazo leży prawie na równiku, jego szczyt pokryty jest lodowcami (granica wiecznego śniegu przebiega tu na wysokości 4800 m). Zdobyty po raz pierwszy 4 stycznia 1880 przez angielskiego podróżnika i andynistę Edwarda Whympera.
W języku keczua, Chimborazo oznacza „wielką śnieżną górę”.

4 - Tre Cime di Lavaredo (w języku włoskim trzy szczyty) – masyw górski w Dolomitach składający się z trzech głównych szczytów: Cima Ovest (wł. zachodni szczyt - 2973 m n.p.m.), Cima Grande (wł. wielki szczyt - 3003 m n.p.m.), Cima Piccola (wł. mały szczyt - 2857 m n.p.m.) oraz dwóch mniejszych turni: Piccolissima i Punta di Frida. Na szczyt prowadzą jedynie drogi wspinaczkowe.
Okap na Cima Ovest jest odsunięty o około 40 metrów w rzucie pionowym od podstawy ściany i jest największym okapem w Alpach. Powoduje to, że przy opadach deszczu (bez silnych podmuchów wiatru) kilkudziesięciometrowa strefa u podstawy ściany pozostaje sucha.
Pierwsze wejście: Cima Grande - Paul Grohmann, Franz Innerkofler i Peter Salcher, 21 sierpnia 1869 roku.

5 - Half Dome – granitowa formacja skalna w Parku Narodowym Yosemite w stanie Kalifornia w USA. Będąca jednym z najlepiej znanych widoków parku góra wznosi się 2693 m n.p.m. i 1444 m nad dnem doliny.
Do lat 70. XIX wieku Half Dome uważany był za szczyt „absolutnie niedostępny”, dziś jednak można zdobyć go na kilka różnych sposobów. Dzięki oznakowanemu szlakowi rozpoczynającemu się w dolinie szczyt osiągają co roku tysiące turystów. Ścieżka rozpoczyna się u podnóża skały, jedynie nieco ponad 3 kilometry od wierzchołka jednak okrężna droga ma ponad 13 kilometrów. Ostatni fragment szlaku, prowadzący bezpośrednio na wierzchołek stromą lecz stosunkowo najłatwiejszą do przebycia ścianą wschodnią, posiada ułatwienia w postaci pary metalowych lin rozpiętych na osadzonych w skale słupkach, których mogą trzymać się turyści. Ułatwienia zostały skonstruowane w roku 1919. Poprowadzono je niedaleko drogi którą w 1875 roku George Anderson jako pierwszy człowiek wspiął się na Half Dome osadzając w litej skale metalowe śruby.
Na szczyt Half Dome prowadzi również wiele dróg wspinaczkowych, na samej pionowej ścianie północno-wschodniej jest ich kilkanaście, inne przecinają ścianę południową i grań zachodnią. W roku 1957 Royal Robbins, Mike Sherrick i Jerry Gallwas jako pierwsi pokonali najtrudniejszą ścianę północno-wschodnią dokonując najtrudniejszego w tych czasach przejścia w USA. Droga na szczyt zajęła im 5 dni wspinaczki techniką sztucznych ułatwień a zdobycie go było możliwe dzięki użyciu najnowocześniejszego w tamtym okresie sprzętu.

6 - Lhotse (nepal.: ल्होत्से - Lhotse; chiń.: 洛子峰, pinyin: Luòzǐ Fēng; tyb.: ལྷོ་རྩེ, Wylie: lho rtse, ZWPY: Lhozê) – 8516 m n.p.m., ośmiotysięcznik w środkowej części Himalajów Wysokich, na granicy Nepalu i Chin, wierzchołek niższy – Lhotse Shar liczy 8383 m n.p.m. Lhotse – z języka tybetańskiego znaczy dosłownie „Południowy Szczyt”. Indyjska Służba Topograficzna oznaczyła Lhotse symbolem E1. Góra nie miała miejscowej nazwy ani w Tybecie, ani w Nepalu. W 1921 roku Charles Howard-Buy ochrzcił górę nazwą Lhotse, po tybetańsku oznacza Południowy Szczyt, znajduje się ona bowiem na południe od Everestu, oddzielona od niego Przełęczą Południową. Czwarty co do wysokości na świecie. Zbudowany z paleozoicznych skał metamorficznych i osadowych. Na południowej, nie zdobytej wówczas ścianie Lhotse w 1989 roku zginął polski himalaista Jerzy Kukuczka. Pierwsze wejście: Ernst Reiß, Fritz Luchsinger, 18 maja 1956 roku; zimowe - Krzysztof Wielicki, 31 grudnia 1988 roku.

7 - Weisshorn (w niem. Biały Szczyt) – szczyt o wysokości 4506 m leżący w Alpach Pennińskich. Leży w Szwajcarii, w kantonie Valais. Położony jest na zachód od Zermatt i na północ od Matterhornu. Weisshorn przykrywają lodowce: Turtmanngletscher i Brunegggletscher na północy oraz Glacier de Moming na zachodzie. Po Dom Weisshorn jest drugim co do wysokości szczytem, który nie leży w głównej grani Alp Pennińskich. Szczyt można zdobyć ze schronisk: Weisshornhütte (2932 m), Cabane de Tracuit (3256 m), Schalijoch Biwak (3765 m) oraz Cabane d'Arpitetta (2786 m).
Pierwszego wejścia dokonali John Tyndall i J. J. Bennen w 1861 roku.

8 – Biberkopf – szczyt w Alpach Algawskich, części Alp Bawarskich. Leży na granicy między Austrią (Tyrol), a Niemcami (Bawaria). Szczyt można zdobyć drogą ze schroniska Rappenseehütte (2091 m).

  

– PALAU / 5 DOLLARS – Szczyty górskie świata (2013)

Emisja: 2013 r., nakład: po 2500 szt., materiał: srebro (Ag) + kolor, średnica: 38,61 mm, waga: 20 g

1 - Pektu-san

2 - Kanczendzonga (właśc. K'angcz'endzönga, Kanczendzanga, Kangczendzonga, Kangchendzönga, nep. कञ्चनजङ्घा) – ośmiotysięcznik, drugi co do wysokości szczyt w Himalajach, trzeci co do wysokości szczyt Ziemi, o wysokości 8586 m n.p.m. (według innych źródeł główny wierzchołek liczy 8598 m n.p.m.).
Położony jest we wschodniej części Himalajów, na granicy Indii (Sikkimu) i Nepalu.
Pierwsze wejście: G. Band, J. Brown, 1955 r., zimowe - J. Kukuczka, K. Wielicki, 1986 r.

3 - Makalu (nep. मकालु, chiń. 马卡鲁山 Mǎkǎlǔ Shān) – ośmiotysięcznik, piąty co do wysokości szczyt świata. Położony w Himalajach Wysokich, na granicy Chin i Nepalu, 20 km na południowy wschód od Mount Everestu. Osiąga wysokość 8481 m n.p.m.. Zbudowany jest z gnejsów, granitów i skał osadowych. Silnie zlodowacony – granica wiecznego śniegu powyżej 5700 m n.p.m. Makalu posiada drugi, niższy wierzchołek – Makalu II (lub Kangchungtse) o wysokości 7678 m. Pierwsze wejście: J. Couzy, L. Terray, 15 maja 1955 r., zimowe: S. Moro, D. Urubko, 9 lutego 2009 r.

