NBP: 10 złotych - Wielcy polscy ekonomiści x3 – prezentacja monet
Narodowy Bank Polski zaprezentował trzy kolejne emisje monet z serii pt. „Wielcy polscy ekonomiści”. Numizmaty kolejno prezentować będą: Władysława Grabskiego, Leona Biegeleisena i Stanisława Lewińskiego. Monety o nominale 10 złotych zostaną wybite w srebrze (Ag.925). Wejdą do obiegu 21 kwietnia 2022 roku (pierwsza) i 5 maja 2022 roku (druga i trzecia). W październiku 2022 roku ukażą się dwa kolejne numizmaty z tej serii, z wizerunkami Władysława Zawadzkiego i Michała Kaleckiego.
10 ZŁOTYCH - Wielcy polscy ekonomiści – Władysław Grabski
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: srebro (Ag.925)
Stempel: lustrzany
Średnica: 32 mm
Masa: 14,14 g
Nakład: do 10 000 szt.
Projekt: Dominika Karpińska-Kopiec
Data emisji: 21-04-2022
Na rewersie monety znajdują się wizerunek Władysława Grabskiego oraz daty jego urodzin i śmierci.
Na awersie widnieje cytat pochodzący z artykułu Wychowanie publiczne jako czynnik sanacji gospodarczej z dzieła O własnych siłach. Zbiór artykułów na czasie.
Władysław Grabski (1874–1938) był politykiem, działaczem społecznym i ekonomistą. Pochodził ze starej szlacheckiej rodziny. Kształcił się w Polsce, Francji oraz Niemczech. W młodości sympatyzował z ideami socjalistycznymi, ale szybko zbliżył się do nurtu narodowego. W 1905 r. został aresztowany przez władze carskie i na krótko osadzony na Pawiaku za udział w kampanii na rzecz samorządu i polonizacji instytucji publicznych w Królestwie Polskim. Trzykrotnie posłował do rosyjskiej Dumy w latach 1905–1912. Po wybuchu I wojny światowej został członkiem Centralnego Komitetu Obywatelskiego oraz Komitetu Narodowego Polskiego. W 1918 r. przez krótki czas był więziony przez Niemców jako reprezentant orientacji antyniemieckiej. W 1919 r. zdobył mandat posła na Sejm Ustawodawczy z ramienia Związku Ludowo-Narodowego, po czym objął tekę ministra skarbu w rządzie Leopolda Skulskiego. Po raz pierwszy został premierem w okresie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. Reprezentował Polskę na międzynarodowej konferencji w Spa, jednak niepowodzenie rokowań spowodowało dymisję Grabskiego. W latach 1923–1925 ponownie stanął na czele rządu, w którym pełnił także obowiązki ministra skarbu. Pod jego kierownictwem dokonano reformy walutowej i skarbowej, czego efektem były wprowadzenie nowej waluty – złotego, sanacja budżetu państwa i zdławienie hiperinflacji. Ustąpił ze stanowiska w 1925 r., po czym wycofał się z życia politycznego, poświęcając się pracy naukowej i publicystycznej.
Grabski opublikował wiele prac z zakresu ekonomii agrarnej, upatrując w warstwie chłopskiej fundament siły narodu. Stworzył podwaliny nowej dziedziny nauki – socjologii wsi. W 1935 r. opublikował dzieło Idea Polski, w którym dokonał analizy sytuacji wewnętrznej Polski, przestrzegając przed licznymi niebezpieczeństwami grożącymi odrodzonej Rzeczypospolitej.
Z innych najważniejszych prac Władysława Grabskiego należy wymienić: Historię Towarzystwa Rolniczego, Materiały w sprawie włościańskie Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej (1924-1925), O własnych siłach.
Grzegorz Jeż
10 ZŁOTYCH - Wielcy polscy ekonomiści – Leon Biegeleisen
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: srebro (Ag.925)
Stempel: lustrzany
Średnica: 32 mm
Masa: 14,14 g
Nakład: do 10 000 szt.
Projekt: Urszula Walerzak
Data emisji: 05-05-2022
Na rewersie monety znajdują się wizerunek Leona Biegeleisena oraz daty jego urodzin i śmierci.
Na awersie widnieje cytat pochodzący z I tomu dzieła Wstęp do nauki ekonomii społecznej – Teoria relatywizmu gospodarczego
Leon Biegeleisen (1885–1944) był polskim ekonomistą i nauczycielem akademickim oraz oficerem Wojska Polskiego. Studiował w Berlinie, Wiedniu oraz we Lwowie. W czasie I wojny światowej współpracował z Naczelnym Komitetem Narodowym. Po zakończeniu wojny wykładał politykę gospodarczą i ekonomię na Wolnej Wszechnicy Polskiej. Nie przeżył II wojny światowej, niemniej data i okoliczności jego śmierci nie są pewne.
