Koszalin i Kołobrzeg – turystyczne perły Pomorza
Koszalin i Kołobrzeg to dwa miasta powiatowe wybrzeża województwa zachodniopomorskiego, które ze sobą sąsiadują. Od nazwy pierwszego z tych miast, tą część wybrzeża nazywany koszalińskim. Walory tego regionu – piaszczyste plaże, wydmy, lasy i płytkie jeziora nadmorskie ‑ stanowią podstawę dla rozwoju turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej. Koszalin, który jest stolica Pomorza Środkowego usytuowany jest ok. 11 km od morza, u podnóża malowniczej Góry Chełmskiej. Kołobrzeg jest jednym z najpiękniejszych polskich uzdrowisk, którego sława sięga 200 lat. Naturalnymi bogactwami, które przesądzają o jego roli jako uzdrowiska są: woda mineralna (solanka), borowina oraz lokalny klimat i wyjątkowa zieleń.
Koszalin
Koszalin (niem. Köslin, łac. Coslinum, kasz. Kòszalëno) – miasto na prawach powiatu w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, drugie co do wielkości miasto na Pomorzu Zachodnim. Położone na Pobrzeżu Koszalińskim, nad rzeką Dzierżęcinką, nad jeziorami: Jamno i Lubiatowo Północne. Siedziba powiatu koszalińskiego, sądu okręgowego, wydziału zamiejscowego urzędu marszałkowskiego i delegatury urzędu wojewódzkiego. Według danych z 31 grudnia 2014 roku miasto miało 108 605 mieszkańców.
Koszalin nocą (północna część miasta) – fot. WIKIPEDIA
Miasto jest większym ośrodkiem kulturalnym w regionie, w którym znajdują się teatry, kina, filharmonia, amfiteatr oraz muzea. Jest także siedzibą lokalnych mediów. W Koszalinie znajduje się również kuria diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej.
Centrum miasta znajduje się ok. 11 km od Morza Bałtyckiego. Obszar miasta sięga południowego brzegu nadmorskiego jeziora Jamno.
Koszalin (Cößlin) na mapie Lubinusa – fot. WIKIPEDIA
Miasto położone jest na Pobrzeżu Koszalińskim, a dokładnie znajduje się na styku granic trzech mezoregionów: Wybrzeża Słowińskiego, Równiny Białogardzkiej i Równiny Słupskiej. Po zmianach granic w 2010 roku miasto leży nad jeziorem Jamno. Historycznie Koszalin jest położony na Pomorzu Zachodnim. W latach 1815–1945 miasto było siedzibą rejencji koszalińskiej. W latach 1946–1950 znajdowało się w województwie szczecińskim. Od 1950 do 1998 roku miasto było stolicą województwa koszalińskiego. Od 1999 roku leży w północnej części województwa zachodniopomorskiego.
Ważne daty w historii miasta
– 1214 r. / Książę pomorski Bogusław II nadał wieś Koszalin (łac. Cossalitz), koło Góry Chełmskiej, w ziemi kołobrzeskiej klasztorowi w Białobokach k. Trzebiatowa.
Góra Chełmska – fot. WIKIPEDIA
– 1248 r. / Wschodnia część ziemi kołobrzeskiej z Koszalinem przeszła na własność biskupów pomorskich (kamieńskich), dając początek biskupiemu księstwu kamieńskiemu. 23 maja 1266 roku biskup Herman von Gleichen lokował miasto na prawie lubeckim, nadając mu okoliczne wsie i liczne przywileje i ustanawiając tu swoją główną rezydencję oraz stolicę biskupiego księstwa kamieńskiego.
– 1331 – 1353 r. / Nabywając wieś Jamno, część jeziora Jamno wraz z mierzeją i grodem Unieście Koszalin uzyskał bezpośredni dostęp do morza.
– 1535 r. / Zarazy i wojna trzydziestoletnia zmniejszyły znaczenie miasta – w 1535 roku na dżumę zmarło 1,5 tys. z 2,5 tys. mieszkańców.
– 1582 r. / Ukończono budowę zamku-rezydencji książąt pomorskich.
– 1637 r. / Miasto dostało się w ręce kuzyna Gryfitów – Ernesta Bogusława de Croy, a następnie margrabiów brandenburskich.
– 1690 r. / Wielki sztorm zamulił Jamieński Nurt, co zakończyło funkcjonowanie miasta jako portu morskiego.
– 1718 r. / Prawie całe miasto spłonęło w pożarze i od tego czasu rozwijało się bardzo powoli.
– 1816 r. / W Koszalinie umieszczono stolicę rejencji koszalińskiej (obok szczecińskiej i stralsundskiej) wchodzącej w skład prowincji Pomorze państwa pruskiego. Miasto stało się w tym samym roku również siedzibą powiatu Fürstenthum, w 1872 roku przemianowanego na powiat Köslin.
– 1859 r. / Ukończono budowę linii kolejowej Koszalin – Stargard jako część linii do Gdańska.
– 1911-1937 r. / W mieście funkcjonowała komunikacja tramwajowa. 1 kwietnia 1932 roku miasto wyłączono z powiatu Koszalin i przekształcono w powiat grodzki.
– 4 marca 1945 r. / Miasto zajęła Armia Czerwona (3 Korpus Pancerny Gwardii generała Aleksego Panfiłowa), radzieckim wojennym komendantem miasta został major Woronkow. Miasto zostało zburzone w 40%. Na mocy ustaleń konferencji w Poczdamie Koszalin znalazł się w Polsce. W lipcu 1945 rolku administracja polska rozpoczęła proces wysiedlania dotychczasowych mieszkańców miasta do Niemiec. 9 maja przybył z Gniezna pierwszy transport 500 polskich osadników. Niemców wysiedlono z Koszalina ostatecznie do końca 1947 roku.