4 - Popocatépetl, Volcán Popocatépetl (znany też jako El Popo lub Don Goyo) – czynny stratowulkan w Meksyku, na Wyżynie Meksykańskiej, w Kordylierze Wulkanicznej. Znajduje się około 70 km na południowy wschód od miasta Meksyk. Jest drugim pod względem wysokości szczytem Meksyku po Pico de Orizaba (5610 m n.p.m.). Nazwa Popocatépetl wywodzi się z języka Azteków i oznacza „dymiącą górę”, co odnosi się do gęstych chmur dymu wydobywających się z krateru przed erupcjami i w czasie wzmożonej aktywności. Pierwsze wejście: plemię Tecuanipas.

5 - Mount Whitney — szczyt w Sierra Nevada w Kalifornii (USA). Wysokość góry wynosi 4421 m (14 505 stóp) n.p.m., dzięki czemu jest to najwyższy szczyt w całej Kalifornii i najwyższy szczyt kontynentalnych Stanów Zjednoczonych. Góra jest zbudowana z granitu.
Nazwa Mount Whitney pochodzi od nazwiska kalifornijskiego geologa - Josiaha Whitneya. Po raz pierwszy została zdobyta w 1873 przez trzyosobową wyprawę, w której skład wchodzili: Charles Begole, A. H. Johnson oraz John Lucas. Następnie przez młodego sławnego Jamesa Maslowa z Big Time Rush. Pierwsze wejście: Charles Begole, A. H. Johnson oraz John Lucas, 1873 r.

6 - Piz Palü - szósty pod względem wysokości (3905 m n.p.m.) szczyt w Masywie Bernina, położony na granicy szwajcarsko-włoskiej. Główna grań biegnąca ze wschodu na zachód przechodzi przez trzy wierzchołki, z których najwyższy, właściwy znajduje się w centrum.
Pierwsze wejście: K. E. Digby z przewodnikiem Peter Jenny, 1866 r.

7 – Musała (bułg. Мусала) – najwyższy (2925 m n.p.m.) szczyt masywu Riła, zarazem najwyższy szczyt Bułgarii, Europy Wschodniej, jak i całego Półwyspu Bałkańskiego.
Według legendy pierwszym człowiekiem na szczycie był Filip II Macedoński w IV wieku p.n.e.

8 - Mount Everest

9 - Baekdu Mountain (长白山) – wulkan na granicy Korei Północnej iChin.

   

– PALAU / 5 DOLLARS – Szczyty górskie świata (2014)

Emisja: 2014 r., nakład: po 2500 szt., materiał: srebro (Ag) + kolor, średnica: 38,61 mm, waga: 20 g

1 - Nanga Parbat (hind. नंगा परबत, urdu ننگا پربت) – ośmiotysięcznik, dziewiąty co do wysokości szczyt świata (8126 m n.p.m.). Nazwa góry jest mianem kaszmirskim, wywodzi się z sanskrytu i znaczy „Naga Góra”. Nanga Parbat położona jest w zachodniej części Himalajów Wysokich, na obszarze Kaszmiru w północno-wschodnim Pakistanie.
Pierwsze wejście: Hermann Buhl, 1953 r.

2 - Finsteraarhorn – najwyższy szczyt Alp Berneńskich oraz trzeci pod względem wybitności szczyt w Alpach. Leży w Szwajcarii, na granicy kantonów Berno i Valais. Jest najwyższym szczytem kantonu Berno i zarazem najwyższym szczytem Alp leżącym poza głównym łańcuchem. W 2001 roku cały masyw Finsteraarhornu wraz z okolicznymi lodowcami został wpisany na listę światowego dziedzictwa. Wierzchołek można zdobyć ze schroniska Finsteraarhornhütte (3048 m). Szczyt otaczają lodowce Fieschergletscher na zachodzie, Unteraargletscher i Oberaargletscher na wschodzie oraz Unterer Grindelwaldgletscher na północy. Pierwszego wejścia dokonali Jakob Leuthold i Johann Währen 10 sierpnia 1829 roku.

    

– POLSKA / 100 ZŁOTYCH (1979) / Ochrona środowiska - KOZICA (w tle Tatry)

Emisja: 1979 r., producent: Mennica Państwowa - Warszawa, nakład: 20 000 szt.,
materiał: srebro (Ag.625), średnica: 32 mm, waga: 16,5 g, projekt: St. Wątróbska

Tatry (słow. Tatry, niem. Tatra, węg. Tátra) – najwyższe pasmo w łańcuchu Karpat.
Tatry leżą w Łańcuchu Tatrzańskim, w Centralnych Karpatach Zachodnich.
Powierzchnia Tatr wynosi 785 km², z tego około 175 km² (22,3%) leży w granicach Polski, a ok. 610 km² (77,7%) na terytorium Słowacji.
Długość Tatr, mierzona od wschodnich podnóży Kobylego Wierchu (1109 m) do południowo-zachodnich podnóży Ostrego Wierchu Kwaczańskiego (1128 m), wynosi w linii prostej 57 km, a ściśle wzdłuż grani głównej 80 km. Grań główna Tatr przebiega od Huciańskiej Przełęczy (905 m) na zachodzie do Zdziarskiej Przełęczy (1081 m) na wschodzie.
Tatry są objęte ochroną przez ustanowienie na ich obszarze polskiego Tatrzańskiego Parku Narodowego i słowackiego TANAP-u oraz przynależności do Światowej Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO.

   

– POLSKA / 200000 ZŁOTYCH (1994) / Żołnierz polski na frontach II wojny światowej – Monte Casino

Emisja: 1994 r., producent: Mennica Polska S.A. - Warszawa, nakład: 15 000 szt., materiał: srebro (Ag.750),
średnica: 32 mm, waga: 16,5 g, bok: gładki, projekt: St. Wątróbska-Frindt / B. Chmielewski

Monte Cassino (wł. Montecassino) – wzgórze we Włoszech (Apeniny Środkowe), nad doliną rzeki Liri, między Rzymem i Neapolem. Wysokość 519 m n.p.m. U podnóża góry znajduje się miasto Cassino. Na szczycie wznosi się opactwo benedyktyńskie z 529 roku. W czasie II wojny światowej miały tu miejsce walki pomiędzy wojskami alianckimi a niemieckimi. W skład wojsk alianckich wchodził II Korpus Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa, którego żołnierze jako pierwsi zawiesili biało-czerwoną flagę po zdobyciu wzgórza zajmowanego przez wojsko niemieckie.

