Polecamy

skup monet
skup monet
Numizmatyka
Sklep numizmatyczny
Monety
monety skup

Polecamy

skup monet
skup monet
Numizmatyka
Sklep numizmatyczny
Monety
monety skup

Żubr – portret (nie tylko) w pryzmacie numizmatów

.

zubr_1Żubr (Bison bonasus) – gatunek łożyskowca z rodziny krętorogich, rzędu parzystokopytnych. W 2012 roku światowe zasoby gatunku wynosiły około 4663 osobników, z czego 1552 z nich przebywa w hodowlach zamkniętych, a 3111 żyje w wolnych i w półwolnych stadach. Według danych z 2012 roku w Polsce żyło 1299 żubrów, z czego większość z nich w stadach wolnościowych (pięć populacji). Prawie połowa polskiej wolnej populacji skupiona jest w Puszczy Białowieskiej, ponadto dzikie żubry w Polsce spotkać można w Bieszczadach, Puszczy Knyszyńskiej, Puszczy Boreckiej oraz w rejonie Mirosławca i Drawska Pomorskiego w województwie zachodniopomorskim oraz w Zwierzyńcu Bałtowskim w woj. świętokrzyskim.

zubr_2

Żubr (Bison bonasus) – fot. WIKIPEDIA

Głowa żubra jest stosunkowo duża i ciężka o szerokim i wypukłym czole, oczy małe, krótkie rogi skierowane do góry i zagięte do środka. Szyja żubra jest gruba, krótka z wyraźnym podgardlem. Przód tułowia wygląda na bardzo potężny na skutek silnie rozwiniętego kłębu i porastającej go kasztanowo-brunatnej sierści, która w zimie jest ciemniejsza niż latem. Sierść w dolnej części głowy, przodu i szyi jest długa, na głowie, karku i kłębie występuje grzywa złożona z włosów ościstych.

Zamieszkuje lasy mieszane, zawsze w pobliżu bagien, rzek lub zbiorników wodnych. Największy dziki ssak zamieszkujący Europę, osiąga do 2 m wysokości w kłębie, długość ciała 2,4-3,5 m, ogona do 80 cm, ciężar największych osobników (byków) może przekraczać 1000 kg. Samice (krowy) znacznie mniejsze od samców. Ciało masywne, linia grzbietu wznosząca się od tyłu do kłębu, na głowie krótkie, mocne rogi, wygięte ku środkowi, sierść gęsta, krótka, wełnista, nieco dłuższa na głowie i w przedniej części ciała, szczególnie na czole, podgardlu, szyi i przednich kończynach, ubarwiona szarobrązowo, często z rudawym odcieniem.

Żubr jest aktywny w dzień, żyje w stadach liczących kilka lub kilkanaście sztuk, złożonych z jednego dorosłego byka, krów oraz młodych, niekiedy także kilku młodych samców. Roślinożerny. Ciąża trwa 254-285 dni, samica rodzi 1, rzadko 2 młode. Samce dojrzewają w wieku 2 lat, samice w 4. roku życia. Żubr żyje ok. 30-35 lat.

zubr_3

Krowa ze ssącym mleko cielakiem – fot. WIKIPEDIA

Żubry zjadają wiele gatunków roślin. Podstawę diety stanowią rośliny zielne i trawy (70-90% całości pokarmu), znajdowane na dnie lasu i na zrębach oraz na łąkach i polach uprawnych w jego pobliżu. Niechętnie zjadane są turzyce o ostrych liściach. Uzupełnienie diety, zwłaszcza w okresie późnej zimy i wczesną wiosną, stanowi kora oraz pędy niektórych drzew i krzewów. Szczególnie chętnie spałowany jest dąb, jesion i grab. Ponadto zimą zjadane są żołędzie i kasztanypotrzebne źródło. W Bieszczadach poza okresem wegetacyjnym ważnym pokarmem są zimozielone liście jeżyn. Dorosły żubr zjada od 40 do 60 kg paszy na dobę. Żerowanie zajmuje mu 50-80% czasu od wschodu do zachodu Słońca.

Na stanowiskach niektórych wolnych populacji żubrów praktykuje się dokarmianie zimowe. W Puszczy Białowieskiej zwyczaj ten sięga co najmniej XVIII wieku. Wszędzie podstawą karmy zimowej jest siano łąkowe, a w Puszczy Białowieskiej dodatkowo ścina się całe drzewa topoli osiki, ułatwiając zwierzętom dostęp do kory oraz pędów.

zubr_4

Żubry w rezerwacie pokazowym w Puszczy Białowieskiej – fot. WIKIPEDIA

Żubr zamieszkiwał niegdyś lasy Eurazji w strefie klimatu umiarkowanego, jednak wskutek polowań, kłusownictwa, chorób oraz ograniczania naturalnego siedliska nastąpił drastyczny spadek liczebności gatunku i w 1. połowie XIX w. żubr występował jeszcze jedynie w Puszczy Białowieskiej (podgatunek żubr nizinny - Bison bonasus bonasus) i na Kaukazie (żubr górski - Bison bonasus caucasicus, o drobniejszej budowie i mniejszym ciężarze, który zachował się jedynie w formie krzyżówek z linią białowieską).

zubr_5

Żubr w łódzkim zoo - fot. Małgorzata Kujawka / Agencja Gazeta

Przed wybuchem I wojny światowej stado białowieskie liczyło ponad 700 osobników, w wyniku działań wojennych, a także kłusownictwa, zostało ono całkowicie wytępione (1919). Zagładzie uległa także kaukaska populacja żubrów, m.in. w okresie wojny domowej w Rosji (1917-1922), ostatnie osobniki padły w 1925 roku. Wówczas żyło jeszcze na świecie tylko 66 okazów żubrów w ogrodach zoologicznych i hodowlach, w tym w Polsce 6 osobników w hodowli książęcej w Pszczynie i w poznańskim Ogrodzie Zoologicznym.

