Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego: Starodruki medalierskie
W dniu 6 września 2016 roku w krakowskim Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego (Kraków, ul. Piłsudskiego 10-12) nastąpiło otwarcie nowej wystawy czasowej. Na ekspozycji zaprezentowano najpiękniejsze i najciekawsze starodruki z kolekcji MNK, opowiadające o sztuce medalierskiej. Na wystawie z cyklu „De re nummaria” można zobaczyć m.in. albumy, prezentujące w precyzyjnie wykonanych rycinach dorobek dawnych medalierów oraz naukowe opracowania, analizujące przekazane nam przez nich informacje. Wystawa będzie dostępna do 31 grudnia 2016 roku. W roku 2017 przewidziano jej drugą odsłonę poruszającą tematykę wielkich i małych kolekcji numizmatycznych oraz monet polskich w starodrukach.
Na wystawie „De re nummaria” w Muzeum Emeryka Hutten-Czapskiego pokazano blisko 70 starodruków o tematyce medalierskiej, wydawanych od XVI do końca XVIII wieku, oraz 24 mapy.
Medal to niewielkie dzieło sztuki, będące nośnikiem wielu istotnych informacji historycznych, a czasem także jedynym zachowanym do dziś wizerunkiem z epoki sportretowanej na nim osoby. Medale przekazują nam także herby i tytulaturę portretowanych osobistości, panoramy miast, a nawet schematyczne mapy i plany, np. twierdzy i pola bitwy.
Kolekcjonerstwo monet i medali w Europie ma metrykę średniowieczną, ale dopiero od szesnastego wieku zaobserwować można rozpowszechniającą się modę na upamiętnianie ważnych wydarzeń czy osób przez bicie medalu lub nawet ich całej serii. Wzbogacały one wydarzenia doniosłe dla dynastii czy kraju: ślub władcy lub jego następcy, narodziny lub pogrzeb w rodzinie panującej, zawarcie ważnego aliansu lub pokoju po długotrwałej wojnie. Pierwszymi polskimi władcami, których medale się zachowały, byli Zygmunt Stary i Zygmunt August oraz królowa Bona.
Jednym z ciekawszych obiektów na wystawie jest „Epitome thesauri antiquitatum” z roku 1553. Jego autor, Jacobus Strada, prezentuje m.in. projekt medalierskiego pocztu cesarzy: od Juliusza Cezara i władców antycznego Rzymu, po współczesnych sobie cesarzy niemieckich.
Medalami uhonorowywano też waleczne dokonania wodzów i pokojową działalność duchownych, artystów, uczonych i zasłużonych gospodarzy organizmów samorządowych - miast.
Kolekcje lub tylko projekty serii medali stały się przedmiotem osobnych wydawnictw, podnoszących zarówno rangę upamiętnionych osób czy wydarzeń jak i medalierów i ich dzieł. Wśród starodruków zgromadzonych w Muzeum Narodowym są i wydawnictwa albumowe, prezentujące w precyzyjnie wykonanych rycinach dorobek poszczególnych artystów, jak i naukowe opracowania numizmatyków, analizujące w szerokich komentarzach historycznych treści przekazane nam przez dawnych medalierów, umieszczających niekiedy na swych dziełkach znaki magiczne, hieroglify i inskrypcje naniesione egzotycznym pismem. Odwzorowania medali pojawiały się także jako ilustracja dzieł historycznych lub biograficznych, dowodząc z jednej strony szacunku, jakim adresat medalu cieszył się wśród współczesnych, a z drugiej – będąc przykładem doniosłości wydarzenia, które miały upamiętnić.
(oprac. MB - Muzeum Narodowe w Krakowie / Kurator wystawy: Agnieszka Perzanowska)
Autor: Józef Smurawa / Źródło: Muzeum Narodowe w Krakowie
