W krainie miedzi
Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy (LGOM) (rzadziej Lubińsko-Głogowskie Zagłębie Miedziowe, Zagłębie Zachodnie, Zagłębie Miedziowe) – obszar przemysłowy w województwie dolnośląskim, złożony z 5 powiatów (głogowski, polkowicki, lubiński, legnicki, oraz miasto na prawach powiatu Legnica), zamieszkany przez ok. 0,5 mln mieszkańców. LGOM jest głównym ośrodkiem przemysłu miedziowego w Polsce oraz jednym z największych ośrodków eksploatacji miedzi na świecie. Największym ośrodkiem LGOM jest miasto Legnica.
Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy (LGOM) ze swoimi miastami Legnica, Lubin, Głogów i Polkowice
– fot. http://www.3tc.eu/
Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy znajduje się na Nizinie Śląskiej oraz Wzgórzach Dalkowskich, w północno-środkowej części województwa dolnośląskiego, w dorzeczach Odry i Kaczawy. Do 1 stycznia 1999 pokrywał się w dużej mierze z obszarem ówczesnego województwa legnickiego. Gospodarczo oparty na eksploatacji złóż rud miedzi (górnictwo i hutnictwo) w zakładach Kombinatu-Górniczo Hutniczego Miedzi „Polska Miedź” SA.
LGOM administracyjnie składa się z następujących miast: Legnicy, Lubina, Polkowic i Głogowa (miasta te, oddalone od siebie kolejno o ok. 20 km, niegdyś nazywane były czwórmiastem LGOMu lub wręcz LeLuPolGłowem) oraz szeregu mniejszych miejscowości.
1 – Legnica / Rynek
2 – Głogów / Ratusz
3 – Lubin / Ratusz
4 – Polkowice / Ratusz
Fot. WIKIPEDIA
Podstawy rozwoju regionu są bogate złoża rud miedzi, odkryte w 1957 roku. Zasoby szacuje się na 1,6 miliarda ton rudy o zawartości 1,6% metalu. Jest to 10% odkrytych światowych zasobów miedzi. Złoże oprócz miedzi zawiera: cynk, ołów, żelazo, srebro, kobalt, nikiel, molibden, wanad, german, arsen i inne. Odkryto także złoża węgla brunatnego.
Obecnie odzyskuje się srebro, nikiel, ołów i miedź. Roczne wydobycie rud miedzi to około 27 miliona ton. W 2000 roku wyprodukowano 486 tysięcy ton miedzi elektrolitycznej i 1,1 miliona ton srebra.
Wydobyciem i przetwórstwem miedzi zajmuje się Kombinat Górniczo - Hutniczy Miedzi, w skrócie KGHM. Przekształcony w 1991 roku w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa KGHM „Polska Miedź” S.A.. W 1991 roku w skład kombinatu wchodziły:
a) 4 kopalnie: Lubin, Polkowice, Rudna i Sieroszowice;
b) 3 huty: Głogów w Żukowicach, Legnica i Cedynia w Orsku;
c) zakład wzbogacania rud: Lubin;
d) fabryka kwasu siarkowego: Legnica;
e) kilkanaście zakładów zaplecza usługowo - technicznego.
W latach 1991 – 2001 przeprowadzono restrukturyzację KGHM:
a) zredukowano zatrudnienie w podstawowym ciągu technologicznym: z 38 tysięcy osób w 1992 roku do 18,5 tysiąca w 2000 roku;
b) oddzielono procesy górnicze i hutnicze od zaplecza usługowego, które przeniesiono do spółek zależnych;
c) stworzono własną strukturę handlową.
Powstały kolejne podmioty gospodarcze stanowiące Grupę Kapitałową KGHM Polska Miedź. Między innymi: w 1995 roku Dolnośląska Spółka Inwestycyjna S.A. - KGHM Metale S.A., która w 2000 roku przekształciła się w Fundusz Inwestycji Kapitałowych KGHM Metale S.A.. Owe podmioty posiadają udziały lub są właścicielami wielu przedsiębiorstw, w tym zakładów maszyn i urządzeń górniczych, nakryć stołowych, firm usługowych i budynków w zakresie górnictwa i metalurgii. Ponadto KGHM Polska Miedź S.A. ma istotny pakiet akcji w spółce Polkomtel S.A. (telefonia komórkowa) oraz pełną kontrolę stacjonarnej Telefonii Lokalnej S.A..