Z inicjatywy m.in. polskiego zoologa J. Sztolcmana w 1923 roku powstało Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra z siedzibą we Frankfurcie nad Menem. Z inicjatywy Towarzystwa w 1932 roku rozpoczęto wydawanie Ksiąg Rodowodowych Żubrów, których redakcję w 1946 roku powierzono Polsce, pierwszym redaktorem był J. Żabiński. W wyniku prób ratowania gatunku w Polsce, m.in. w ośrodkach w Białowieży, Pszczynie, Niepołomicach i Smardzewicach koło Tomaszowa Mazowieckiego, w 1939 roku liczba żubrów wynosiła 40 sztuk.

W czasie II wojny światowej nastąpił częściowy spadek pogłowia, w 1945 roku było w Polsce 39 żubrów, w 1947 roku na świecie żyło ogółem 95 żubrów, w tym w Polsce 44. W 1952 roku rozpoczęto proces reintrodukcji żubrów w warunkach naturalnych w Puszczy Białowieskiej, zapoczątkowując utworzenie stada żyjącego na wolności. Żubry pochodzące z krzyżówek linii kaukaskiej z białowieską zostały w 1946 roku odizolowane, obecnie znajdują się one wyłącznie w ośrodku w Bieszczadach, we wszystkich pozostałych ośrodkach w Polsce znajdują się żubry czystej linii białowieskiej. W 1956 roku w Polsce stan żubrów wynosił 95 sztuk, 1961 - 155, 1980 - 593. W 1978 roku na świecie żyło ok. 2000 żubrów, w 1985 - ok. 2600. Obecnie liczba żubrów na świecie wynosi 3100 sztuk (1995), w tym w Polsce - 704.

zubr_6

Stado ok 30 żubrów koło Knyszewicz (obrzeża Puszczy Knyszynskiej) - fot. Tomasz Kułakowski

W Polsce znajduje się 7 ośrodków zamkniętej hodowli żubrów, m.in. w Białowieży, Pszczynie, Smardzewicach i Niepołomicach, 5 ośrodków hodowli otwartej bądź półotwartej, m.in. w Puszczach: Białowieskiej, Knyszyńskiej i Boreckiej, ponadto hodowle w ogrodach zoologicznych i zwierzyńcach, np. w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Gdańsku-Oliwie, Bydgoszczy, Poznaniu, Rzepinie i Białymstoku.

zubr_7

Stado żubrów na wybiegu w puszczy pszczyńskiej - fot. http://portalwiedzy.onet.pl/

Żubry został umieszczony na liście zwierząt zagrożonych IUCN (Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Zasobów Przyrody), w Polsce objęty jest całkowitą ochroną gatunkową.

    

Żubr, zwierzę okrzyknięte „królem Puszczy Białowieskiej” to polska duma i jeden z symboli Polski na świecie. Historia żubra splata się ściśle z historią naszego kraju. Wizerunek żubra znajdziemy na wielu herbach polskich miast, jako symbol w logach kilku organizacji i instytucji. Podobne jak w wielu innych dziedzinach, również w emisjach numizmatycznych jego wizerunek posłużył za temat. W dalszej części artykułu przedstawię właśnie takie numizmaty, które udało mi się wyszukać.

1 – MONETY I BANKNOTY

POLSKA / 100 ZŁOTYCH 1977 (ŻUBR – OCHRONA ŚRODOWISKA)

zubr_8

Emitent: Narodowy Bank Polski; producent: Mennica Państwowa - Warszawa; emisja: 28.12.1976 r.;
projekt: Stanisława Wątróbska (awers), Wojciech Czerwosz (rewers) ; materiał: srebro (Ag.625);
waga: 16,5 g; średnica: 32 mm; nakład: 30 050 szt.; bok: gładki

   

POLSKA / 100 ZŁOTYCH PRÓBA - 1977 (ŻUBR – OCHRONA ŚRODOWISKA)

zubr_9

Emitent: Narodowy Bank Polski; producent: Mennica Państwowa - Warszawa; rok emisji: 1977;
projekt: Stanisława Wątróbska (awers), Wojciech Czerwosz (rewers); materiał: nikiel (Ni) – 500 szt.,
srebro (Ag.625) – 5400 szt.; średnica: 32 mm; bok: gładki

       

2 ZŁOTE / 20 ZŁOTYCH (2013) / ŻUBR – Seria: ZWIERZĘTA ŚWIATA

Monety zostały wybite z okazji obchodzonego w 2013 roku Karpackiego Roku Żubra, który obchodzony był z inicjatywy działającej w Lutowiskach Kapituły Miłośników Bieszczadzkiej Przyrody. Zimą zorganizowano narciarski bieg „Tropem żubra”, wiosną odbyła się „Majówka z żubrami”, a latem „Dzień żubra w Lutowiskach”. Dodatkowo zorganizowano również konferencję naukową poświęconą żubrom oraz wystawę filatelistyczną „50 lat żubrów w Bieszczadach”.

zubr_10

2 ZŁOTE / Emitent: Narodowy Bank Polski; Mennica Polska S.A. - Warszawa; emisja: 24.10.2013 r.;
materiał: GOLDEN NORDIC (CuAl5Zn5Sn1); średnica: 27 mm; masa: 8,15 g; nakład: do 1 000 000 szt.,
projekt: Ewa Tyc–Karpińska (awers), Dobrochna Surajewska (rewers)