   

– POLSKA / 200-lecie urodzin Pawła Edmunda Strzeleckiego (1797-1873)

2 ZŁOTE / emisja: 1997 r., producent: Mennica Polska S.A, nakład: 420 000 szt., materiał: Nordic Gold,
średnica: 27 mm, waga: 8,15 g, projekt: Ewa Tyc-Karpińska (awers), Roussanka Nowakowska (rewers)

10 ZŁOTYCH / emisja: 1998 r., producent: Mennica Polska S.A, nakład: 20 000 szt., materiał: srebro (Ag.925),
średnica: 32 mm, waga: 14,14 g, projekt: Ewa Tyc-Karpińska (awers), Roussanka Nowakowska (rewers)

Góra Kościuszki (ang. Mount Kosciuszko) – najwyższy szczyt w Australii (2228 m n.p.m.), niekiedy podawany jako najwyższy szczyt Australii i Oceanii choć w klasyfikacji tej części świata jest dopiero na 11 miejscu. Jest położona w Górach Śnieżnych w paśmie Alp Australijskich. Została zdobyta 12 marca 1840 roku przez polskiego podróżnika i odkrywcę Pawła Edmunda Strzeleckiego i nazwana przez niego dla uczczenia pamięci gen. Tadeusza Kościuszki. Położona jest w Nowej Południowej Walii, w parku narodowym (Kosciuszko National Park).
Nadana przez Strzeleckiego nazwa przyjęła wkrótce angielską formę „Mount Kosciusko”. Dopiero w 1997 roku Komisja Nazw Geograficznych Nowej Południowej Walii podjęła próbę przywrócenia oryginalnej polskiej pisowni. Jednak proponowany przez nią zapis „Mount Kościuszko” nie przyjął się, gdyż Australijczycy nie są przyzwyczajeni do używania jakichkolwiek znaków diakrytycznych, nie ma ich też na klawiaturach komputerowych.
Ostatecznie przyjęto kompromisowe rozwiązanie, z zapisem zbliżonym do polskiej pisowni – „Mount Kosciuszko”. Australijska wymowa nazwy odbiega znacznie od jej wymowy w języku polskim – w przybliżeniu brzmi „kozyjosko”.
Ponieważ Góra Kościuszki okazała się niższa od sąsiedniej Mount Townsend, w końcu XIX w. zamieniono ich nazwy.
Pierwsze wejście: Paweł Edmund Strzelecki, 1840 r.

       

– POLSKA / XVIII. Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Nagano (w tle Fudżi)

2 ZŁOTE / emisja: 1998 r., producent: Mennica Polska S.A, nakład: 420 000 szt., materiał: Nordic Gold,
średnica: 27 mm, waga: 8,15 g, projekt: Ewa Tyc-Karpińska (awers), Robert Kotowicz (rewers)

10 ZŁOTYCH / emisja: 1998 r., producent: Mennica Polska S.A, nakład: 31 500 szt., materiał: srebro (Ag.925),
średnica: 32 mm, waga: 14,14 g, projekt: Ewa Tyc-Karpińska (awers), Robert Kotowicz (rewers)

    

– POLSKA / 100. rocznica powstania TOPR

2 ZŁOTE / emisja: 2009 r., producent: Mennica Polska S.A, nakład: 1 400 000 szt.,
materiał: Nordic Gold, średnica: 27 mm, waga: 8,15 g, projekt: Ewa Tyc-Karpińska (awers),
Dominika Karpińska-Kopiec (rewers)

10 ZŁOTYCH / emisja: 2009 r., producent: Mennica Polska S.A, nakład: 100 000 szt., materiał: srebro (Ag.925)
+ kolor, średnica: 32 mm, waga: 14,14 g, projekt: Dominika Karpińska-Kopiec

 

100 ZŁOTYCH / emisja: 2009 r., producent: Mennica Polska S.A, nakład: 10 000 zt., materiał: złoto (Au.900),
średnica: 21 mm, waga: 8 g, projekt: Dominika Karpińska-Kopiec

Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, TOPR, organizacja zajmująca się w Tatrach niesieniem pomocy turystom i narciarzom, którzy zostali ranni, zachorowali lub znaleźli się w niebezpieczeństwie.
Założona w 1909 roku z inicjatywy M. Zaruskiego i M. Karłowicza (zginął przed uchwaleniem statutu w lutym 1909 roku na stokach Małego Kościelca). Symbolem TOPR biały krzyż na błękitnym polu.
Kierownictwo TOPR: M. Zaruski, Z. Korosadowicz, J. Oppenheim, W. H. Paryski, W. Wawrytko Krzeptowski, Z. Korosadowicz i T. Pawłowski.
Wielu słynnych ratowników: Klimek Bachleda (zginął w wyprawie ratunkowej 1910), S. Gąsienica Byrcyn, J. Pęksa, J. Wawrytko Krzeptowski. Do 1952 roku liczba ratowników przekroczyła 100 osób (m.in. pierwsza kobieta, Z. Radwańska-Paryska).
W 1952 roku nastąpiło  połączenie TOPR i jednostek regionalnych (BOPR, KOPR, SOPR) w Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR), które objęło swą działalnością wszystkie góry w Polsce. W 1956 roku TOPR przemianowano na Grupę Tatrzańską GOPR. W 1991 roku struktury GOPR opuściła Grupa Tatrzańska tworząc TOPR.

Logo TOPR; Mieczysław Karłowicz; Mariusz Zaruski – fot.: WIKIPEDIA

Mieczysław Karłowicz herbu Ostoja (ur. 11 grudnia 1876 roku w Wiszniewie, zm. 8 lutego 1909 roku w Tatrach) – polski kompozytor i dyrygent. Autor kompozycji symfonicznych i poematów symfonicznych. Przedstawiciel nurtu późnego romantyzmu. Również taternik, fotografik i publicysta.
Tatry poznawał Karłowicz od 1889 roku, lecz systematyczną działalność górską rozpoczął od 1902 roku. W 1907 roku osiadł na stałe w Zakopanem. Działał w Towarzystwie Tatrzańskim. Był znakomitym taternikiem. Początkowo wspinał się ze znanym góralskim przewodnikiem, Klimkiem Bachledą (1906), później często samotnie. Wszedł na wiele szczytów, jego najważniejsze osiągnięcia to: I wejście na Wielką Kołową Turnię (granią od Modrej Turni, 1907, samotnie), I wejście na Ciężką Turnię granią północno-wschodnią z Dolinki Spadowej (1908), I zimowe wejście na Kościelec (1908), I zimowe wejście na Wołoszyn oraz Żółtą Turnię z przełęczy Krzyżne, wejście na Ostry Szczyt południową ścianą, drogą Häberleina (1908).
Był również jednym z pionierów narciarstwa, które uprawiał od 1907 roku, a także działaczem Zakopiańskiego Oddziału Narciarzy (ZON). Dokonał m.in. pierwszego przejścia na nartach z Hali Gąsienicowej przez Liliowe, Zawory i Koprową Przełęcz do Szczyrbskiego Jeziora.
Pasjonował się fotografiką, jego fotografie tatrzańskie o wysokim poziomie artystycznym zostały zebrane w albumie pt. Karłowicz w Tatrach. Zajmował się też publicystyką, w której popularyzował Tatry i Podhale oraz piętnował niewłaściwe postawy ówczesnych turystów. Wraz z Mariuszem Zaruskim stworzył podwaliny Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.
8 lutego 1909 Mieczysław Karłowicz zginął w Tatrach przysypany lawiną na wschodnich zboczach Małego Kościelca, w trakcie wycieczki narciarsko-fotograficznej. W miejscu tym stoi obecnie kamień – pomnik zwany Kamieniem Karłowicza z napisem: Non omnis moriar (nie wszystek umrę). Umieszczona na nim swastyka to popularny na Podhalu krzyżyk niespodziany. Mimo związków kompozytora z górami w żadnym jego utworze muzycznym nie znalazło się bezpośrednie odbicie Tatr, ich przyrody, góralskiego folkloru czy też wspomnień artysty z tatrzańskich wypraw. Mieczysław Karłowicz został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Mariusz Zaruski (ur. 31 stycznia 1867 roku w Dumanowie, zm. 8 kwietnia 1941 roku w Chersoniu) – pionier polskiego żeglarstwa i wychowania morskiego, generał brygady Wojska Polskiego, taternik.
Postać wszechstronna – fotografik, malarz, poeta i prozaik. Marynarz, żeglarz i podróżnik. Konspirator, zesłaniec, legionista, ułan, wreszcie generał Wojska Polskiego i adiutant prezydenta RP. Taternik, grotołaz, ratownik, instruktor i popularyzator narciarstwa i turystyki górskiej. Założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Instruktor harcerski ZHP i wychowawca młodzieży.
Przez całe życie poświęcał się intensywnej działalności państwowej i społecznej. Również przez całe życie intensywnie ćwiczył, zachowując wysportowaną sylwetkę do późnej starości.