– 1945-1950 r. / W 1945 roku władze dwa razy przenosiły siedzibę administracyjną pierwszego województwa szczecińskiego (Pomorze Zachodnie) między Koszalinem i Szczecinem (19 maja-9 czerwca; 19 czerwca-5 lipca). W 1950 roku podzielono województwo na województwo szczecińskie i województwo koszalińskie.
– 1975-1998 r. / Koszalin siedzibą władz „małego” województwa koszalińskiego (jednego z 49).
– 1998 r. / W wyniku reformy administracyjnej z 1998 roku Koszalin znalazł się w województwie zachodniopomorskim, mimo że część mieszkańców - głównie z Koszalina - opowiadała się za utworzeniem województwa środkowopomorskiego.
Zespół młyna miejskiego: młyn, kamienica (obecnie Muzeum w Koszalinie);
Bałtycki Teatr Dramatyczny im. Juliusza Słowackiego – fot. WIKIPEDIA
Zabytki Koszalina: gotycka bazylika NMP (1300-1333), fragmenty murów obronnych XIII/XIV w., kaplica św. Gertrudy z XIV w., liczne domy, m.in. gotyckie z XV i XVI-XIX w., kamienica z byłym młynem wodnym XIX w., Muzeum Okręgowe ze zbiorami z Pomorza Środkowego, Park Miejski im. Książąt Pomorskich – zabytkowy park, którego najstarsza część powstała w 1817 r., Bałtycki Teatr Dramatyczny im. Juliusza Słowackiego, modernistyczny budynek urzędu miasta, skansen Kultury Jamneńskiej, wieża widokowa na Górze Chełmskiej zbudowana w 1888 r.; wysokość 31,5 m.
Modernistyczny budynek urzędu miasta; mury miejskie – fot. WIKIPEDIA
Muzeum w Koszalinie
Systematyczne pozyskiwanie i gromadzenie zbiorów archeologicznych przez Muzeum w Koszalinie (Koszalin, ul. Młyńska 37-39), w ciągu dotychczasowych 50 lat powojennych pozwoliło zebrać ok. 30 tysięcy zespołów zabytków. W zbiorach pracowni epoki brązu i wczesnej epoki żelaza znajduje się kolekcja 14 unikalnych skarbów brązowych datowanych od młodszego okresu epoki brązu do okresu halsztackiego D, w tym pięć odkrytych po wojnie. Są to głównie ozdoby, ale także narzędzia i broń, w tym 7 różnego typu mieczy brązowych. Szczególnie bogaty i liczny zestaw zabytków pochodzi z okresów późnolateńskiego (przedrzymskiego), rzymskiego, późnorzymskiego i wędrówek ludów. Są to materiały m.in. z Niemicy, Warszkowa, Dzierżęcina, Białęcina, badane przed wojną i przejęte z dawnego Muzeum w Darłowie. Bogate są zbiory z cmentarzysk w Gostkowie i Konikowie. Na szczególną uwagę zasługuje cmentarzysko z kręgami kamiennymi w Grzybnicy (I-II wiek ne.).
23 maja 2002 roku w Muzeum w Koszalinie otwarta została stała wystawa numizmatyczna pt.: „Monety i medale”. Pokazano na niej 1603 monety i 286 medali. Eksponaty ułożone są w porządku chronologicznym.
Wystawa numizmatyczna „Monety i medale” w Muzeum w Koszalinie – fot. http://ekoszalin.pl/
Najstarsze monety pochodzą ze starożytnego Rzymu, w tym liczący 216 monet fragment skarbu denarów z I-II w. n.e. znaleziony w Żulicach k. Tomaszowa Lubelskiego .
Czasy średniowieczne reprezentują monety polskie, niemieckie i pomorskie. Na wystawie można oglądać ciekawą kolekcję półgroszy Władysława Jagiełły, denary miast pomorskich z XIV/XV w. oraz skarb monet znaleziony w Dzierżęcinie k. Koszalina. Są to srebrne szelągi i grosze przełomu XV i XVI w. w ilości 147 sztuk. W skład skarbu wchodzą monety krzyżackie: wielkich mistrzów Jana von Tiefena, Fryderyka Saskiego i Albrechta Hohenzollerna, monety brandenburskie elektorów: Jana Cicero i Joachima I oraz kilka monet meklemburskich i pomorskich. Wyeksponowany jest także dobrze zachowany dukat węgierski Władysława V, bity pomiędzy 1453 a 1457 rokiem.
Dukat węgierski Władysława V, bity pomiędzy 1453 a 1457 rokiem – fot.: http://www.muzeum.koszalin.pl/
Największą część ekspozycji zajmują monety z epoki nowożytnej. Do najciekawszych eksponatów w tej części zaliczyć trzeba skarby monet znalezione na Pomorzu. Chronologicznie pierwszy jest skarb z Głodzina k. Świdwina (313 monet) z I poł. XVII w. Znajdują się w nim monety królów polskich: Zygmunta III i Jana Kazimierza, szelągi podwójne ostatnich władców Pomorza z dynastii Gryfitów: Filipa Juliusza, Ulryka, Franciszka I i Bogusława XIV bite w mennicy w Darłowie oraz monety brandenburskie Jerzego Wilhelma i szwedzkie Gustawa Adolfa i Krystyny. Z I poł. XVII w. pochodzi też skarb znaleziony w Drawsku Pomorskim. Muzeum odzyskało z niego tylko 10 monet, ale są to pięknie zachowane talary i dukaty z Saksonii, Holandii, Księstwa Mansfeld i Brunszwiku-Lüneburga. Następny skarb, znaleziony w Doblu k. Tychowa, pochodzi z XVIII w. i liczy 133 monety państw niemieckich: Meklemburgii-Strelitz (Adolf Fryderyk IV), Meklemburgii-Schwerin (Krystian Ludwik II) oraz Prus (Fryderyk II). Na ekspozycji znajduje się też zbiór monet królów polskich oraz kolekcja monet niemieckich z XVII-XX w., w tym złote monety 10 i 20 markowe z czasów Wilhelma I oraz waga do monet z 1706 r. pochodząca z Kolonii.