20 ZŁOTYCH
/ Emitent: Narodowy Bank Polski; Mennica Polska S.A. - Warszawa; emisja: 24.10.2013 r.;
materiał: srebro (Ag.925); średnica: 38,61 mm; masa: 28,28 g; nakład: do 35 000 szt.,
projekt: Ewa Tyc–Karpińska (awers), Dobrochna Surajewska (rewers)

      

– BIAŁORUŚ / 100 RUBLI - 1992 (ŻUBR)

zubr_11

Emitent: Bank Białorusi; rok emisji: 1992; wymiary: 105 x 53 mm

     

– BIAŁORUŚ / 1 RUBEL - 2001 (ŻUBR – BIAŁORUSKA PUSZCZA)

zubr_12

Emitent: Bank Białorusi; rok emisji: 2001; materiał: miedzionikiel (CuNi); średnica: 31,9 mm;
waga: 13,14 g; bok: ząbkowany

     

– BIAŁORUŚ / 20 RUBLI - 2012 (ŻUBR – BISON BONASUS)

zubr_13

Emitent: Bank Białorusi; producent: B.H. Mayer’s Kunstprageanstalt GmbH, Karlsfeld, Germany;
rok emisji: 2012; materiał: srebro (Ag.999) + 2 kryształy Swarovskiego; nakład: 5000 szt.;
średnica: 38,61 mm; waga: 31,1 g; bok: ząbkowany

   

– BIAŁORUŚ / 50 RUBLI - 2012 (ŻUBR – BISON BONASUS)

zubr_14

Emitent: Bank Białorusi; producent: B.H. Mayer’s Kunstprageanstalt GmbH, Karlsfeld, Germany;
rok emisji: 2012; materiał: złoto (Au.999) + 2 kryształy Swarovskiego; nakład: 2000 szt.;
średnica: 25 mm; waga: 7,8 g; bok: ząbkowany

   

– BIAŁORUŚ / 20 RUBLI - 2012 (ŻUBRY – BISON BONASUS)

zubr_15

Emitent: Bank Białorusi; producent: B.H. Mayer’s Kunstprageanstalt GmbH, Karlsfeld, Germany;
rok emisji: 2012; materiał: srebro (Ag.999) + 2 kryształy Swarovskiego; nakład: 5000 szt.;
średnica: 38,61 mm; waga: 31,1 g; bok: ząbkowany

   

– LITWA / 100 TALONAS - 1992 (ŻUBR)

zubr_16

Emitent: Bank Litwy; rok emisji: 1991

    

– NIUE ISLAND / 1 DOLLAR - 2014 (ŻUBR – FOREST BABIES)

zubr_17

Emitent: Niue Island; producent: Mennica Polska S.A.; rok emisji: 2014; materiał: srebro (Ag.999)
+ kolor; nakład: 2000 szt.; średnica: 38,61 mm; waga: 17,5 g; bok: ząbkowany

     

– NIUE ISLAND / 1 DOLLAR - 2015 (ŻUBR – Explora Poloniam)

zubr_18

Emitent: Niue Island; organizator emisji: Mennica Papieska; rok emisji: 2015; materiał:
srebro (Ag.999,9) + kolor; nakład: 999 szt.; średnica: 35 mm; waga: ½ oz (15,5 g)

   

– ROSJA / 50 RUBLI - 1994 (ŻUBR – CZERWONA KSIĘGA ZWIERZĄT)

zubr_19

Emitent: Centralny Bank Rosji; producent: Saint Petersburg Mennica Goznak, St. Petersburg, Rosja;
rok emisji: 1994; materiał: bimetal; nakład: 300 000 szt.; średnica: 25 mm; waga: 5,95 g

   

– ROSJA / 1 RUBEL - 1997 (ŻUBR)

zubr_20

Emitent: Centralny Bank Rosji; producent: Saint Petersburg Mennica Goznak, St. Petersburg, Rosja;
rok emisji: 1997; materiał: srebro (Ag.900); nakład: 15 000 szt.; średnica: 33 mm; waga: 17,44 g

     

– TOGO / 1500 FRANCS CFA - 2012 (ŻUBR – BISON BONASUS)

zubr_21

Emitent: Republika Togo; rok emisji: 2012; materiał: srebro (Ag.999); nakład: 999 szt.;
średnica: 50 mm; waga: 2 oz

   

– UKRAINA / 2 HRYWNY - 2003 (ŻUBR – BISON BONASUS)

zubr_22

Emitent: Centralny Bank Ukrainy; rok emisji: 2003; materiał: miedzionikiel (CuNi);
nakład: 50 000 szt.; średnica: 31 mm; waga: 12,8 g

   

– UKRAINA / 10 HRYWIEN - 2003 (ŻUBR – BISON BONASUS)

zubr_23

Emitent: Centralny Bank Ukrainy; rok emisji: 2003; materiał: srebro (Ag.925); nakład: 2000 szt.;
średnica: 38,61 mm; waga: 31,1 g

    

2 – DUKATY LOKALNE, MOMNETY PAMIĄTKOWE, ŻETONY OKOLICZNOSCIOWE I INNE NUMIZMATY

– POLSKA / Numizmat – Ochrona zwierząt - 2008 (ŻUBR – BISON BONASUS)

zubr_24

Producent: Mennica Polska S.A.; rok emisji: 2008; materiał: srebro (Ag.925); nakład: 250 szt.;
średnica: 32 mm; waga: 14,14 g