  

– PERU / 1 NUEWO SOL (2005) – Machu Picchu

Emisja: 2005 r., producent: Hiszpańska Mennica Królewska, Madryt - Hiszpania, nakład: 3000 szt.,
materiał: srebro (Ag.925), średnica: 40 mm, waga: 27 g, bok: ząbkowany

  

– SŁOWACJA / 20 HALIEROV (1993) – Krywań

Emisja: 1993-2000 r., producent: Mincovňa Kremnica (Mennica Kremnica), Kremnica,
materiał: aluminium (Al), średnica: 19,5 mm, waga: 0,95 g, bok: ząbkowany

Pomimo wycofania z obiegu monet tego typu w roku 2003 w zestawie rocznikowym 2004 pojawiły się ponownie, ale wybite w srebrze jako ciekawostka kolekcjonerska (wydano 4000 takich zestawów). Obecnie szczyt jest motywem słowackich monet 1, 2 i 5 - euro centowych.

5 EURO CENT / emisja: 2009-2014 r., producent: Mincovňa Kremnica (Mennica Kremnica), Kremnica,
materiał: stal powlekana miedzią, średnica: 21,3 mm, waga: 3,86 g

Krywań (słow. Kriváň - od przymiotnika krivý - krzywy) - narodowa góra Słowacji wznosząca się na wysokość 2494 m n.p.m. w Tatrach Wysokich. Przez Słowaków uważana jest za najpiękniejszą górę Karpat. Krywań stał się miejscem "„Narodowych Spotkań” - patriotycznych zgromadzeń ludzi kultury, narodowców, polityków. Krywań jako symbol wolności i niepodległości Słowaków, stał się dlatego wdzięcznym motywem dla dawnych i współczesnych artystów.
Zbudowany jest ze skał krystalicznych, głównie z granitów. Położony jest w grani bocznej, na zakończeniu długiej, mającej około 10 km grani odchodzącej od głównej grani tatrzańskiej w Cubrynie (Čubrina). Cała odnoga jest nazywana główną granią odnogi Krywania (Hlavná os hrebeňa Kriváňa). Szczyt Krywania wznosi się na około 1400 m powyżej dna Doliny Koprowej i jest to największa deniwelacja (wysokość względna) w całych Tatrach.
Pierwsze wejście: Andre Jonas Czirbesz z przewodnikami (pierwsze odnotowane), 4 sierpnia 1772 roku.

   

– SŁOWACJA / 500 KORUN (2008) – Nizke Tatry

Emisja: 2008 r., producent: Mincovňa Kremnica (Mennica Kremnica), Kremnica,
nakład: 9500 szt., materiał: srebro (Ag.925), średnica: 40 mm, waga: 33,36 g

Niżne Tatry (słow. Nízke Tatry, węg. Alacsony-Tátra, niem. Niedere Tatra) – pasmo górskie w Karpatach Zachodnich, na terenie Słowacji. Jego najwyższym szczytem jest Dziumbier (Ďumbier, 2043 m n.p.m.). Na terenie Niżnych Tatr utworzono największy park narodowy na Słowacji – Park Narodowy Niżne Tatry.
Dziumbier (niekiedy Dziumbir, słow. Ďumbier, węg. Gyömbér, niem. Djumbier; 2043 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Tatr Niżnych na Słowacji. Od strony południowej łagodne zbocza pokryte są polami głazów granitowych, a od północy 500 m strome ściany stoku z filarami i żlebami spadającymi do kotłów lodowcowych w zamknięciach doliny. Ze szczytu rozciąga się szeroka panorama gór środkowej i północnej Słowacji.
Kiedyś w zboczach szczytu wydobywano intensywnie złoto, antymonit i rudę żelaza. Do dziś widoczne są pozostałości tej działalności.

  

– SŁOWACJA / 20 EURO (2009) – Velka Fatra

Emisja: 2009 r., producent: Mincovňa Kremnica (Mennica Kremnica), Kremnica,
nakład: 22 500 szt., materiał: srebro (Ag.925), średnica: 40 mm, waga: 33,36 g

Wielka Fatra (514.85; słow. Veľká Fatra) – pasmo górskie w Karpatach Zachodnich (Słowacja). Leży między Małą Fatrą a Tatrami Niżnymi. Długość pasma wynosi około 40 km. Znajdują się tam liczne lasy, łąki i pastwiska wykorzystywane do wypasu owiec.

Ostredok (1592 m n.p.m.) – najwyższy szczyt w grupie górskiej Wielkiej Fatry na Słowacji.

   

– SŁOWACJA / 20 EURO (2010) – Poloniny

Emisja: 2010 r., producent: Mincovňa Kremnica (Mennica Kremnica), Kremnica,
nakład: 18 400 szt., materiał: srebro (Ag.925), średnica: 40 mm, waga: 33,36 g

Park Narodowy „Połoniny” – park narodowy we wschodniej Słowacji utworzony w 1997 roku.
Obejmuje powierzchnię około 30 000 ha, w tym 10 973 ha jest chronione. Chroni połoniny w słowackiej części Bieszczadów Zachodnich, zwanej Górami Bukowskimi (Bukovské vrchy). Lasy pierwotne Stužica, Havešová i Rožok są wpisane na listę UNESCO.
Park graniczy z polskim Bieszczadzkim Parkiem Narodowym i ukraińskim Użańskim Parkiem Narodowym, wchodząc z nimi w skład Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie”.