1 – Szyb „Bolesław” Zakładów Górniczych "Lubin" KGHM
2 – Szyb zakładów „Polkowice-Sieroszowice”
Fot: WIKIPEDIA
Eksploatacja rudy miedzi przyczyniła się do dużego zaktywizowania przedtem słabo zagospodarowanego obszaru. W przemyśle miedziowym pracowała w latach 60-tych i 80-tych XX wieku znaczna część mieszkańców okręgu. W następnej dekadzie nastąpił spadek zatrudnienia w kombinacie. Część pracowników znalazło pracę w firmach zależnych lub współpracujących. Wzrosło zatrudnienie w usługach i budownictwie, spadło w przemyśle. W celu aktywizacji gospodarczej regionu w 1997 roku utworzono Legnicką Specjalną Strefę Ekonomiczną o łącznej powierzchni 357 hektarów, w jej skład weszły następujące obszary: Legnica, Polkowice, Krzywa, Złotoryja i Lubin.
Numizmatyczna wędrówka po Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym to tradycyjnie już krótkie wizyty w poszczególnych jego miastach. Niestety tylko w tych, dla których ilustracją są wyemitowane numizmaty z nimi związane.
1 – Legnica
Legnica (dawniej Lignica, czes. Lehnice, niem. Liegnitz, łac. Lignitium, celt. Lugidunum) – miasto na prawach powiatu w południowo-zachodniej Polsce, w środkowej części województwa dolnośląskiego, na równinie legnickiej, położone nad rzekami: Kaczawą (lewy dopływ Odry) i wpadającą do niej Czarną Wodą. Historycznie Legnica leży na Śląsku. Od 1 czerwca 1975 roku do 31 grudnia 1998 roku miasto było stolicą województwa legnickiego. Obecnie siedziba władz powiatu legnickiego. Od 1992 roku stolica diecezji legnickiej. Przemysł hutnictwa miedzi, elektrotechniczny, odzieżowy, papierniczy, fabryka pianin i fortepianów.
Legnica - dworzec kolejowy, kościół św. Jacka, Teatr, Śledziówki, Stary Ratusz, Most neobarokowy,
Zamek Piastowski, Pergola w Parku Miejskim, Katedra – fot. WIKIPEDIA
Legnica, według stanu na dzień 31 grudnia 2013 r., liczy 101 992 mieszkańców i jest 3. co do wielkości (po Wrocławiu i Wałbrzychu) miastem w województwie oraz 38. w Polsce. Stanowi również najdalej wysunięty na południe i największy ośrodek miejski Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Miasto jest regionalnym ośrodkiem akademickim, w którym znajduje się 7 uczelni wyższych, na których studiuje 16 tys. osób. Legnica stanowi ośrodek LGOM, znajdują się w niej zakłady należące do KGHM Polska Miedź oraz rozwijający się Legnicki Park Technologiczny. Miasto jest członkiem Związku Miast Polskich.
Panorama Lignitz z książki pt. „Topographia Bohemiae, Moraviae Et Silesiae”
(ilustrator Matthäus Merian) z 1650 r. – fot. WIKIPEDIA
Znaczenie nazwy miejscowości nie jest jednoznaczne. Niektórzy uczeni identyfikują Legnicę z Lugidunum stolicą plemienia Lugiów. Została ona odwzorowana na antycznej mapie Klaudiusza Ptolemeusza z lat 142–147 naszej ery. Nazwa miejscowości wywodzi się prawdopodobnie od staropolskiej nazwy Łęg oznaczającej łąkę łęgową czyli miejsca okresowo wilgotnego i podmokłego, obszaru zalewowego lub rozlewiska.