Na wystawie prezentowane są także monety rosyjskie z XIX i XX w. oraz ruble i złote polskie bite dla ziem polskich zaboru rosyjskiego. Ekspozycję monet kończy zbiór polskich srebrnych monet kolekcjonerskich z lat 1980-2004, podarowanych naszemu muzeum przez NBP w Warszawie.
Na ekspozycji zaprezentowano też fragment zebranej przez Gabinet kolekcji medali reprezentujących czasy od początku XVIII w. do końca XX w. i pochodzą z Polski, Niemiec, Francji, USA oraz Rosji. Najciekawszy jest tu liczący prawie 50 sztuk zbiór medali rosyjskich z XVIII w.: Piotra I, Piotra II, Anny, Elżbiety i Katarzyny II. Medale polskie przedstawione są fragmentarycznie od początku XVIII w. poprzez wiek XIX do XX. Ekspozycję zamyka seria medali królów polskich (39 szt.), bita na zamówienie koszalińskiego oddziału PTN w Mennicy Państwowej w Warszawie według projektów Ewy Olszewskiej-Borys.
Numizmaty związane z miastem Koszalin
– denar pomorski, Koszalin, XIV wiek (0,32 g, Ag)
Denarki pomorskie odnajdywane są w różnych częściach Pomorza. Znaleziska nigdy nie są jednorodne i zawsze składają się z monet emitowanych przez różne miasta. Denarki są pieniądzem kruszcowym. Pomorzanie nie przywiązywali wagi do wizerunku, który się na nich znajdował. Ważne było, że są wybite ze srebra i mają określoną wagę.
– żetony tramwajowe (1) oraz Słupskiej Kolei Wąskotorowej (2) / Koszalin
Tramwaje w Koszalinie – system komunikacji tramwajowej działający w Koszalinie latach 1911–1938.
System łączył w sobie cechy tramwaju i kolejki podmiejskiej – łączył Koszalin z nadmorskim Mielnem, a fragment trasy był wykorzystywany jednocześnie przez kolej.
Koszalin, zajezdnia tramwajowa ok. 1914-15 r. – fot. WIKIPEDIA
Na początku XX wieku w Koszalinie były trzy linie tramwajowe: dwie linie zaczynały się przy dworcu kolejowym i biegły przez środek miasta, jedna skręcała w ul. Piłsudskiego i prowadziła do podnóża Góry Chełmskiej; bieg kończyła obok obecnego szpitala miejskiego. Linia 2 powstała nieco później i biegła cały czas obecną ulicą Zwycięstwa do Rokosowa. Trzecia linia kursowanie rozpoczęła w 1905 roku, gdy uruchomiono połączenie kolejką wąskotorową z Unieścia do Koszalina. W 1913 roku po bankructwie kolejki uruchomiono połączenie tramwajowe po infrastrukturze dawnej wąskotorówki. Linia ta jako ostatnia zamknięta została 30 września 1938 roku.
– pieniadz zastepczy Rejencji koszalińskiej - Koszalin, przykładowe emisje
Rejencja koszalinska (niem. Regierungsbezirk Köslin), pruska - niemiecka jednostka administracyjna powstala w 1815-16 i istniala do 1945 roku.
1 – 25 Pfennig bez daty z 1921 r - Köslin - Koszalin;
2 – 50 Pfennig bez daty z 1921 r - Köslin - Koszalin;
3 – 50 Pfennig bez daty z 1921 r - Köslin - Koszalin;
4 – 1 Marka bez daty z 1921 r - Köslin – Koszalin
Fot. http://myvimu.com/
– pieniądz zastępczy Magistratu w Koszalinie z pierwszych lat po zakończeniu I wojny światowej, przykładowe emisje
1 – 10 fenigów bez daty ∅ 19,5 mm, cynk (odmiana; obie liczby 10 o wysokości 6 mm, szerokości 5 mm),
producent: Gustav Brehmer w Markneukirchen;
2 – 10 fenigów bez daty ∅ 19,5 mm , cynk (odmiana; obie liczby 10 o wysokości 6 mm, szerokości 5 mm),
producent: Gustav Brehmer w Markneukirchen;
3 – 50 fenigów bez daty ∅ 21,8 mm , cynk (odmiana - odległość pomiędzy cyframi 5 0 wynosi ½ mm);
4 – 50 fenigów bez daty ∅ 21,8 mm, cynk (odmiana - odległość pomiędzy cyframi 5 0 wynosi 1 mm z obydwu
stron, 5 oddalone od Aodległość pomiędzy napisem KOSLIN a obwódką wynosi ½ mm;
producent: Mütze & Hennig w Lipsku
Fot. http://www.notgeld.sewera.pl/
– 10 złotych (1970) / Byliśmy Jesteśmy Będziemy
Moneta wybita z okazji 25. rocznicy złączenia odzyskanych Ziem Zachodnich i Północnych z Macierzą.
Na rewersie monety umieszczono słup graniczny, na nim tarczę z orłem, niżej napis PRL, pod słupem daty 1945 – 1970, z prawej strony umieszczono siedem herbów miast wojewódzkich Ziem Odzyskanych: Koszalina, Gdańska, Szczecina, Olsztyna, Zielonej Góry, Wrocławia i Opola., wokoło umieszczono napis: BYLIŚMY JESTEŚMY BĘDZIEMY.