   

– SŁOWENIA / 50 EURO CENT – Triglav

Emisja: 2007-2013 r., materiał: Nordic Gold, średnica: 24,25 mm, waga: 7,8 g, bok: ząbkowany

Triglav (niem. Terglau, wł. Tricorno, 2864 m n.p.m.) - najwyższy szczyt Alp Julijskich (część Alp Wschodnich). Jest najwyższym szczytem Słowenii i znajduje się w herbie i na fladze tego kraju.
Wznosi się pomiędzy doliną Vrata na północy, a kotliną Velo Polje na południu. Od północnej strony opada ponad 1000-metrową ścianą, której eksploracja odegrała istotną rolę w rozwoju słoweńskiego alpinizmu. W pobliżu kopuły znajdują się resztki lodowca, tzw. Triglávski ledeník.
Triglav (co po słoweńsku znaczy „Trójgłowy”) wbrew temu, co można by sądzić na podstawie nazwy, nie posiada wcale trzech wierzchołków. Jedynie oglądając go z niektórych miejsc od południowego wschodu, np. z okolic Vodnikov Dom, trzecim obok głównego szczytu i Małego Triglava (2725 m n.p.m.) wierzchołkiem góry wydaje się być Rjavec (2568 m n.p.m.). Nazwa Triglav wiąże się ze średniowiecznymi słowiańskimi wierzeniami, które na wierzchołku góry umiejscowiały siedzibę potężnego Trojana – pogańskiego bóstwa wody, ziemi i podziemi. Po raz pierwszy nazwa Triglav pojawiła się w 1573 roku.
Triglav został uznany jako symbol słowiańskości, dlatego też w 1889 roku ksiądz z pobliskiej wsi, Jakob Aljaž odkupił szczyt góry, by był on w słoweńskich rękach. Niedługo potem postawił tam cylindryczną wieżę z blachy służącą za schronienie przed burzą, tzw. stołp Aljaževa (Aljažev stolp lub Triglavski stolp) który został otwarty 7 sierpnia 1895 roku. Obecnie jest on w posiadaniu Słoweńskiego Stowarzyszenia Alpinistycznego. Z inicjatywy księdza Aljaža powstało też schronisko pod szczytem Triglava.
Masyw górski Triglav stanowi teren parku narodowego.
Pierwsze wejście: Luka Korošec, Matija Kos, Štefan Rožič i Lovrenc Willomitzer, 26 sierpnia 1778 roku.

   

– STANY ZJEDNOCZONE / 50 CENTS (HALF DOLLAR - 1991) – Mount Rushmore

Emisja: 2010 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał: miedź platerowana miedzioniklem,
średnica: 30,61 mm, waga: 11,34 g, bok: ząbkowany

Mount Rushmore (Góra Rushmore) – góra leżąca w Black Hills w hrabstwie Pennington na zachodzie stanu Dakota Południowa, w której w latach 1927–1941 wykuto pomnik o nazwie Mount Rushmore National Memorial.
Pomnik składa się z czterech głów prezydentów USA, szczególnie znaczących dla historii tego kraju. Każde popiersie ma wysokość ok. 18 m. Przedstawieni tam prezydenci to (od lewej): George Washington (początek budowy 1930), Thomas Jefferson (1936), Theodore Roosevelt (1939) oraz Abraham Lincoln (1937).
Pomnik wykuwany był przez 14 lat (1927–1941), w głównej mierze przez rzeźbiarza Gutzona Borgluma (1867–1941), w granitowej skale Mount Rushmore, za pomocą ładunków wybuchowych, młotów i ciężkiego sprzętu. Do pomocy miał przydzielonych blisko 400 robotników i rzeźbiarzy, wśród których znajdował się także późniejszy twórca pomnika Szalonego Konia – Korczak Ziółkowski. Borglum zmarł na 7 miesięcy przed zakończeniem prac, a rzeźbę dokończył jego syn, Lincoln.
Indianie, w szczególności Dakotowie, postrzegają pomnik jako bezczeszczenie ich miejsc świętych.
Około 15 km na południowy zachód w linii prostej od Mount Rushmore znajduje się Pomnik Szalonego Konia.

     

– STANY ZJEDNOCZONE / 25 CENTS (QUARTER DOLLAR - 2010) – Grand Canyon

Moneta bulionowa / emisja: 2010 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych,
materiał: srebro (Ag.999), średnica: 76,2 mm, waga: 155,55 g, bok: ząbkowany
Moneta obiegowa / emisja: 2010 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał:
miedź platerowana miedzioniklem, średnica: 24,3 mm, waga: 6,25 g, bok: ząbkowany

Wielki Kanion, Wielki Kanion Kolorado – przełom rzeki Kolorado w stanie Arizona w USA przez Płaskowyż Kolorado. W obecnym kształcie Wielki Kanion ma 446 km długości i osiąga głębokość (Granite Gorge – Wąwóz Granitowy) do około 1600 m. Szerokość waha się od ok. 800 m (pod punktem widokowym Toroweap na North Rim – Północnej Krawędzi) do 29 km w najszerszym miejscu. Jest to największy przełom rzeki na świecie (jednak nie najgłębszy).
Obszar ten stanowi park narodowy – Grand Canyon National Park.
28 marca 2007 roku dokonano uroczystego otwarcia szklanego pomostu nad zachodnią częścią Wielkiego Kanionu (Grand Canyon West). To „najwyższy balkon” na świecie. Usytuowany jest on na wysokości 1219 m nad ziemią.

      

– STANY ZJEDNOCZONE / 25 CENTS (QUARTER DOLLAR - 2010) – Yosemite

Moneta bulionowa / emisja: 2010 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych,
materiał: srebro (Ag.999), średnica: 76,2 mm, waga: 155,55 g, bok: ząbkowany
Moneta obiegowa / emisja: 2010 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał:
miedź platerowana miedzioniklem, średnica: 24,3 mm, waga: 6,25 g, bok: ząbkowany

Park Narodowy Yosemite (ang. Yosemite National Park) - park narodowy położony w USA, w środkowej Kalifornii, na zachodnich zboczach gór Sierra Nevada. W ramach parku leży Yosemite Valley (Dolina Yosemite).
Dolina Yosemite jest najbardziej klasycznym przykładem U-kształtnej doliny polodowcowej, a jej współczesny wygląd jest wynikiem ruchów górotwórczych, erozji wodnej i miażdżącej siły lodowców.
Nazwa Yosemite wywodzi się od indiańskiego słowa określającego niedźwiedzia grizzly, będącego plemiennym totemem rdzennych mieszkańców tych ziem - Indian Miwok i Pajutów.
Half Dome to granitowa formacja skalna w Parku Narodowym Yosemite w stanie Kalifornia w USA. Będąca jednym z najlepiej znanych widoków parku góra wznosi się 2693 m n.p.m. i 1444 m nad dnem doliny.

     

– STANY ZJEDNOCZONE / 25 CENTS (QUARTER DOLLAR - 2010) – Mount Hood

Moneta bulionowa / emisja: 2010 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych,
materiał: srebro (Ag.999), średnica: 76,2 mm, waga: 155,55 g, bok: ząbkowany
Moneta obiegowa / emisja: 2010 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał:
miedź platerowana miedzioniklem, średnica: 24,3 mm, waga: 6,25 g, bok: ząbkowany

Hood to w rzeczywistości stratowulkan, czyli szczyt powstały na skutek erupcji wulkanu ze stałych produktów pochodzących z jego wnętrza (skał, pyłów itp.). Widok tego typu wzniesień zapiera dech w piersiach - stratowulkany występują zwykle na płaskim terenie w osamotnieniu, są wysokie i mają strome zbocza, co dodaje im majestatycznego wyglądu. Góra Hood dodatkowo przegląda się w Jeziorze Timothy.
Pierwsze wejście: H. Pittock, W. Lymen Chittenden, Wilbur Cornell i ks. T. Wood, 11.07.1857 roku.