  

– POLSKA / Numizmat – Cuda Polskiej Przyrody - 2013 (PUSZCZA BIAŁOWIESKA)

zubr_25

Emitent: Skarbiec Mennicy Polskiej; producent: Mennica Polska S.A.; rok emisji: 2008;
materiał: srebro (Ag.925) + kolor; średnica: 32 mm; waga: 10 g

    

4 ŻUBRY / 40 ŻUBRÓW 2009 – gm. Inowłódź-Spała (Dukat lokalny)

zubr_26

4 ŻUBRY / Emitent: Gmina Inowłódź, producent: Mennica Polska S.A., czas obowiązywania:
2009-05-01 - 2009-08-09, nakład: 20 000 szt., średnica: 27 mm, waga: 8,4 g, materiał: mosiądz,
stempel: zwykły, projekt: Anna Beata Wątróbska-Wdowiarska
40 ŻUBRÓW / Emitent: Gmina Inowłódź, producent: Mennica Polska S.A., czas obowiązywania:
2009-05-01 - 2009-08-09, nakład: 500 szt., średnica: 32 mm, waga: 14,14 g, materiał: srebro (Ag.500),
stempel: zwykły, projekt: Anna Beata Wątróbska-Wdowiarska

zubr_27Pomnik żubra postawiono pierwszy raz w 1862 roku z okazji polowania w Puszczy Białowieskiej cara Aleksandra II. Stał w osadzie Zwierzyniec przy drodze Hajnówka - Białowieża. Podczas I  wojny światowej wywieziono go do Rosji. Po wojnie wrócił do Polski, ale już nie na swoje pierwotne miejsce lecz na dziedziniec Zamku Królewskiego w Warszawie. Pomnik tak spodobał się ówczesnemu prezydentowi Ignacemu Mościckiemu, że przeniósł go do swojej rezydencji w Spale, gdzie stoi do dziś. Mieszkańcy Hajnówki i Białowieży długo nie mogli pogodzić się z tą stratą. Niestety próby odzyskania pomnika zakończyły się niepowodzeniem. Konflikt zażegnano 13 września 2001 roku, kiedy to odsłonięto, ufundowany przez TP SA, nowy pomnik żubra. Stanął on przed Urzędem Miejskim w Hajnówce, odlany z brązu żubr różni się od poprzednika bardziej dynamiczna pozą. Autorem pomnika jest artysta rzeźbiarz Jan Siuta.

    

– 10 KWARTNIKÓW BIAŁOWIESKICH 2009 – Moja gmina Białowieża (Żeton lokalny)

zubr_28

10 KWARTNIKÓW BIAŁOWIESKICH (mosiądz) / Emitent: Urząd Gminy Białowieża, producent:
Mennica Kresowa - Białystok, czas obowiązywania: 2009-08-07 - 2009-08-31, nakład: 10 000 szt.
(
w tym 5 000 szt. wybito stemplem odwróconym), średnica: 32 mm, waga: 13 g, materiał: mosiądz,
stempel: zwykły, projekt: Robert Anders
10 KWARTNIKÓW BIAŁOWIESKICH (mosiądz posrebrzany) / Emitent: Urząd Gminy Białowieża, producent:
Mennica Kresowa - Białystok, czas obowiązywania: 2009-08-07 - 2009-08-31, nakład: 500 szt.
(w tym 250 szt. wybito stemplem odwróconym), średnica: 32 mm, waga: 13 g, materiał: mosiądz,
stempel: zwykły, projekt: Robert Anders

zubr_28a

    

4 ŻUBRY / Moneta okolicznościowa (nie wprowadzona do obiegu) wybita w celu promocji Pokazowej Zagrody Żubrów w Pszczynie

zubr_29

4 ŻUBRY  / Emitent: Agencja Rozwoju i Promocji Ziemi Pszczyńskiej, producent:
Mennica Śląska - Pszczyna, emisja: 2009, nakład: 5000 szt. , średnica: 30,88 mm, waga: 15,25 g,
materiał: tombak, stempel: zwykły, projekt: Agencja Rozwoju i Promocji Ziemi Pszczyńskiej

Pokazowa Zagroda Żubrów w Pszczynie – hodowla żubrów, udostępniana zwiedzającym. Położona jest w Pszczynie, na terenie zabytkowego Parku Pszczyńskiego, w części zwanej „Park Zwierzyniec”. W  ej skład wchodzą dwie zagrody o łącznej powierzchni ok. 10 ha wraz z infrastrukturą, m.in. paśnikami, zagrodą kwarantannową oraz magazynami karmy.
Oprócz żubrów można jeszcze zobaczyć muflony, jelenie szlachetne, daniele i sarny oraz kilka gatunków ptaków: kaczki krzyżówki, kazarki rdzawe, bernikle kanadyjskie, gęsi łabędzionose, łabędzie, pawie indyjskie. Zwiedzający mogą zwiedzić także ekspozycje na temat fauny i flory ziemi pszczyńskiej i zobaczyć trójwymiarowy film o żubrach.

     

– 20 ŁOWCZYCH BIAŁOWIESKICH (Kolekcjonerski banknot lokalny)

zubr_30

20 ŁOWCZYCH BIAŁOWIESKICH / Emitent: UM Białowieża, producent: Polska Wytwórnia
Papierów Wartościowych S.A., emisja: 17 kwiecień 2010 r., nakład: 2000 szt.