Emitent: Narodowy Bank Polski; producent: Mennica Państwowa – Warszawa; emisja: 1970 r.;
materiał: miedzionikiel (CuNi); stempel: zwykły; bok: ząbkowany, średnica: 28 mm; waga: 9,5 g;
nakład: 2 000 000 szt., projekt: Jerzy Jarnuszkiewicz
– 10 złotych PRÓBA (1970) / Byliśmy Jesteśmy Będziemy
Emitent: Narodowy Bank Polski; producent: Mennica Państwowa – Warszawa; emisja: 1970 r.;
materiał: nikiel (Ni); stempel: zwykły; bok: ząbkowany, średnica: 28 mm; nakład: 500 szt.,
projekt: Jerzy Jarnuszkiewicz
– 10 złotych PRÓBA (1970) / Powrót do macierzy
Na rewersie siedem herbów miast wojewódzkich Ziem Odzyskanych, m.in. Koszalin.
Emitent: Narodowy Bank Polski; producent: Mennica Państwowa – Warszawa; emisja: 1970 r.;
materiał: nikiel (Ni); stempel: zwykły; bok: ząbkowany, średnica: 28 mm; nakład: 500 szt.,
projekt: Stanisława Sikora
Moneta była wybita tym stemplem również w miedzioniklu w ilości 20 szt.
– 1 SZELĄG 2014 (Historyczna pieczęć Koszalina) / I emisja
Emitent: Narodowy Bank Polski; producent: Mennica Śląska – Pszczyna; emisja: 2014 r.;
materiał: nordic gold (CuAl5Zn5Sn1); stempel: zwykły; bok: gładkiy, średnica: 30,88 mm;
waga: 11,9g; nakład: 1000 szt.
Pieczęć Koszalina z pierwszej połowy XIX w. przedstawia głęboką jamę, w której umieszczona została głowa św. Jana Chrzciciela. Nad głową zamieszczono motywy kwiatowo-liściaste, przypominające kielich, ponad którym umieszczona została infuła biskupia. Kielich sprawia wrażenie hełmu, a infuła klejnotu, tym bardziej, że w jedną i drugą stronę dookoła tarczy znajdują się splecione liście akontu, niby labry heraldyczne. Wizerunek ze ściętą głową św. Jana Chrzciciela jest pierwszym właściwym herbem koszalińskim, który był zrośnięty z miastem najdłużej, bo na przestrzeni przeszło 600 lat. Według reguł heraldycznych był on właściwym herbem Koszalina.
Historyczna pieczęć Koszalina – fot. WIKIPEDIA
– 1 SZELĄG (Katedra pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Koszalinie) / II emisja
Emitent: Narodowy Bank Polski; producent: Mennica Śląska – Pszczyna; emisja: 2014 r.;
materiał: nordic gold (CuAl5Zn5Sn1); stempel: zwykły; bok: gładkiy, średnica: 30,88 mm;
waga: 11,9 g; nakład: 1000 szt.
Katedra Niepokalanego Poczęcia NMP w Koszalinie (niem. St. Marienkirche in Köslin) – dawniej kościół farny w Koszalinie. Jest najważniejszym i najcenniejszym koszalińskim zabytkiem.
Katedra Niepokalanego Poczęcia NMP w Koszalinie - fot.: WIKIPEDIA
– żetony turystyczne 2008 / KOSZALIN (PAŁAC MŁYNARZA, BUDYNEK POCZTY GŁÓWNEJ)
Emitent i producent: GYGES ARD, projekt: Robert Anders (AR), WZÓR PRZYSZŁEJ MONETY ZASTĘPCZEJ,
materiał: miedź patynowana / miedź srebrzona oksydowana,
Średnica: 32 mm / Grubość: 2 mm, waga: 14 g / nakład: po 10 szt. / rok emisji - 2008 r.
Budynek poczty w Koszalinie – fot. WIKIPEDIA
Od 1858 roku koszalińska Poczta Główna mieściła się w dwóch wynajmowanych budynkach. W związku z rozwojem Koszalina i okolic podjęto decyzję o rozbudowie istniejących budynków. W związku z tym w 1884 roku w miejscu istniejących budowli wzniesiono nową siedzibę Naczelnej Dyrekcji Poczty i Urzędu Pocztowego. Gmach wzniesiono w stylu neogotyckim. Na dziedzińcu poczty powstała powozownia, a w latach 1906-1908 dobudowano jeszcze skrzydło wschodnie. W budynku siedzibę swoją miał również Urząd Budowy Telegrafu. Gmach został wpisany do rejestru zabytków.
– Koszaliński Denar - Nagroda Gospodarcza Roku
DENAR to płaskorzeźba z porcelany ręcznie malowanej, zdobionej metodą stosowaną w Chinach za czasów panowania dynastii Tang i Ming, tlenkami metali oraz metalami szlachetnymi złotem i platyną. Każdy Denar jest więc także wyjątkowym, niepowtarzalnym dziełem sztuki. Płaskorzeźba w formie monety, symbolizuje dostatek i sukces gospodarczy. Projekt powstał w pracowni artystki Beaty Marii Orlikowskiej, na specjalne zamówienie Koszalińskiej Izby Przemysłowo-Handlowej a inspiracją były moneta i pieczęć Miasta Koszalina. Artystka jest także pomysłodawczynią nazwy konkursu.
Cele konkursu to promocja, wyróżnienie i nagrodzenie najwartościowszych przedsięwzięć gospodarczych Województwa Zachodniopomorskiego. Godło konkursu jest gospodarczym symbolem przedsiębiorczości Pomorza Środkowego i Zachodniego. Nagroda ta przyznawana jest od 2002 roku.
– medal „Za zasługi dla Koszalina”
Medal „Za zasługi dla Koszalina” jest wyrazem wyróżnienia i uznania Rady Miejskiej w Koszalinie za szczególne dokonania na rzecz rozwoju i promocji Miasta oraz inicjatyw służących dobru mieszkańców.