   

– STANY ZJEDNOCZONE / 25 CENTS (QUARTER DOLLAR - 2011) – Glacier

Moneta bulionowa / emisja: 2011 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych,
materiał: srebro (Ag.999), średnica: 76,2 mm, waga: 155,55 g, bok: ząbkowany
Moneta obiegowa / emisja: 2011 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał:
miedź platerowana miedzioniklem, średnica: 24,3 mm, waga: 6,25 g, bok: ząbkowany

Park Narodowy Glacier (ang. Glacier National Park) – park narodowy położony w północno-zachodniej części stanu Montana w Stanach Zjednoczonych, przy granicy z Kanadą. Utworzony w 1910 roku park zajmuje powierzchnię 4102 km² i obejmuje swoim zasięgiem dwa pasma górskie w obrębie Gór Skalistych. Na jego obszarze znajduje się kilka dużych – o długości 8-10 km – i kilkaset małych jezior polodowcowych, oraz żyje ponad 1000 gatunków roślin i setki gatunków zwierząt. Znajduje się w nim również kilkadziesiąt lodowców, od których wywodzi się nazwa parku, którą można dosłownie przetłumaczyć jako „park narodowy lodowców”. W porze letniej występują liczne wodospady i kaskady utworzone z bardziej obfitych wód roztopowych. Park zarządzany jest przez agencję federalną National Park Service, jest otwarty przez cały rok i odwiedzany przez około 2 miliony turystów rocznie.

Góry Skaliste (ang. Rocky Mountains, fr. Montagnes Rocheuses) – wschodnie łańcuchy Kordylierów, ciągnące się na długości ok. 4800 km, od rzeki Liard w Kolumbii Brytyjskiej do rzeki Rio Grande w stanie Nowy Meksyk. Najwyższy szczyt pasma to Mount Elbert (4399 m n.p.m.) znajdujący się w amerykańskim stanie Kolorado. Najwyższy szczyt w kanadyjskiej części gór to Mount Robson (3954 m n.p.m.).

   

– STANY ZJEDNOCZONE / 25 CENTS (QUARTER DOLLAR - 2011) – Olympic

Moneta bulionowa / emisja: 2011 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych,
materiał: srebro (Ag.999), średnica: 76,2 mm, waga: 155,55 g, bok: ząbkowany
Moneta obiegowa / emisja: 2011 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał:
miedź platerowana miedzioniklem, średnica: 24,3 mm, waga: 6,25 g, bok: ząbkowany

Park Narodowy Olympic (ang. Olympic National Park) – park narodowy położony w północno-zachodniej części stanu Waszyngton w Stanach Zjednoczonych. Teren parku obejmuje znaczną część półwyspu Olympic. Obszar parku można podzielić na trzy podstawowe regiony: wybrzeże Oceanu Spokojnego, góry Olympic oraz umiarkowane lasy deszczowe. Park narodowy Olympic został utworzony w 1938 roku w miejsce istniejącego od 1909 roku pomnika narodowego Mount Olympus National Monument. W 1976 roku park został wpisany na listę rezerwatów biosfery UNESCO, a w 1981 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

   

– STANY ZJEDNOCZONE / 25 CENTS (QUARTER DOLLAR - 2012) – Hawaii Volcanoes

Moneta bulionowa / emisja: 2012 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych,
materiał: srebro (Ag.999), średnica: 76,2 mm, waga: 155,55 g, bok: ząbkowany
Moneta obiegowa / emisja: 2012 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał:
miedź platerowana miedzioniklem, średnica: 24,3 mm, waga: 6,25 g, bok: ząbkowany

Hawaje (ang. Hawaii, haw. Mokuʻāina o Hawaiʻi) – najmłodszy z 50. stanów USA (dołączony 21 sierpnia 1959 roku). Jedyny stan leżący wyłącznie na wyspach. Położony na archipelagu Hawaje, w północno-środkowej części Oceanu Spokojnego. Stolicą stanu jest Honolulu leżące na wyspie Oʻahu.
Archipelag jest pochodzenia wulkanicznego. Rozpościera się na długości niemal 2,5 tys. km. Składa się z 137 wysp, w tym z 8 głównych spośród których 7 jest zamieszkanych– Hawaiʻi, Oʻahu, Kauaʻi, Molokaʻi, Lānaʻi, Maui i Niʻihau; wyspa Kahoʻolawe jest niezamieszkana. Powierzchnia wysp jest górzysta, a na terenie archipelagu znajduje się wiele czynnych wulkanów.

Mauna Kea (w języku hawajskim biała góra) – najwyższy wulkan archipelagu Hawajów, usytuowany na wyspie Hawaiʻi i zarazem jeden z największych wulkanów na Ziemi. Szczyt wulkanu Mauna Kea wznosi się na wysokość 4205 m powyżej poziomu morza, ale zarazem 10 203 m od podstawy na dnie Oceanu Spokojnego (co daje największą wysokość względną na Ziemi, od podstawy do wierzchołka). Mauna Kea zaczęła wyrastać z dna morskiego ok. 800 000 lat temu. W ciągu ostatnich 10 000 lat wybuchała parokrotnie. Ostatni raz erupcja nastąpiła ok. 4500 lat temu.
Na szczycie wulkanu znajdują się obserwatoria astronomiczne. Są one użytkowane przez astronomów z różnych krajów. Obserwatoria pozwalają na obserwacje i badania promieniowania podczerwonego i mikrofal, oraz na uzyskiwanie ostrych obrazów ciał niebieskich.

  

– STANY ZJEDNOCZONE / 25 CENTS (QUARTER DOLLAR - 2012) – Denali

Moneta bulionowa / emisja: 2012 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych,
materiał: srebro (Ag.999), średnica: 76,2 mm, waga: 155,55 g, bok: ząbkowany
Moneta obiegowa / emisja: 2012 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał:
miedź platerowana miedzioniklem, średnica: 24,3 mm, waga: 6,25 g, bok: ząbkowany

Park Narodowy Denali (ang. Denali National Park and Preserve) – największy park narodowy w USA w południowej części stanu Alaska. Nazwa parku pochodzi od słowa „Denali” będącego indiańską nazwą szczytu McKinley. Park został utworzony w 1917 roku pod nazwą Mount McKinley National Park. Jednak nazwa ta stała się przedmiotem sporu. Dlatego też w 1980 roku park został włączony w skład większego Parku Narodowego Denali. Na terenie parku znajduje masyw Mount McKinley o wysokości 6194 m n.p.m. – nazwany tak na cześć prezydenta USA – Williama McKinleya. Mount McKinley stanowi najwyższy szczyt Ameryki Północnej, a jednocześnie jeden ze szczytów wchodzących w skład tzw. Korony Ziemi (połowa tego masywu pokryta jest warstwą lodowo-śnieżną o grubości kilkuset metrów). Park zajmuje powierzchnię ponad 6 milionów hektarów.
Na terenie parku znajdują się czynne wulkany. Masyw zbudowany głównie z granitów i łupków krystalicznych. Największy lodowiec Muldrow – lodowiec dolinny ma długość ok. 50 km.
Po parku jeździ się busikami, kursującymi po jedynej drodze między jednym a drugim końcem rezerwatu (ponad 150 km).