Zainteresowania Biegeleisena koncentrowały się głównie wokół zagadnień związanych ze spółdzielczością, administracją oraz gospodarką komunalną. Publikował także prace dotyczące kwestii agrarnych. Jego koncepcja polityki rolnej opierała się na konieczności utrzymania dużej liczby małych, rodzinnych gospodarstw, które byłyby w stanie działać efektywniej niż duże podmioty. W przypadku produkcji przemysłowej opowiadał się jednak za aktywną polityką państwa, postulując wprowadzenie regulacji dotyczących zarówno cen, jak i skali wytwórczej. Jego stanowisko nie odbiegało zasadniczo od poglądów zwolenników gospodarki planowej i było zbliżone do koncepcji socjalistycznych.
Czerpał z dokonań szkoły historycznej, przeciwstawiając się koncepcji homo oeconomicus. Zjawiska ekonomiczne postrzegał w kontekście całości życia społecznego. Był zwolennikiem stopniowych prospołecznych reform. Wysunął przypuszczenie, że zarówno publiczne, jak i prywatne przedsiębiorstwa mogą działać równie efektywnie. Jego opus magnum Wstęp do nauki ekonomii społecznej obejmuje wiedzę z zakresu teorii poznania i metodologii nauk oraz stanowi próbę stworzenia modeli ekonomicznych.
Wśród najważniejszych dokonań Biegeleisena warto wymienić następujące prace: Teoria małej i wielkiej własności, Polityka gospodarcza Italii, Polityka gospodarczo-aprowizacyjna miast polskich oraz dwutomowy Wstęp do nauki ekonomii społecznej.
Grzegorz Jeż
10 ZŁOTYCH - Wielcy polscy ekonomiści – Stanisław Lewiński
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: srebro (Ag.925)
Stempel: lustrzany
Średnica: 32 mm
Masa: 14,14 g
Nakład: do 10 000 szt.
Projekt: Grzegorz Pfeifer
Data emisji: 05-05-2022
Na rewersie monety znajdują się wizerunek Jana Stanisława Lewińskiego oraz daty jego urodzin i śmierci.
Na awersie widnieje cytat pochodzący z dzieła Zasady ekonomii polityczne.
Jan Stanisław Lewiński (1885–1930) był ekonomistą i wykładowcą akademickim. W dzieciństwie wyjechał z Polski. Nauki pobierał w Antwerpii, Londynie, Berlinie oraz Brukseli. Podczas I wojny światowej pracował w jednym z instytutów przy Uniwersytecie Kolońskim. W czasach II Rzeczypospolitej wykładał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz w Wyższej Szkole Handlowej (późniejszej Szkole Głównej Handlowej). Publikował nie tylko w języku ojczystym, lecz także po niemiecku i angielsku. Zginął w tragicznym wypadku w Wilnie.
Zainteresowania naukowe Lewińskiego były bardzo szerokie. Swoje prace poświęcał w szczególności kwestiom teoretycznym, dziejom gospodarczym oraz historii myśli ekonomicznej. W tej dziedzinie najbardziej cenił dokonania fizjokratów oraz dzieła ekonomii klasycznej.
Autor Zasad ekonomii politycznej usiłował łączyć koncepcje różnych szkół ekonomicznych. Wskazywał na konieczność uwzględnienia zarówno czynników teoretycznych, jak i aspektów empirycznych w analizie poszczególnych zagadnień gospodarczych. Z tego względu spór pomiędzy szkołą historyczną a klasyczną postrzegał jako jałowy. Zakładał, że wszelkie założenia aprioryczne muszą zostać skonfrontowane z obserwacją rzeczywistości, gdyż jednostronne spojrzenie stanowi poważny błąd metodologiczny.
Lewiński rozumiał ekonomię jako naukę wyrażającą zasadę gospodarności, w której istnieją – jak w naukach przyrodniczych – pewne stałe i niezmienne zasady. Realizacja głównego celu społecznego leży w podziale i wymianie bogactw uzyskanych dzięki procesowi efektywnej produkcji.
Do najistotniejszych dzieł Lewińskiego należą następujące książki: L’evolution industrielle de la Belgique (Ewolucja przemysłowa Belgii) Pieniądz, kredyt i ceny, Twórcy ekonomii politycznej oraz Zasady ekonomii politycznej.
Grzegorz Jeż
Autor: Józef Smurawa / Źródło: Narodowy Bank Polski