Emisja upamiętnia rocznicę bitwy pod Grunwaldem oraz wielkie łowy królewskie w Puszczy Białowieskiej poprzedzające wyprawę wojenną Władysława Jagiełły przeciwko Krzyżakom, a stanowiące największe wówczas, o bezprecedensowej skali przygotowania logistyczne do walnej rozprawy wojennej. To Puszcza Białowieska żywiła polskie i litewskie rycerstwo podczas wojny z Zakonem Krzyżackim, uwieńczonej zwycięstwem pod Grunwaldem 15 lipca 1410 roku. Jak odnotował w swoich „Rocznikach” Jan Długosz w grudnia 1409  roku na rozkaz Władysława Jagiełły i z jego udziałem rozpoczęły się w Puszczy wielkie królewskie łowy trwające całą zimę. Mięso upolowanej zwierzyny – żubrów, łosi, turów, dzików, jeleni - solono, wędzono i wiosną spławiano w ogromnych bekach Narewką, Narwią, Bugiem i Wisłą do Płocka, który był bazą wojsk królewskich. Jagiełło osobiście śledził gromadzenie zapasów. Rozkazał też białowieskim łowczym by wyłapywali w Puszczy dzikie, drobne, lecz silne konie leśne – tarpany, które doskonale nadawały się na potrzeby lekkozbrojnych chorągwi litewskich i ruskich.

    

7 CUDÓW BIAŁOWIESKICH - ŻUBR 2009 / Seria: Polskie Parki Narodowe (Dukat lokalny)

zubr_31

7 CUDÓW BIAŁOWIESKICH  / Emitent: Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, producent:
Mennica Polska S.A., czas obowiązywania: 2009-10-10 - 2009-10-31, nakład: 15 000 szt.,
średnica: 27 mm, waga: 9,1 g, materiał: bimetal: otok mosiądz (CuZn), rdzeń miedzionikiel (CuNi),
stempel: zwykły, projekt: Amber Future, model gipsowy: awers: Dobrochna Surajewska,
rewers: Pracownia Amber Future

BIAŁOWIESKI PARK NARODOWY, od 1921 roku teren chroniony, od 1932 rezerwat (powierzchnia 4693 ha), od 1947 roku zatwierdzony jako park narodowy; powierzchnia 5348 ha (53,48 km2), w tym pod ścisłą ochroną 4747 ha; zajmuje niżowe tereny Puszczy Białowieskiej, prawie w całości leśne; przeważają grądy (lasy dębowo-grabowo-lipowe z domieszką świerka), są też łęgi, olsy i łozowiska oraz bory: mieszane, sosnowe, świerkowe i bagienne; występuje ok. 1000 gatunków roślin, ok. 100 gatunków grzybów oraz ok. 11 000 gatunków zwierząt (m.in. żubr, łoś, ryś, jeleń, sarna, wilk, dzik, głuszec, orzeł przedni); światowy Rezerwat Biosfery UNESCO.

    

– 10 MIEDZIAKÓW CHRONIĄCYCH PRZYRODĘ 2010 – POLSKA CZERWONA KSIĘGA ZWIERZĄT (Żeton pamiątkowy)

zubr_32

10 MIEDZIAKÓW CHRONIĄCYCH PRZYRODĘ (mosiądz) / Emitent: Instytut Ochrony Przyrody PAN,
producent: Mennica Kresowa - Białystok, czas obowiązywania: 2010-01-04 - 2010-03-31, nakład: 3000 szt.
(
w tym 500 szt. wybito stemplem odwróconym), średnica: 32 mm, waga: 13 g, materiał: mosiądz,
stempel: zwykły, projekt: Robert Anders
10 MIEDZIAKÓW CHRONIĄCYCH PRZYRODĘ (mosiądz posrebrzany) / Emitent: Instytut Ochrony Przyrody PAN, producent: Mennica Kresowa - Białystok, czas obowiązywania: 2010-01-04 - 2010-03-31, nakład: 150 szt.
(w tym 50 szt. wybito stemplem odwróconym), średnica: 32 mm, waga: 13 g, materiał: mosiądz,
stempel: zwykły, projekt: Robert Anders

    

– 5 LUDWIKÓW MIĘDZYZDROJSKICH 2010 / (Żetony pamiątkowe - nie miały statusu monet zastępczych)

zubr_33

5 LUDWIKÓW MIĘDZYZDROJSKICH  / Emitent: Biuro Promocji ART-GLUME - Grzegorz Ludwiczak,
emisja: 2010, nakład: 5000 szt. (
po 80 szt. monet posrebrzanychpozłacanych), średnica: 26,9 mm,
materiał: mosiądz, stempel: zwykły

W odległości dwóch kilometrów na wschód od Międzyzdrojów, na terenie Wolińskiego Parku Narodowego znajduje się Zagroda Pokazowa Żubrów. Pierwsze okazy sprowadzono tu w 1976 roku z Borek koło Augustowa. Obecnie na terenie 17-hektarowej zagrody żyje kilku przedstawicieli tego zagrożonego wyginięciem gatunku ssaków. Możliwość oglądania dostojnego stada z wysokości zadaszonego tarasu to duża atrakcja dla odwiedzających. Mało znaną ciekawostkę stanowi fakt, że imiona wszystkich żubrów zaczynają się od sylaby „Po” jak Polska. Zagroda jest także schroniskiem dla chorych czy wręcz kalekich saren, jeleni i dzików.