   

– STANY ZJEDNOCZONE / 25 CENTS (QUARTER DOLLAR - 2013) – White Mountain

Moneta bulionowa / emisja: 2013 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych,
materiał: srebro (Ag.999), średnica: 76,2 mm, waga: 155,55 g, bok: ząbkowany
Moneta obiegowa / emisja: 2013 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał:
miedź platerowana miedzioniklem, średnica: 24,3 mm, waga: 6,25 g, bok: ząbkowany

Góry Białe (ang. White Mountains, fr. Montagnes Blanches) – pasmo górskie w Ameryce Północnej, w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych (stany New Hampshire i Maine), na północ od Bostonu, stanowiące najwyższą część Appalachów Północnych. Niewielka część znajduje się również w Kanadzie (prowincja Quebec). Długość ok. 400 km, przebieg południkowy. Zbudowane ze skał krystalicznych i osadowych (piaskowce, łupki, wapienie), intrudowanych skałami magmowymi. Wznoszą się do 1917 m n.p.m. (Góra Waszyngtona).
Podstawowymi elementami rzeźby terenu są szerokie, zrównane wierzchowiny, ponad które wznoszą się twardzielcowe grzbiety i szczyty. Klimat umiarkowanie ciepły, na południowo-wschodnim skłonie oceaniczny, na północno-wschodnim – kontynentalny. W Białych Górach znajdują się źródła szeregu rzek, m.in. Merrimack.

   

– STANY ZJEDNOCZONE / 25 CENTS (QUARTER DOLLAR - 2013) – Mount Rusmmore

Moneta bulionowa / emisja: 2013 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych,
materiał: srebro (Ag.999), średnica: 76,2 mm, waga: 155,55 g, bok: ząbkowany
Moneta obiegowa / emisja: 2013 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał:
miedź platerowana miedzioniklem, średnica: 24,3 mm, waga: 6,25 g, bok: ząbkowany

    

– STANY ZJEDNOCZONE / 25 CENTS (QUARTER DOLLAR - 2006) – Colorado

Emisja: 2006 r., producent: Mennica Stanów Zjednoczonych, materiał: miedź platerowana miedzioniklem,
średnica: 24,3 mm, waga: 6,25 g, bok: ząbkowany

Kolorado – stan w środkowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych.
Kolorado jest wyżynno-górzystym stanem którego średnia wysokość nad poziomem morza przekracza 2000 m. Jest też jedynym stanem którego cała powierzchnia leży powyżej 1000 m n.p.m. Trzy czwarte powierzchni stanu to tereny wyżynne i wybitnie górzyste, obszary te leżą powyżej 1500-2000 m n.p.m. Jedynie wschodnia część jest płaska. Najwyższy szczyt Kolorado - Mount Elbert wznosi się na 4399 m n.p.m. Zachodnią część stanu zajmują Góry Skaliste i Wyżyna Kolorado, wschodnią - obszar Wielkich Równin.

   

– SZWAJCARIA / 10 FRANCS (2004) – Matterhorn

Emisja: 2004 r., nakład: 107 144 szt., materiał: bimetal, średnica: 33 mm, waga: 15 g, bok: ząbkowany

   

– SZWAJCARIA / 50 FRANCS (2004) – Matterhorn

Emisja: 2004 r., nakład: 7000 szt., materiał: złoto (Au.900), średnica: 25 mm, waga: 11,29 g, bok: ząbkowany

   

– SZWAJCARIA / 10 FRANCS (2005) – Jungfrau

Emisja: 2005 r., nakład: 88 256 szt., materiał: bimetal, średnica: 33 mm, waga: 15 g, bok: ząbkowany

Jungfrau (w jęz. niemieckim: panna lub dziewica) – szczyt w Alpach Berneńskich, części Alp Zachodnich (4158 m n.p.m.). Leży w Szwajcarii na granicy kantonów Berno i Valais. Na przełęcz Jungfraujoch, oddzielającą Jungfrau od sąsiedniego Möncha, prowadzi najwyżej położona w Europie kolejka zębata. Góra Jungfrau jest objęta rezerwatem, znajdującym się na liście światowego dziedzictwa UNESCO razem ze szczytem Bietschhorn oraz lodowcem Aletsch. Jungfrau zajmuje trzecie miejsce wśród wszystkich szczytów Alp Berneńskiech. Jest zbudowany z warstw łupków krystalicznych i granitów. Góruje nad doliną Lauterbrunnental, której dno znajduje się na wysokości 800-900 m. Jungfrau można zdobyć ze schronisk: Mönchsjochhütte (3657 m), Rottalhütte (2755 m) oraz Silberhornhütte (2663 m).
Pierwszego wejścia dokonali bracia Johann Rudolf Meyer i Hieronymus Meyer 3 sierpnia 1811 roku.

  

– SZWAJCARIA / 10 FRANCS (2006) – Piz Bernina

Emisja: 2006 r., nakład: 108 000 szt., materiał: bimetal, średnica: 33 mm, waga: 15 g, bok: ząbkowany

Piz Bernina (4049 m n.p.m.) – najwyższy szczyt masywu Berniny, a zarazem najwyższy szczyt Alp Wschodnich. Bernina jest również najdalej na wschód wysuniętym alpejskim czterotysięcznikiem i piątym szczytem Alp pod względem wybitności.
Masyw Berniny stanowi jeden z położonych na południowym zachodzie fragmentów Alp Retyckich wchodzących w skład Wschodnich Alp Centralnych. Masyw znajduje się na granicy szwajcarsko-włoskiej, jednak sam wierzchołek znajduje się na terytorium szwajcarskim. Po południowej stronie masywu znajduje się włoska dolina Val Tellina, natomiast po północnej stronie – dolina górnego biegu rzeki Inn zwana Górną Engadyną, należąca do Szwajcarii.Pierwsze wejście: Johann Coaz, J. R. Tschamer i  L. R. Tschamer, 1850 r.

  

Polskie żetony lokalne z wizerunkami gór

1 - Tatry, Pieniny i Gorce

Żetony lokalne z polskich gór, a ściślej - Tatr, Gorców i Pienin opisywałem już w artykule „Numizmaty z Podhala, Tatr, Gorców oraz Pienin”. Dlatego teraz zajmę się tylko wizerunkami poszczególnych szczytów na nich prezentowanych. Jednocześnie zapraszam do lektury wymienionego wyżej artykułu.