W obrębie dzisiejszej Legnicy istniał gród obronny już przed rokiem 1000. Pierwsze wzmianki o osadzie przygrodowej pochodzą z 1149 roku. 9 IV 1241 roku na polach pod Legnicą rozegrała się bitwa z Tatarami. Po 1248 roku w granicach nowo powstałego księstwa legnicko-brzeskiego. Prawa miejskie Legnica otrzymała ok. 1250 roku. W XVI w. miasto rozwijało się dynamicznie jako ważny ośrodek reformacji. W 1675 roku, po śmierci ostatniego piastowskiego księcia, Legnica przeszła pod panowanie Habsburgów, następnie, po 1742 roku , Prus. W XVII i XVIII w. miasto podupadło. W XIX w. ponownie rozkwitło dzięki rozwojowi przemysłu fabrycznego. Silnie zniszczone wskutek działań II wojny światowej, od 1945 roku w granicach Polski.
Zabytki Legnicy: zamek Piastów legnickich (XIII w., wielokrotnie przebudowywany), gotycki kościół św. Piotra i Pawła (XIV w.), kościół Najświętszej Marii Panny (XIV w.) - od 1524 roku ewangelicki, kościół św. Jana Chrzciciela (Jezuitów) (1714-1730) - w kaplicy mauzoleum Piastów, fragmenty obwarowań miejskich z bramą Głogowską, z wieżą Chojnowską (XIV w.), zabudowa starego miasta z ratuszem (1737-1741), budynkiem Akademii Rycerskiej (1726-1735), kamienice (XVI-XVIII w.), m.in.: dom pod Przepiórczym Koszem (XVI w.), dom Ambrożego z Byczenia (XVI w.).
Muzeum Miedzi w Legnicy (Legnica, ul. Partyzantów 3)
Muzeum Miedzi w Legnicy zostało utworzone dopiero w 1962 roku. Wystawa „Legnica. In ictu oculi” pokazuje dzieje miasta i jego mieszkańców od średniowiecza po współczesność. Zgromadzono na niej tak przedmioty codziennego użytku, jak i wysokiej klasy wytwory rzemieślników i artystów legnickich. Obok wyrobów z ceramiki, rogu, żelaza itd. są naczynia świeckie i liturgiczne powstałe w warsztatach konwisarskich i złotniczych, malowidła i rzeźby, numizmaty, inkunabuły i starodruki. W zbiorach muzeum znajdziemy m.in. złoty floren (dukat) powstały w mennicy legnickiej w połowie XIV wieku.
Muzeum Miedzi posiada dwa oddziały: Muzeum Bitwy Legnickiej w Legnickm Polu oraz Pawilon z reliktami kaplicy romańskiej na dziedzińcu zamkowym. Muzeum posiada też na przyległym do niego terenie największe na Dolnym Śląsku lapidarium, stałą ekspozycje detali architektonicznych i kamiennych elementów wystroju dawnych legnickich budowli (XIV-XIX w.)
Mennica w Legnicy ( Legnicium, Legnitz ) rozpoczęła działalność w I połowie XIII wieku jako własność książąt Henryka I Brodatego i Henryka II Pobożnego. W latach 1248-1367 należała do książąt legnicko-brzeskich, a w XV wieku do miasta. Ponownie do książąt legnicko-brzeskich mennica należała w latach 1503-1546 oraz 1621-1623. Równocześnie emitowano monety miejskie (w 1622 roku) oraz Stanów Śląskich (w 1621 roku). W Legnicy w 1345 roku pracował Anastasio Venturi, Włoch, wybitny specjalista od reform monetarnych, znany w ówczesnej Europie. Warto w tym miejscu dodać, że w mennicy legnickiej w latach 1345-1364 emitowano złote floreny (nazwa wzięła się od umieszczonego kwiatu lilii -flos , występującego wcześniej na monetach florenckich). Złote floreny legnickie oraz – emitowane krócej floreny świdnickie Bolka II – były pierwszymi obiegowymi monetami złotymi na Śląsku i ziemiach piastowskich. Pierwsza Polska moneta złota została wybita przez króla Władysława Łokietka w 1331 roku, ale była emisją okolicznościową (do naszych czasów zachował się tylko jeden egzemplarz tego florena – taka jest prawidłowa nazwa, a nie, jak do niedawna określano – dukat). Oprócz Venturiego poświadczone są jeszcze cztery inne osoby, mincmistrzowie, pracujący w mennicy legnickiej do 1623 roku.