Kołobrzeg
Kołobrzeg (zwany dawniej Colobrega lub Cholberga, niem. Kolberg) – miasto i gmina w północno-zachodniej Polsce, w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie kołobrzeskim, położone na Pomorzu Zachodnim, u ujścia rzeki Parsęty, nad Morzem Bałtyckim, przy drodze krajowej nr 11. Czwarty ośrodek miejski województwa (pod względem liczby ludności), uzdrowisko z trzema letnimi kąpieliskami morskimi. Według danych z 31 marca 2014 roku miasto miało 46 870 mieszkańców.
Panorama Kołobrzegu z kawiarni "Widokówka" w sanatorium "Kombatant" (obecnie "Perła Bałtyku")
– fot. WIKIPEDIA
W ujściu rzeki znajduje się port morski z funkcjami: handlową, pasażerską, rybacką i jachtową. W mieście i okolicach występują źródła wody mineralnej, solanki oraz pokłady borowiny. W Kołobrzegu leczy się głównie choroby górnych dróg oddechowych, krążenia i choroby stawów. Kołobrzeg jest także regionalnym ośrodkiem kulturalnym. W okresie letnim odbywają się tu liczne koncerty popularnych piosenkarzy, muzyków, kabaretów. Miasto jest siedzibą kapituły kolegiackiej diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej Kościoła katolickiego.
Nadmorska plaża w Kołobrzegu z Pomnikiem Zaślubin Polski z Morzem i latarnią morską
– fot. WIKIPEDIA
Nazwa miejscowości składa się z dwóch członów Koło oznaczającego lokalizację w pobliżu, obok oraz Brzeg oznaczającej brzeg morza. Nazwa oznacza miejscowość leżącą w "pobliżu, obok brzegu". Po raz pierwszy w dokumentach zapisana przez kronikarza niemieckiego Thietmara z Merseburga, gdy cesarz Otton III wraz z Bolesławem I Chrobrym w 1000 roku ustalili arcybiskupstwo w Gnieźnie i podległą mu diecezję w Kołobrzegu. Wówczas Reinbern był biskupem kościoła Soli Kołobrzeskiej (łac. Salsae Cholbergiensis aecclesiae episcopus) i podlegał arcybiskupowi Radzimowi.
Plac 18 Marca w Kołobrzegu – fot. WIKIPEDIA
Kołobrzeg leży w środkowej części wybrzeża województwa zachodniopomorskiego, w północnej części powiatu kołobrzeskiego u ujścia rzeki Parsęty do Zatoki Pomorskiej. Miasto jest położone na pograniczu dwóch makroregionów Pobrzeża Szczecińskiego i Pobrzeża Koszalińskiego. Ujściowy odcinek doliny Parsęty i wschodnia część miasta należy do Wybrzeża Słowińskiego, natomiast zachodni kraniec Kołobrzegu należy do Wybrzeża Trzebiatowskiego. Historycznie Kołobrzeg leży na Pomorzu Zachodnim, gdzie związany był z biskupim księstwem kamieńskim. Od 1815 roku w rejencji koszalińskiej, w prowincji Pomorze. W 1946 roku Kołobrzeg włączono do województwa szczecińskiego. W 1950–1998 roku należał do województwa koszalińskiego.
Ekopark Wschodni pod miastem – fot. WIKIPEDIA
Według podziału geobotanicznego szaty roślinnej Polski, miasto Kołobrzeg należy do strefy klimatycznej pobrzeża bałtyckiego w środkowoeuropejskiej prowincji niżowo-wyżynnej. Strefa Pobrzeże Południowobałtyckie charakteryzuje się zatorfionymi dolinami przymorskimi, wydmami z roślinnością piaskową oraz płaskimi płatami pomorskiej moreny dennej i wzgórzami moreny czołowej zajętymi przez lasy. Charakterystyczną roślinnością tej krainy są torfowiska wrzosowiskowe (właściwie wrzoścowe) oraz lasy bukowe i mieszane, olszyny, wilgotne bory sosnowe i lasy sosnowo-mieszane. Osobliwościami florystycznymi tych lasów są: jarząb szwedzki i wiciokrzew pomorski. W mieście jest 6 parków o łącznej powierzchni 62,9 ha, z których największy Park im. Stefana Żeromskiego (31,1 ha) został założony w XIX wieku i stanowi nadmorski park zdrojowy tutejszego uzdrowiska.
W uzdrowisku Kołobrzeg prowadzone jest leczenie w następujących kierunkach: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby układu nerwowego, choroby reumatologiczne, choroby kardiologiczne i nadciśnienie, choroby górnych dróg oddechowych, choroby dolnych dróg oddechowych, cukrzyca, otyłość, choroby endokrynologiczne, osteoporoza, choroby skóry. Na terenie uzdrowiska znajdują się udokumentowane następujące naturalne surowce lecznicze zaliczane do kopalin podstawowych: wody lecznicze i podziemne, peloid leczniczy (torf). W Kołobrzegu znajdują się 24 zakłady lecznictwa uzdrowiskowego.
Ważne daty w historii miasta
– VIII w. / Funkcjonował gród obronny słynny na całe Pomorze (pierwotna lokalizacja na terenie dzisiejszej wsi Budzistowo).
– 1000 r. / Książę Bolesław I Chrobry założył tu biskupstwo, właściwe terytorialnie dla całego Pomorza, którego biskupem został Reinbern, jednakże upadło ono w latach 1007–1013.
– XIII w. / Kołobrzeg dostał się pod kuratelę biskupów kamieńskich, ponadto po śmierci Bolesława III Krzywoustego (1138) przeszedł pod zwierzchnictwo cesarza niemieckiego, a następnie króla Danii. W 1255 roku miasto otrzymało prawa miejskie. Było centrum warzelnictwa, handlu i rybołówstwa. Od XIV wieku członek bałtyckiej Hanzy.
Panorama Kołobrzegu z Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego – fot. WIKIPEDIA
– 1564 r. / Cech kowali zagwarantował sobie w statucie, że ludność pochodzenia słowiańskiego nie będzie przyjmowana.