    

– 1 SREBRNY ŻUBR 2011 (Moneta bulionowa)

zubr_34

1 SREBRNY ŻUBR / Emitent: Mennica Płocka, producent: Mennica Płocka, emisja: 2011,
nakład: nielimitowany, średnica: 38,7 mm, waga: 31,1 g, materiał: srebro (Ag.999)
srebro (Ag.999) oksydowane, stempel: zwykły, projekt: Paweł Zieliński

W 2012 roku wyemitowano wersję kolekcjonerską monety 1 SREBRNY ŻUBR w nakładzie 350 szt. Każdy numizmat ma wybity na rancie unikalny numer od 001 do 350 oraz dodatkowo posiada certyfikat.

zubr_34a

     

– 50 ŻUBRÓW 2013 - Karpacki Rok Żubra (Moneta pamiątkowa)

zubr_35

50 ŻUBRÓW (mosiądz) / Emitent: Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie, producent:
 MINCERZ W KRÓLEWSKIM, WOLNYM MIEŚCIE SANOKU - Andrzej Budzicki, emisja: 2013, nakład: 1000 szt.,
średnica: 32 mm, waga: 13,3 g, materiał: mosiądz, stempel: zwykły, projekt: Andrzej Budzicki
50 ŻUBRÓW (mosiądz oksydowany) / Emitent: Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie, producent:
 MINCERZ W KRÓLEWSKIM, WOLNYM MIEŚCIE SANOKU - Andrzej Budzicki, emisja: 2013, nakład: 150 szt.,
średnica: 32 mm, waga: 13,3 g, materiał: mosiądz, stempel: zwykły, projekt: Andrzej Budzicki

50 lat temu w Bieszczady sprowadzono żubry. W związku z tym sanocki Mincerz wprowadził do obiegu kolejną okolicznościową monetę – 50 ŻUBRÓW
Unikatową pamiątkę otrzymali już m.in. uczestnicy biegu „Tropem żubra”, rozegranego w Mucznem.
Podczas imprezy narciarskiej w Mucznem, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie Edward Balwierczak podkreślił, że: - Egzemplarze monety trafią wyłącznie do osób, które aktywnie biorą udział w imprezach Karpackiego Roku Żubra i propagują ideę ochrony tego gatunku.

Karpacki Rok Żubra
·    Karpacki Rok Żubra to cykl wydarzeń w 2013 roku, upamiętniających półwiecze powrotu żubrów w Bieszczady.
·    Karpacki Rok Żubra to próba uświadomienia ekologicznego i społecznego znaczenia żubrów, nie tylko na terenie polskich Bieszczadów, ale całych Karpat. Staraniem m.in. polskich naukowców i leśników gatunek ten żyje obecnie również w Słowacji, Rumunii i Ukrainie.  

   

– 1 ZAKAPIOR* - Karpacki Rok Żubra (Moneta pamiątkowa)

zubr_36

1 ZAKAPIOR (mosiądz) / Producent: Mincerz w Królewskim Wolnym Mieście Sanoku – Andrzej Budzicki,
emisja: 2014, nakład: 300 szt., średnica: 32 mm, waga: 13,3 g, materiał: mosiądz, stempel: zwykły,
projekt: Andrzej Budzicki
1 ZAKAPIOR (mosiądz oksydowany) / Producent: Mincerz w Królewskim Wolnym Mieście Sanoku
– Andrzej Budzicki, emisja: 2014, nakład: 50 szt., średnica: 32 mm, waga: 13,3 g, materiał: mosiądz,
stempel: zwykły, projekt: Andrzej Budzicki

*Zakapiory - ludzie, którzy żyją w Bieszczadach na odludziu, jakby pustelnicy, artystyczne dusze, lekko shipisiali, chcą być wolni i niezależni, żyją ze sztuki, lubią popić, niechętnie się fotografują z turystami, niedostępni, tajemniczy ludzie, żyjący blisko natury.

   

Wizerunek żubra spotkamy w wielu przeróżnych miejscach, bywa on symbolem dla instytucji, firmy lub, organizacji, jego wizerunek znajdziemy umieszczany w herbach szlacheckich, a także w herbach miast, jest obecny w filatelistyce, czasem zaś możemy napotkać w miejscach prozaicznych, czasem zaskakujących. Poniżej mini-galeria wizerunku żubra.

1 – HERALDYKA

Żubr wraz z innymi przedstawicielami podrodziny Bovinae, określanej w literaturze zoologicznej nazwą bydło umieszczany był i jest na licznych herbach: miast, rodzin, instytucji. Z uwagi na swoją siłę, męstwo i odwagę, częściej przedstawiany jest byk, rzadziej krowa. Żubr w herbie symbolizuje też: potęgę, siłę przyrody, którą trudno ujarzmić, oznacza dzielność, wspaniałomyślność i pracowitość.

zubr_37

Herby szlacheckie: Wieniawa i Pomian – ilustracja: WIKIPEDIA

Z herbem rodziny Wieniawa związana jest legenda o rycerzu imieniem Lastek, sławiąca nie cechy żubra ale bohaterstwo rycerza. Pochodzenie herbu Pomian jest ściśle związane z herbem Wieniawa. Legenda głosi, że herb ten nadano jednemu z Wieniawitów, który zabił swojego brata, dziekana gnieźnieńskiego, za zbyt rozwiązły tryb życia. W herbie Rumunii jest żubr symbolizujący tradycje Mołdawii (żubry wyginęły tu w XVII wieku). Podobnie wiele miast położonych na Podlasiu i Białorusi posiada w herbie żubra z racji jego historycznego lub obecnego występowania na danym obszarze geograficznym.

zubr_38

Herby miast, obwodów i państw z wizerunkiem żubra – ilustracja: WIKIPEDIA

  

2 – Żubr jako symbol (Instytucje, organizacje)

A – Liga Ochrony Przyrody

zubr_39

Liga Ochrony Przyrody – ogólnopolskie stowarzyszenie, którego celem jest ochrona przyrody. Jest organizacją pożytku publicznego (nr KRS: 0000113431) działającą na podstawie ustawy Prawo o Stowarzyszeniach (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 855 z późn. zm.) oraz własnego statutu. Liga jest najstarszą organizacją ekologiczną w kraju. Została założona 9 stycznia 1928 roku. Godłem jest żubr z nazwą organizacji. Prezesem Zarządu Głównego LOP jest dr inż. Ryszard Kapuściński.