A - Giewont

- 4 MARKI TATRZAŃSKIE (2009) - emisja: 15.08.2009 r.; czas obowiązywania: 2009-08-15 - 2009-12-31; emitent: Powiat tatrzański; organizator: Tatrzańska Agencja Rozwoju, Promocji i Kultury; producent: Mennica Polska S.A.; projekt: Andrzej Nowakowski; materiał: mosiądz; nakład: 50 000 szt.; średnica: 27 mm; waga: 8,4 g; bok: gładki

- 1 FUNT ZAKOPIAŃSKI (2008) - emisja: 20.12.2008 r.; czas obowiązywania: 2008-12-20 - 2009-01-04; emitent: Mennica Łebska; producent: Mennica Łebska; projekt: Justyna Jaśkowiak; materiał: bimetal / otok - mosiądz, rdzeń  - alpaka; nakład: 5000 szt.; średnica: 27 mm; bok: gładki

- DUDKI ZAKOPIAŃSKIE (2009-2011 / 6 emisji Mennicy Łebskiej + 1 emisja 2012 Mennicy Jurajskiej)

Giewont – masyw górski w Tatrach Zachodnich o wysokości 1895 m n.p.m. i długości 2,7 km. Wielki Giewont jest najwyższą górą w Tatrach Zachodnich, która znajduje się w całości na terenie Polski. Znajduje się w północnej grani Kopy Kondrackiej.

Wielki i Długi Giewont z Przełęczy pod Kopą Kondracką - fotografia: WIKIPEDIA

 

B – Rysy

- 10 DUTKÓW BUKOWIAŃSKICH (2009) - Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa / emisja: 15.12.2019 r.; czas obowiązywania: 2019-12-15 - 2010-09-30; emitent: Mennica Łebska; Wójt Gminy Bukowina Tatrzańska; producent: Mennica Łebska; projekt: Justyna Jaśkowiak; materiał: bimetal / otok - mosiądz, rdzeń - alpaka; nakład: 4850 szt.; średnica: 27 mm; bok: gładki

- 10 DUTKÓW BIAŁCAŃSKICH (2009) - Kościół św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza XVI w. / emisja: 15.12.2019 r.; czas obowiązywania: 2019-12-15 - 2010-09-30; emitent: Mennica Łebska; Wójt Gminy Bukowina Tatrzańska; producent: Mennica Łebska; projekt: Justyna Jaśkowiak; materiał: bimetal / otok - mosiądz, rdzeń - alpaka; nakład: 5000 szt.; średnica: 27 mm; bok: gładki

Rysy (słow. Rysy, niem. Meeraugspitze, węg. Tengerszem-csúcs, 2503 m n.p.m.) – szczyt położony na granicy polsko-słowackiej, w Tatrach Wysokich. Ma trzy wierzchołki, z których najwyższy jest środkowy, w całości na terytorium Słowacji (2503 m), zaś północny stanowi najwyżej położony punkt Polski (2499 m).

Rysy, widok ze szlaku na Szpiglasową Przełęcz – fotografia: WIKIPEDIA

    

c – Trzy Korony

- 10 DUTKÓW SZCZAWNICKICH (2010) - Stowarzyszenie Flisaków Pienińskich, Szczawnica - Przystań u Źródeł / emisja: 11.06.2010 r.; czas obowiązywania: 2010-06-11 - 2010-10-30; emitent: F.H.P.U. Wektor; producent: Mennica Łebska; projekt: Justyna Jaśkowiak; materiał: bimetal / otok - mosiądz, rdzeń - alpaka; nakład: po 3500 szt.; średnica: 27 mm; bok: gładki

- 12 DUTKÓW SZCZAWNICKICH (2012) - JANOSIK / emisja: 01.07.2011 r.; czas obowiązywania: 2011-07-01 - 2011-09-30 na terenie Szczawnicy; emitent: F.H.P.U. Wektor; producent: Mennica Łebska; materiał: mosiądz; nakład: brak danych producenta; średnica: 32 mm; bok: gładki

Trzy Korony (słow. Tri Koruny) – najwyższy szczyt Pienin Środkowych należący do Masywu Trzech Koron (982 m n.p.m.).

Trzy Korony – fotografia: WIKIPEDIA

     

d -  Turbacz

- 10 DUTKÓW NOWOTARSKICH (2009 – I emisja) - Kościół św. Anny w Nowym Targu, Kościół św. Katarzyny w Nowym Targu / emisja: 25.07.2009 r.; emitent: F.H.P.U. Wektor; producent: Mennica Łebska; projekt: Justyna Jaśkowiak; materiał: bimetal / otok - mosiądz, rdzeń - alpaka; nakład: po 5500 szt.; średnica: 27 mm; bok: gładki

Turbacz – najwyższy szczyt Gorców, znajdujący się w centralnym punkcie pasma i tworzący potężny rozróg. Według większości źródeł ma wysokość 1310 m n.p.m. (niektóre podają 1314 m. Zbudowany jest z fliszu karpackiego.

Turbacz – fotografia: WIKIPEDIA

     

2 - Karkonosze

a – Śnieżka

- 4 TALARY KARKONOSKIE – KARPACZ (2008 – koloryzowana 2012) - emitent: Urząd Miasta Karpacz, emisja z tampondrukiem - Kurowski - Group; producent: Mennica Polska S.A.; projekt: Regina Chrześcijańska, projektant linearny: Robert Kotowicz; materiał: mosiądz + kolor; nakład: nieznany (z części żetonów mosiężnych z ogólnego nakładu); średnica: 27 mm; waga: 8,4 g; bok: gładki

Śnieżka (czes. Sněžka, niem. Schneekoppe) – najwyższy szczyt w Karkonoszach (według źródeł polskich 1602 m n.p.m., zaś według najnowszych pomiarów czeskich 1603 m n.p.m.) i jednocześnie w całych Sudetach, a także najwyższy szczyt Czech, województwa dolnośląskiego i całego Śląska. Położona na granicy polsko-czeskiej, góruje nad Kotliną Jeleniogórską, wystając 200 metrów ponad Równię pod Śnieżką. Jest najwybitniejszym szczytem Polski.
Widoczność przy sprzyjających warunkach przekracza 200 km.
Śnieżka należy do Korony Europy, Korony Gór Polski, Korony Sudetów i Korony Sudetów Polskich.

   

b – Szrenica

- 4 TALARY KARKONOSKIE – SZKLARSKA PORĘBA (2008 – koloryzowana 2012) - emitent: Urząd Miasta Szklarska Poręba, emisja z tampondrukiem - Kurowski - Group; producent: Mennica Polska S.A.; projekt: Regina Chrześcijańska, projektant linearny: Robert Kotowicz; materiał: mosiądz + kolor; nakład: nieznany (z części żetonów mosiężnych z ogólnego nakładu); średnica: 27 mm; waga: 8,4 g; bok: gładki

Szrenica (1362 m n.p.m., niem. Reifträger) – szczyt górski położony w zachodniej części Karkonoszy, w pobliżu granicy państwowej z Czechami, na południe od Szklarskiej Poręby. Doskonały punkt widokowy na Kotlinę Jeleniogórską oraz Góry Izerskie, a także Karkonosze czeskie.
Sam szczyt Szrenicy wyniesiony jest ponad główny grzbiet Karkonoszy (Śląski Grzbiet) na wysokość 60 m. Wierzchołek leży całkowicie po polskiej stronie granicy.

Autor: Józef Smurawa

Źródła:
- http://pl.wikipedia.org/
- http://portalwiedzy.onet.pl/
- http://colnect.com/pl/
- http://www.coin-invest.li/
- http://coinz.eu/
- http://monetowo.pl/
- http://www.nbp.pl/