– 1653 r. / Miasto przejęli brandenburczycy, którzy natychmiast zamienili je w twierdzę. Od tego czasu miasto zaczęło podupadać. W 1761 roku podczas wojny siedmioletniej miasto zdobyli Rosjanie.
– 1807 r. / Twierdza Kołobrzeg (niem. Festung Kolberg) została oblężona przez wojska Napoleona. Polskie oddziały na Kołobrzeg prowadził płk Sułkowski. Komendantem twierdzy był hrabia pruski, major Gneisenau. Miasto broniło się aż do podpisania traktatu pokojowego w Tylży, który zakończył wojnę. Wydarzenie to urosło w Prusach do rangi legendy. Major Gneisenau otrzymał awans na podpułkownika i zyskał znaczną sławę jako dowódca.
– 1830 r. / Powstał pierwszy zakład kąpieli solankowych.
– 1859 r. / Kołobrzeg uzyskał połączenie kolejowe ze Szczecinem i Gdańskiem.
– I wojna światowa / Kołobrzeg wraz ze swoimi sanatoriami i domami wypoczynkowymi przekształcił się w wielki szpital wojskowy.
– 1920 r. / miasto staje się powiatem grodzkim w rejencji koszalińskiej i występuje tym samym z powiatu Kolberg-Körlin.
– 1933 r. / dużą liczbę głosów otrzymała tu NSDAP Adolfa Hitlera, który został honorowym obywatelem miasta.
– II wojna światowa / W listopadzie 1944 roku rozkaz Hitlera ogłosił ponownie Kołobrzeg twierdzą. Pierwszy atak na twierdzę Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona przypuściła 4 marca 1945. Po kilku dniach do walki weszła 6 Dywizja Piechoty Wojska Polskiego, 3 Dywizja Piechoty i pododdziały saperów. Po 14 dniach walki, 18 marca 1945 Kołobrzeg zdobyły przez I Armię Wojska Polskiego i wojska I Frontu Białoruskiego pod dowództwem marszałka Gieorgija Żukowa. Punktem zwrotnym było ściągnięcie ze zdobytego wcześniej Koszalina baterii katiusz. Podczas działań wojennych w 1945 roku, znanych jako Bitwa o Kołobrzeg, miasto zostało zniszczone w 95%. Jeszcze w marcu 1945 roku odbyły się tu zaślubiny Polski z morzem. Aktu tego dokonał żołnierz – kapral Franciszek Niewidziajło.
– 1967 r. / Kołobrzeg otrzymał formalnie status uzdrowiska.
– 2006 r. / Kołobrzeg otrzymał Honorową Flagę Rady Europy.
– 2012 r. / Kołobrzeg (Marine Hotel, a dla dziennikarzy i zaplecza organizacyjnego Sand Hotel****) był ośrodkiem treningowym na Euro 2012 reprezentacji Danii.
Kołobrzeg / Kamienice przy placu Ratuszowym; Kąpielisko morskie Kołobrzeg Wschód (Kąpielisko Centralne)
– fot. WIKIPEDIA
Zabytki Kołobrzegu: gotycka kolegiata Niepokalanego Poczęcia NMP (XIV w., odbudowana po zniszczeniach wojennych), ratusz neogotycki (1829-1832), fragmenty murów obronnych (XV w.), średniowieczne kamieniczki z XV w., katownia z XV w. latarnia morska (1770), kołobrzeskie molo (długość 220 m, jest najdłuższym żelbetowym molem w Polsce), kamienica Schlieffenów (XV w.), klasycystyczny pałac Brunszwickich z początku XIX w., mieszczący Muzeum Oręża Polskiego, kościół św. Jana w Budzistowie sprzed 1222 r., dawna Akademia Rycerska z XVII-XVIII w., obecnie hala sportowa, forty: Kamienny Szaniec z 1832 r. i Fort Wilczy z XVIII w., obecnie amfiteatr.
Muzeum „PATRIA COLBERGIENSIS”
Muzeum ulokowane jest w sercu miasta (Kołobrzeg, ul. Armii Krajowej 12), w zabytkowych podziemiach kołobrzeskiego Ratusza miejskiego - dzieła jednego z najznamienitszych architektów XIX wieku - Karla Schinkla. Pomieszczenia zaadaptowane zostały na ekspozycję ukazującą piękno zabytków oraz historię Kołobrzegu. Pomysłodawcą projektu i założycielem muzeum jest Robert Maziarz. Muzeum „PATRIA COLBERGIENSIS” rozpoczęło działalność wystawienniczą 27 września 2014 roku. Dzięki autorskiej ekspozycji – zbudowanej z figur woskowych oraz za pomocą nowoczesnej multimedialnej formy przekazu i w pełni profesjonalnego oświetlenia, poznać można niezwykle barwną, magiczną historię Kołobrzegu.
Mennictwo pomorskie ma bardzo stary rodowód. Pomijając prymitywne naśladownictwa z XI wieku, pierwsze oficjalne emisje na tych ziemiach miały miejsce już ponad 800 lat temu. Pierwsze monety wybito pomiędzy rokiem 1160 a 1180, za panowania Bogusława I i Kazimierza I. Wtedy to rozpoczął się okres denarów dużych. Duże są one raczej tylko z nazwy, gdyż faktycznie ich waga nie przekracza jednego grama.