  

B – Białowieski Park Narodowy

zubr_40

Białowieski Park Narodowy – polski park narodowy położony w północno-wschodniej części Polski, w województwie podlaskim, utworzony z Nadleśnictwa Rezerwat jako Park Narodowy w Białowieży obowiązującym od 11 sierpnia 1932 r. Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych, restytuowany w obecnej formie z mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 listopada 1947 roku. Drugi po Pienińskim Parku Narodowym park narodowy w Polsce i jeden z pierwszych w Europie. Znany z ochrony najlepiej zachowanego fragmentu Puszczy Białowieskiej, ostatniego w Europie fragmentu lasu pierwotnego oraz liczącej kilkaset sztuk, największej na świecie wolnościowej populacji żubra.
Siedzibą dyrekcji parku jest Białowieża. Obecnie w skład parku wchodzą trzy jednostki administracyjne: Obręb Ochronny Orłówka, Obręb Ochronny Hwoźna i Ośrodek Hodowli Żubrów (z trzema rezerwatami hodowlanymi i Rezerwatem Pokazowym Żubrów).
Obszar Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego w 1979 r. z racji dużego znaczenia dla kultury i dziedzictwa ludzkości, wpisano na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. W 1992 r. UNESCO rozszerzyło status obiektu dziedzictwa światowego na przylegający doń od wschodu fragment białoruskiego parku narodowego „Bieławieżskaja Puszcza”, podlegający ochronie ścisłej (4500 ha). W ten sposób powstał w Puszczy Białowieskiej jeden z siedmiu na świecie i trzech w Europie transgraniczny obiekt dziedzictwa światowego.

    

C – Bank Pekao S.A.

zubr_41

Bank Polska Kasa Opieki (Bank Pekao, Pekao) – polski bank uniwersalny założony w 1929 roku jako państwowy bank komercyjny, od 1998 spółka akcyjna notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, od 1999 roku kontrolowany przez UniCredit; od 2011 roku prezesem banku jest Luigi Lovaglio. Logo ze stylizowanym wizerunkiem żubra było oficjalnym logiem banku od 1 stycznia 1999 roku do czerwca 2012 roku.

    

D – Organizacje polityczne

zubr_48

W okresie międzywojennym powstały w Wilnie liczne organizacje konserwatywno-monarchistyczne. Ich członków nazywano żubrami. Należeli do nich m.in. Stanisław Cat Mackiewicz i Aleksander Meysztowicz. Nie brakuje również żubra w nazwie organizacji politycznej naszych wschodnich sąsiadów. Bardzo aktywna na Białorusi organizacja opozycyjna nosi właśnie nazwę ZUBR.

       

 E – Kluby sportowe, kluby miłośników

zubr_55

   

F – Imprezy sportowe

zubr_56

     

3 – FILATELISTYKA

Filatelistyka to kolejny dział, w którym na znaczkach pocztowych, z wielu państw świata, możemy znaleźć wizerunki żubra.

zubr_42

   

4 – Żubr w nazwach

A – Nazwy miejscowości

    - ŻUBRY,
    - ZUBRZA,
    - ZUBRÓW.
    - ZUBRI (w Czechach).

B – Samolot LWS-4 ŻUBR

Polski samolot bombowy LWS-4 Żubr miał być nadzieją polskiego lotnictwa w okresie międzywojennym. W 1938 roku wyprodukowano ich zaledwie 15 sztuk. Niestety ze względu na problemy w eksploatacji produkcję zaprzestano.

zubr_43

LWS-4 Żubr – fot. http://www.zubry.com/

 C – Samochód ŻUBR A80

Przemysł motoryzacyjny również uwiecznił żubra, nadając nazwę jednemu z samochodów ciężarowych. Był to polski samochód o ładowności 8 ton z silnikiem wysokoprężnym o mocy 140 KM. Produkowany seryjnie przez Jelczańskie Zakłady Samochodowe w Jelczu-Laskowicach koło Wrocławia, w latach 1959 - 1968. Wyprodukowano w sumie ponad 6 tys. sztuk.

zubr_44

Żubr A80 – fot. http://www.zubry.com/

D – Poduszkowiec ZUBR

Wojskowy poduszkowiec produkcji rosyjskiej. Produkowany od 1986 roku. Prędkość max: 60 węzłów. Na wyposażeniu m.in. armii rosyjskiej, ukraińskiej i greckiej.

zubr_45

Poduszkowiec ZUBR – fot. http://pravda.blox.pl/

E - ALKOHOLE

- ŻUBR – piwo produkowane przez browar Dojlidy,
- ŻUBR – gatunek wódki,
- ŻUBRÓWKA – wódka gatunkowa produkowana przez Polmos Białystok,
- ZUBR – piwo czeskie.

zubr_46

Kampania reklamowa piwa ŻUBR oparta jest na grze słów na linii ŻUBR (zwierzę) – ŻUBR (piwo). Z pewnością każdy widział poszczególne spoty reklamowe. Poniżej kilka przykładów.

zubr_47

    

F – Pomniki z żubrem

Pszczyna / Kamienny pomnik w Pszczynie autorstwa Joachima Krakowczyka. Powstał pod koniec lat siedemdziesiątych na zlecenie Urzędu Miasta w Pszczynie. Głowa żubra zwrócona jest w trzy strony, aby pomnik był dobrze widoczny z każdego miejsca. Taki układ pomnika nawiązuje również do figurki Światowida oraz trójkątnego kształtu placu na którym stanął.