Legnickie numizmaty:
– Papierowy pieniądz zastępczy Magistratu i Kasy Powiatu Ziemskiego w Legnicy z pierwszych lat po zakończeniu I wojny światowej, przykładowe emisje
Gdy wybuchła I wojna światowa z obiegu prawie natychmiast zniknął bilon. Władze, gromadząc monety, postanowiły zwiększyć swoje zapasy szlachetnych kruszców i metali. Podobnie postępowała ludność. Wkrótce zaczęło brakować drobnych. By temu zaradzić, zaczęto drukować tzw. pieniądz zastępczy. Prawa emisji miały gminy i przedsiębiorstwa, które też zobowiązywały się do jego wykupu. W Cesarstwie Niemieckim pieniądz zastępczy przyjął nazwę notgeld, czyli w dosłownym tłumaczeniu „pieniądz na czas potrzeby”.
1 – Bon Magistratu w Legnicy o nominale 50 fenigów, seria I z 1917 roku
2 – Bon Magistratu w Legnicy o nominale 50 fenigów, seria III
3 – Bon Magistratu w Legnicy o nominale 50 fenigów, seria V
4 – Bon Kasy Powiatu Ziemskiego w Legnicy o nominale 50 fenigów
5 – Bon Magistratu w Legnicy o nominale 100 milionów marek z 1923 roku
6 – Bon Magistratu w Legnicy o nominale 50 miliardów marek z 1923 roku
Fot. - © Fundacja Historyczna Liegnitz.pl
Zamek Piastowski to jedna z najważniejszych i najokazalszych budowli w Legnicy, a zarazem najstarszy zamek murowany w Polsce. Jego początki sięgają przełomu XII i XIII, kiedy to książę Henryk Brodaty zdecydował się na postawienie w tym miejscu siedziby książęcej. Palatium i wieże obronne (św. Piotra i św. Jadwigi) wraz z wałem i częścią muru obronnego stworzyły jedną z najpotężniejszych warowni na ziemiach polskich. Do 1675 r., do śmierci Jerzego Wilhelma (ostatni książę ze śląskiej linii Piastów), zamek był siedzibą książąt legnicko-brzeskich. Później przeszedł w posiadanie cesarzy niemieckich. W 1764 r. obiekt stracił swój charakter obronny. Po wojnach śląskich król Fryderyk II polecił rozebrać fortyfikacje zamkowe. Do 1945 r. w średniowiecznych murach siedzibę miały władze rejencji legnickiej (Königlichen Regierung zu Liegnitz).
Kościół św. Jana Chrzciciela w Legnicy – barokowy kościół w Legnicy zbudowany w pierwszej połowie XVIII wieku. Świątynia została zbudowana w latach 1714-1727 dla zakonu jezuitów w miejscu wcześniejszej gotyckiej świątyni, która pełniła kolejno funkcje kościoła klasztornego franciszkanów i kościoła zboru kalwińskiego w Legnicy. Kościół stanowił w XVIII wieku część kompleksu zabudowań kolegium jezuickiego. Uległ poważnym zniszczeniom podczas katastrofy budowlanej w 1744 r. Odbudowany na początku XIX wieku służył jako świątynia parafii rzymskokatolickiej w Legnicy. Po II wojnie światowej przekazany wraz z przyległymi budynkami klasztornymi zakonowi franciszkanów. W 1966 r. kościół uległ uszkodzeniu na skutek pożaru. W latach 60. i 70. XX wieku gruntownie wyremontowany.