Numizmaty ze zbiorów Muzeum „PATRIA COLBERGIENSIS”
Wśród prezentowanych zbiorów ujrzeć można, w kontekście kołobrzeskim, artefakty z wojny trzydziestoletniej, wojny siedmioletniej i kampanii napoleońskiej. Zabytki szczególne i niespotykane w żadnym innym muzeum na świecie. Zachwyt wzbudzają zbiory medalierstwa i numizmatyki miejskiej, wyjątkowe zbiory kartografii, rycin i malarstwa. Nie można przejść tam obojętnie obok kolekcji szkła, porcelany i ceramiki, nieposiadającej sobie równych w regionie. Gabloty ukazujące kołobrzeskie rzemiosło, przywracają do życia pracę dawnych mistrzów, ukazują kim był kotlarz, rymarz, tkacz lnu oraz przybliżają dawne profesje. Muzeum prezentuje również, dzięki wyjątkowej aranżacji wnętrz, realia życia kołobrzeskich pionierów z lat czterdziestych i pięćdziesiątych.
Numizmaty związane z miastem Kołobrzeg
– denar pomorski, Kołobrzeg, XIV wiek (0,31 g, Ag)
– brakteat, Kołobrzeg - miasto /Colberg/ (dwa skrzyżowane pastorały, 0.36 g)
– pieniadz zastepczy Rejencji koszalińskiej - Kołobrzeg, przykładowe emisje
1 – 10 Pfennig z 1 marca 1917 r - Kolber - Kołobrzeg;
2 – 50 Pfennig z 1 marca 1917 r - Kolberg - Kołobrzeg;
3 – 25 Pfennig z 1 wrzesnia 1921 r - Kolberg - Kołobrzeg;
4 – 1 Marka z 1 wrzesnia 1921 r - Kolberg - Kołobrzeg
Fot. http://myvimu.com/
– pieniądz zastępczy Magistratu w Kołobrzegu z pierwszych lat po zakończeniu I wojny światowej, przykładowa emisja
10 fenigów 1918 ∅ 20,0 , żelazo (Awers 67 perełek, rewers 67 perełek, 64 elementy sznurkowe),
nakład nieznany, występuje również odmiana czarno oksydowana;
producent: L.Chr. Lauer w Norymberdze
Fot. http://www.notgeld.sewera.pl/
– 2 ZŁOTE (2005) / Kołobrzeg – Seria: MIASTA W POLSCE (Latarnia morska w Kołobrzegu)
Emitent: Narodowy Bank Polski; Mennica Polska S.A. - Warszawa; emisja: 19.10.2005 r.;
materiał: GOLDEN NORDIC (CuAl5Zn5Sn1); średnica: 27 mm; masa: 8,15 g; nakład: 1 100 000 szt.,
projekt: Ewa Tyc-Karpińska (awers), Robert Kotowicz (rewers)
Latarnia Morska Kołobrzeg – latarnia morska na polskim wybrzeżu Bałtyku, nad Zatoką Pomorską położona w mieście Kołobrzeg, w województwie zachodniopomorskim.
Latarnia znajduje się pomiędzy Latarnią Morską Niechorze (ok. 34 km na zachód), a Latarnią Morską Gąski (około 22 km na wschód). Obiekt jest administrowany przez Urząd Morski w Słupsku i jest udostępniony do zwiedzania.
Latarnia ma wysokość 26 metrów. Zasięg światła wynosi 29,6 km. Latarnia znajduje się przy wejściu do portu, zbudowana na prawym brzegu Parsęty, przy początku falochronu ochraniającego wejście do portu. Z centrum Kołobrzegu należy się kierować na północny zachód w stronę portu. Po raz pierwszy światło zapalane dla celów nawigacyjnych pojawiło się w Kołobrzegu w 1666 roku. Wykorzystywano do tego celu wieżyczkę budynku zarządu portu. Światło to było zapalane tylko okazjonalnie w czasie zawijania statków do portu. W późniejszym czasie światło zapalano na falochronie. W 1945 roku latarnię wysadzili niemieccy saperzy, ponieważ stanowiła doskonały punkt orientacyjny dla polskich artylerzystów podczas walk o Kołobrzeg w marcu 1945 roku. Wkrótce po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do budowy nowej latarni. Wybudowano ją w nieco innym miejscu, wykorzystując fundamenty potężnych zabudowań fortecznych (poprzednia latarnia stała przed fortem, obecna stoi na jego głównej platformie). W latach 1979-1981 dokonano kapitalnego remontu latarni, wymieniając między innymi soczewkę o średnicy 50 cm na nowy, obrotowy zestaw reflektorów halogenowych, zmieniono stare drewniane schody wewnątrz wieży na metalowe.
– KOŁOBRZEŻANKI 2008 – Latarnia morska w Ustce / Seria: Polskie latarnie morskie (Dukaty lokalne)
7 KOŁOBRZEŻANEK / Emitent: Dwumiasto Słupsk – Ustka, producent: Mennica Polska S.A., materiał:
bimetal:otok - mosiądz (CuZn), rdzeń - miedzionikiel (CuNi), nakład: 15 000 szt., czas obowiązywania:
15.08.2008 – 30.09.2008, średnica: 27 mm, waga: 9,1 g, stempel: zwykły,
bok: gładki, projekt: Robert Kotowicz
70 KOŁOBRZEŻANEK / Emitent: Dwumiasto Słupsk – Ustka, producent: Mennica Polska S.A.,
materiał: srebro (Ag.500) + cyrkonia, nakład: 500 szt., czas obowiązywania: 15.08.2008 – 30.09.2008,
średnica: 32 mm, waga: 14,14 g, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Kotowicz
700 KOŁOBRZEŻANEK / Emitent: Dwumiasto Słupsk – Ustka, producent: Mennica Polska S.A.,
materiał: złoto (Ag.900), nakład: 100 szt., czas obowiązywania: 15.08.2008 – 30.09.2008,
średnica: 21 mm, waga: 8 g, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Kotowicz
– 10 MIEDZIAKÓW MIEJSKICH 2010 / Monety pamiątkowe (Moje miasto - Kołobrzeg / POMNIK ZAŚLUBIN Z MORZEM)
Wyemitowano żetony:
- 10 MIEDZIAKÓW MIEJSKICH – mosiądz (CuZn), średnica - 32 mm, waga - 13 g, stempel - lustrzany, nakład - 1000 szt. (w tym 200 szt. wybitych stemplem odwróconym), emisja - 2010 r.;
- 10 MIEDZIAKÓW MIEJSKICH - mosiądz (CuZn) posrebrzany (Ag), średnica - 32 mm, waga - 13 g, stempel - lustrzany, nakład - 60 szt. (w tym 30 szt. wybitych stemplem odwróconym), emisja - 2010 r.;
- 10 MIEDZIAKÓW MIEJSKICH - mosiądz (CuZn) patynowany, średnica - 32 mm, waga - 13 g, stempel - zwykły, nakład - 60 szt. (w tym 30 szt. wybitych stemplem odwróconym), emisja - 2010 r.