Hajnówka / Pomnik żubra postawiono tu pierwszy raz w 1862 roku z okazji polowania w Puszczy Białowieskiej cara Aleksandra II. Stał w osadzie Zwierzyniec przy drodze Hajnówka - Białowieża. Podczas I Wojny Światowej wywieziono go do Rosji. Po wojnie wrócił do Polski, ale już nie na swoje pierwotne miejsce lecz na dziedziniec Zamku Królewskiego w Warszawie. Pomnik tak spodobał się ówczesnemu prezydentowi Ignacemu Mościckiemu, że przeniósł go do swojej rezydencji w Spale, gdzie stoi do dziś. Mieszkańcy Hajnówki i Białowieży długo nie mogli pogodzić się z tą stratą. Niestety próby odzyskania pomnika zakończyły się niepowodzeniem. Konflikt zażegnano 13 września 2001 roku, kiedy to odsłonięto, ufundowany przez TP SA, nowy pomnik żubra. Stanął on przed Urzędem Miejskim w Hajnówce, odlany z brązu żubr różni się od poprzednika bardziej dynamiczna pozą. Autorem pomnika jest artysta rzeźbiarz Jan Siuta.

zubr_57

 Spała / W Spale mieściła się letnia rezydencja carów oraz międzywojennych prezydentów Polski. Dawnymi czasy, w okolicznych lasach, odbywały się polowania, w których uczestniczyło wiele ważnych osobistości ówczesnej Europy. Żeliwny pomnik żubra (pochodzący z Hajnówki) trafił do Spały w 1929 roku z polecenia prezydenta Mościckiego. Obecnie stoi w centralnym punkcie dawnej osady pałacowej i nieoficialnie uznawany jest za symbol miasta.

 Brema (Niemcy) / Pomnik żubra wykonany jest ze stopu miedzi i brązu. Znajduje się w Ogrodzie Botanicznym w Bremen. Otoczony jest pięknymi azaliami. To połączenie potęgi i siły symbolizowanej przez żubra, z delikatnością i subtelnością kwiatów, sprawia niezwykłe wrażenie. Jest jednym z najważniejszych zabytków w mieście.

 Kilonia (Niemcy) / W Kilonii znajdują się dwa identyczne pomniki żubra. Wykonane z wapienia muszlowego, umieszczone są z dwóch stron wejscia do galerii. Autorem pomników jest August Gaul, wybitny rzeźbiarz niemiecki.

 Rzeźby – August Gaul / August Gaul był jednym z najwybitniejszych rzeźbiarzy niemieckich podejmujących się tematyki zwierzęcej. Żył w latach 1863-1921. W jego dorobku jest kilka rzeźb przedstawiających żubra. Powyższe zdjęcia przedstawiają dwie rzeźby z brązu: „Stojący żubr” i „Leżacy żubr”

Opis i fotografie rzeźb pomników z żubrem za http://www.zubry.com/

   

G – INNE

- Bastion ŻUBR

Bastion to element fortyfikacji stałej wznoszony na załamaniach obwarowania twierdzy na planie pięciokątnego masywu ziemnego wzmocnionego murem. Budowany od poł. XVI do poł. XIX wieku. Bastion ŻUBR to jeden z czternastu tego typu obiektów, którymi obwarowano Gdańsk w latach 1622-1636. Lity nasyp tego bastionu utworzony został m.in. z odpadków miejskich.

zubr_51

Bastion ŻUBR w Gdańsku - fot. http://www.zubry.com/

- Koła łowieckie (Żubr pojawia się w nazwach licznych kół łowieckich w Polsce)

zubr_50

- KOTŁY CENTRALNEGO OGRZEWANIA - ŻUBR

zubr_52

- Rękawice spawalnicze ŻUBR PREMIUM

zubr_53

- TARCZA DIAMENTOWA – ŻUBR / Do cięcia betonu starego, średnice: 300, 350, 400, 450, 500 i 600 mm.

- Gadżety, aplikacje

zubr_54

- Tatuaże

zubr_49

  

Autor: Józef Smurawa

Źródła:
- http://pl.wikipedia.org/
- http://portalwiedzy.onet.pl/
- http://www.topworldcoins.de/
- http://www.ebay.com/
- http://worldcoingallery.com/
- http://colnect.com/pl/
- Mennica Polska S.A.
- Skarbiec Mennicy Polskiej
- http://www.zubry.com/
- Mennica Kresowa – Białystok
- Mennica Śląska – Pszczyna
- Mennica Płocka
- Mincerz w Królewskim Wolnym Mieście Sanoku – Andrzej Budzicki

Nowe zasady dotyczące ciasteczek (cookies). Wykorzystujemy pliki cookies, aby nasz serwis lepiej spełniał Wasze oczekiwania. W razie potrzeby można zablokować ciasteczka w przeglądarce jak to zrobić tutaj.

Akceptuję zapisywanie ciasteczek (cookie) dla tej strony:

EU Cookie Directive Module Information