– Żetony i bony Gazowni Miejskiej w Legnicy
Gazownia w Legnicy była emitentem żetonów (Gasmünzen) do szeroko stosowanych od początku XX wieku automatów gazowych. Po wrzuceniu do takiego aparatu żetonu i po przekręceniu mechanizmu otwierającego przepływ gazu, odbiorca mógł zużytkować określoną jego ilość. Pierwotnie używano do tego celu monety 10-fenigowe, lecz automaty gazowe pochłaniały miliony tych monet., których jednocześnie brakowało w obiegu. W miarę braku monet zdawkowych zaczęto wprowadzać specjalne żetony gazowe.
Żeton do automatów gazowych o wartości 1m³. Wprowadzono je do użytku w kwietniu 1920 roku
(Średnica: 22,2 mm, materiał: cynk, cynk miedziowany, mosiądz)
Bon gazowni w Legnicy o nominale 1 feniga
Fot. - © Fundacja Historyczna Liegnitz.pl
Oprócz żetonów gazowych, zakład emitował bony o nominale 1 feniga. Emisja ta był podyktowana trudnościami w regulowaniu należności o końcówkach w małych nominałach fenigowych. Będące w obiegu państwowe monety z brązu były przez obywateli, z powodu wysokiej ceny miedzi, gromadzone i sprzedawane jako metal.
– Żetony tramwajowe i bony Miejskiego Zakładu Energetycznego
Wraz z uroczystym przekazaniem tramwajów do użytku publicznego w dniu 21 stycznia 1898 roku, zajmująca się ich eksploatacją spółka Electricitäts-Werke Liegnitz zamieściła w prasie szczegółowe informacje dotyczące opłaty za przejazd. Koszt jednorazowego przejazdu równy był sumie 10 fenigów. Oprócz takiej formy zapłaty, proponowano system opłaty abonamentowej. W tym celu wprowadzono kilka rodzajów żetonów, które można było nabyć przy Neue Carthausstraße 42 (ul. Kartuska). Wszystkie one były ważne w dni robocze. Pierwszy z nich aluminiowy, o kształcie ośmiobocznym był ogólnodostępny. Za jedną markę można było nabyć 12 sztuk takich żetonów, a za dwie - 25. Inny żeton, kwadratowy o zaokrąglonych narożnikach, ważny był tylko przez kilka określonych godzin w ciągu dnia. (Arbeiter-Marke). Za jedną markę można było kupić ich 15 sztuk, podobnie jak owalne żetony uczniowskie (Schüler-Marke). Później wprowadzono również żetony z przeznaczeniem dla urzędników miejskich (für Stadt Beamte) - prostokątne z zaokrąglonymi narożnikami. W odróżnieniu od pierwszego żetonu te trzy wykonane były z mosiądzu. Funkcjonowały również breakteatowe żetony wykonane z masy plastycznej (galalitu), które prawdopodobnie wydawane były przy przesiadce do innego tramwaju.
1 – Żeton legnickiego Zakładu Energetycznego. Prawdopodobnie mógł być stosowany w automatach prądowych
2 – Żeton tramwajowy do wykorzystania w dzień roboczy
3 - Żeton tramwajowy dla urzędników miejskich
4 - Żeton tramwajowy, galalit niebieski
Fot. - © Fundacja Historyczna Liegnitz.pl
Oprócz żetonów tramwajowych Miejski Zakład Energetyczny (Electricitäts Werke Liegnitz) w okresie szalejącej inflacji był emitentem wydanym w pośpiechu bonów o nominałach 500 000 marek, 1 milion marek oraz 2 miliony marek. Do ich druku wykorzystano odwrotne strony kuponów obligacji z 1909 roku numerowanych od Nr.0001 do Nr.1600. Znajdowały się one w obiegu niespełna miesiąc, od 17 sierpnia 1923 roku do 15 września 1923 roku.
Konstal N – pamiątka po legnickich tramwajach stojąca przed dawną zajezdnią tramwajową
– fot. WIKIPEDIA
– Papierowy pieniądz zastępczy legnickich firm oraz instytucji
W okresie obiegu bonów emitowanych przez Magistrat okresów również legnickie firmy i instytucje decydowały się na rozwiązanie problemu braku w obiegu drobnych środków płatniczych emitując swój pieniądz zastępczy.