Pomnik Zaślubin Polski z Morzem - Główny element pomnika tworzy stylizowana flaga, trzymana przez grupę figuralną. Mozaiki na ścianach i masywne płaskorzeźby żołnierzy są symbolem tysiąclecia tradycji oręża polskiego na Pomorzu – nawiązują do prehistorycznych malowideł naskalnych. Na płytkach kamiennych, które leżą u podnóża pomnika, upamiętniono wszystkie jednostki zdobywające miasto w 1945 roku. Prześwit pod pomnikiem symbolizuje okno na świat, czyli port morski.
Legenda mówi, iż przejście z jednej strony pomnika na drugą przez okno, przynosi spełnienie się wcześniej pomyślanego życzenia.
Pomnik Zaślubin Polski z morzem w Kołobrzegu – widok od strony plaży - fot. WIKIPEDIA
– 5 RYBAKÓW 2010 / Kołobrzeg (Monety lokalne)
Wizerunek rybaka odwzorowany z polskiej monety 5 zł. projektu Józefa Gosławskiego.
5 RYBAKÓW / Emitent - Urząd Miasta Kołobrzeg, producent – Mennica Śląska w Pszczynie,
mosiądz (CuZn), średnica – 30,88 mm, waga – 11,9g, stempel – zwykły, nakład – 10 000 szt.;
czas obowiązywania: 11-08-2010 - 31-12-2010
5 RYBAKÓW / Emitent - Urząd Miasta Kołobrzeg, producent – Mennica Śląska w Pszczynie,
alpaka (CuNiZn), średnica – 30,88 mm, waga - 12,3 g, stempel – lustrzany, nakład – 10 000 szt.,
czas obowiązywania: 11-08-2010 - 31-12-2010
– 4 MORSKIE 2014 / 5 PARSĘCIAKÓW 2014
Monety okolicznościowe - projekty powstały w wyniku rozstrzygnięcia konkursu.
4 MORSKIE / Organizator emisji: PTTK w Kołobrzegu, emisja: 15 marca 2014 r., producent - Mennica
Sudeckiego Bractwa Walońskiego, mosiądz (CuZn), średnica – 32 mm, stempel - zwykły,
nakład – 50 000 szt.; projekt - Dorota Pawłowska
5 PARSĘCIAKÓW / Organizator emisji: PTTK w Kołobrzegu, emisja: 15 marca 2014 r., producent - Pracownia
Mincerska Władysław Obuchowski (monety bite ręcznie), mosiądz (CuZn); projekt - Łucja Zarzos-Antequera
– 10 ZŁOTYCH RYBEK 2014 / Monety pamiątkowe (Pomorze Zachodnie - KOŁOBRZEG / Ryby akwariowe - Skalar)
Wyemitowano żetony:
- 10 ZŁOTYCH RYBEK - mosiądz - 13 g, średnica - 32 mm, stempel - zwykły, nakład - 150 szt. (w tym 30 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT GŁADKI i 50 szt. (w tym 25 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT ZĄBKOWANY;
- 10 ZŁOTYCH RYBEK - mosiądz patynowany - 13 g, średnica - 32 mm, stempel - zwykły, nakład - 15 szt. (w tym 5 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT GŁADKI i 10 szt. (w tym 5 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT ZĄBKOWANY;
- 10 ZŁOTYCH RYBEK - nowe srebro (CuNi12Zn24) - 13,8 g, średnica - 32 mm, stempel - lustrzany, nakład - 15 szt. (w tym 5 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT GŁADKI i 10 szt. (w tym 5 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT ZĄBKOWANY;
- 10 ZŁOTYCH RYBEK - nowe srebro (CuNi12Zn24) oksydowane - 13,8 g, średnica - 32 mm, stempel - zwykły, nakład - 15 szt. (w tym 5 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT GŁADKI i 10 szt. (w tym 5 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT ZĄBKOWANY;
- 10 ZŁOTYCH RYBEK - aluminium, średnica - 32 mm, stempel - zwykły, nakład - 15 szt. (w tym 5 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT GŁADKI i 10 szt. (w tym 5 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT ZĄBKOWANY;
- 10 ZŁOTYCH RYBEK - mosiądz platerowany 24ct. złotem (próba technologiczna) - 13 g, średnica - 32 mm, stempel - zwykły, nakład - 10 szt. (w tym 5 szt. wybitych stemplem odwróconym) - RANT GŁADKI.
– 60 ROCZNICA WALK O KOŁOBRZEG (Medal wg projektu Andrzeja Nowakowskiego, wybity w 2005 r. z inicjatywy Starostwa Powiatowego w Kołobrzegu)
Autor: Józef Smurawa
Źródła:
- https://pl.wikipedia.org/
- http://portalwiedzy.onet.pl/
- http://ekoszalin.pl/
- http://www.szerfszczecin.pl/
- http://myvimu.com/
- WCN
- Mennica Śląska w Pszczynie
- Gyges ARD
- http://blog.mennicawroclawska.pl/
- http://www.notgeld.sewera.pl/
- Mennica Kresowa – Białystok
- Mennica Sudeckiego Bractwa Walońskiego
- http://www.zzwp.pl/