1 – Notgeld sklepu Otto Raschke o nominale 1 feniga
2 – Notgeld zakładu włókienniczego Fantasie-, Strick- und Wirkwaren A.G., o nominale 1 miliona marek
3 – Bon Powszechnej Miejskiej Kasy Chorych w Legnicy
Fot. - © Fundacja Historyczna Liegnitz.pl
– Żetony piwne
Dużą część emisji legnickich żetonów monetarnych stanowią żetony piwne. Browary żetonami regulowały dodatkowe wynagrodzenie swoim pracownikom. Realizować je można było jedynie w firmowych magazynach i sklepach. Posługiwano się nimi także w restauracjach płacąc za piwo, eliminując w ten sposób obrót gotówkowy.
1 – Żeton piwny browaru Brau Commune
2 – Żeton piwny browaru Heinricha Timmlera
3 – Żeton piwny Browaru Zamkowego w Legnicy
4 – Żeton piwny Legnickiego Browaru Akcyjnego
Fot. - © Fundacja Historyczna Liegnitz.pl
– Żetony legnickich przedsiębiorstw i firm
Oprócz żetonów tramwajowych, gazowych i piwnych kilka legnickich przedsiębiorstw i firm emitowało swoje metalowe żetony, mające w różnym stopniu charakter pieniądza zastępczego.
1 – Żeton Zakładu Oczyszczania Ulic w Legnicy
2 – Żeton Kantyny Grenadierów
3 – Moneta zastępcza (Klempn.Install. Zw. J. Liegnitz)
4 – Moneta kapslowa firmy Heinrich Langner
Fot. - © Fundacja Historyczna Liegnitz.pl
– 2 ZŁOTE (2006) / Legnica – Seria: MIASTA W POLSCE (Zamek Piastowski w Legnicy)
Emitent: Narodowy Bank Polski; Mennica Polska S.A. - Warszawa; emisja: 05.04.2006 r.;
materiał: GOLDEN NORDIC (CuAl5Zn5Sn1); średnica: 27 mm; masa: 8,15 g; nakład: 1 100 000 szt.,
projekt: Ewa Tyc-Karpińska (awers), Andrzej Nowakowski (rewers)
– FLORENY LEGNICKIE 2008 (300 LAT AKADEMI RYCERSKIEJ) – Dukaty lokalne
4 FLOREN LEGNICKI / Emitent: Urząd Miejski w Legnicy, producent: Mennica Polska S.A.,
czas obowiązywania: 2008-10-01 - 2008-12-24, nakład: 20 000 szt., średnica: 27 mm, waga: 8,6 g,
materiał: mosiądz, stempel: zwykły, projekt: Andrzej Nowakowski
40 FLOREN LEGNICKI / Emitent: Urząd Miejski w Legnicy, producent: Mennica Polska S.A.,
czas obowiązywania: 2008-10-01 - 2008-12-24, nakład: 500 szt., średnica: 32 mm, waga: 14,14 g,
materiał: srebro (Ag.500), stempel: lustrzany, projekt: Andrzej Nowakowski
19 kwietnia 1708 r. cesarz Józef I Habsburg proklamował powstanie w Legnicy Józefińskiej Królewskiej Akademii Rycerskiej (Academia Regia Josephina Lignicensis). Już 11 listopada 1708 r. na legnickim zamku miała miejsce inauguracja jej działalności.
Utworzona akademia dostępna była dla młodzieży szlacheckiej, zarówno wyznania katolickiego, jak też katolików. Przygotowywać miała swoich wychowanków do sprawowania urzędów państwowych i dowódczych funkcji w wojsku. Aby rozpocząć w niej naukę, należało mieć skończone 16 lat. Edukacja trwała maksymalnie trzy lata. Kształcono w zakresie prawa cywilnego i kanonicznego, historii z polityką, genealogią i heraldyką, literatury niemieckiej, filozofii, geografii, matematyki z arytmetyką, geometrią, mechaniką i optyką, a także architektury cywilnej i militarnej z uwzględnieniem rysunku perspektywicznego, sztuki fortyfikacji i artylerii. Uczono języka francuskiego i włoskiego. Łacina i greka były nieobowiązkowe. Ekonomiczną podstawę Akademii Rycerskiej stanowiły dochody Fundacji Świętojańskiej, utworzonej w 1646 r. przez księcia legnickiego Jerzego Rudolfa.
– Medal wybity z okazji położenia kamienia węgielnego pod budowę Akademii Rycerskiej, srebro, proj. Matthäus Donner. Ze zbiorów Muzeum Miedzi w Legnicy
Fot. - © Fundacja Historyczna Liegnitz.pl
– Medal wybity z okazji 100-lecia Regimentu Grenadierów Królewskich z Legnicy, 1897 r. Fot. www.coinarchives.com
– PANORAMY POLSKICH MIAST / LEGNICA (SZTABKA LOKACYJNA)
Mennica: PAMP; projekt: Rusłanka Nowakowska rok emisji: 2008/2009; stempel: lustrzany,
materiał: srebro (Ag.999); wymiary: 27 x 43 x 2,5 mm; waga: 1 uncja
2 – Głogów
Głogów (łac. Glogovia, niem. Glogau, czes. Hlohov) – miasto i gmina w zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, położone na Dolnym Śląsku, siedziba powiatu głogowskiego oraz gminy wiejskiej Głogów. Umiejscowione nad rzeką Odrą. Głogów jest szóstym co do wielkości miastem w województwie. Według danych z 31 marca 2011 roku w mieście zameldowanych było 69 608 mieszkańców.
Panorama Głogowa z wieży zamkowej – fot. WIKIPEDIA
Gospodarka: jedno z centralnych miast Legnicko-Głogowskiego Zagłębia Miedziowego. Duży ośrodek przemysłowy, nowoczesna huta miedzi Głogów, elektrownia, fabryka maszyn budowlanych, cukrownia, zakłady przemysłu dziewiarskiego, meblarskiego. Port żeglugi śródlądowej, węzeł komunikacji drogowej i kolejowej.
W IX w. powstał tu gród plemienia Dziadoszan. W XI w. rozbudowany, spełniał rolę strażnicy przeprawy na Odrze. W 1109 roku słynna obrona przed najazdem cesarza niemieckiego Henryka V. Od 1249 roku stolica księstwa, książęta piastowscy panowali nad księstwem do XVI w. Miasto otrzymało prawa miejskie w 1253 roku. W 1331 roku księstwo weszło w skład korony czeskiej. Pomimo braku styczności z państwem polskim, Głogów wykazywał silne związki z polskością. Czeskim namiestnikiem Śląska i Łużyc rezydującym w Głogowie, był Kazimierz Jagiellończyk, przed powołaniem go na polski tron królewski. Z Głogowa pochodził piętnastowieczny teolog, astronom i geograf Jan z Głogowa.
Głogów, XVII w. – fot. WIKIPEDIA
Zabytki Głogowa: kolegiata NMP (XV w.); kościół św. Mikołaja (XIV-XV w.); kościół pojezuicki (XVII/XVIII w.); zamek (XVII w.); miasto – zespół urbanistyczno-krajobrazowy, z XIII w.; Zamek Książąt Głogowskich (mieszczący Muzeum Archeologiczno-Historyczne z XIII w., lata 1652–1669, XVIII w., po 1964 r.; brama Szpitalna, z XIV w.; fragmenty średniowiecznych murów miejskich; fortyfikacje (m.in. fort Gwiaździsty); ratusz (obecnie siedziba samorządu miejskiego) z XV w., XIX w., z drugiej poł. XX w.; Teatr im. Andreasa Gryphiusa (ruiny) z lat 1799–1801.
Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie
Zamek głogowski, siedzibę Muzeum Archeologiczno-Historycznego (Głogów, ul. Brama Brzostowska 1) wzniesiono w poł. XIII w. Początkowo był budowlą drewnianą z wolnostojącą. W latach 1652-1657 rozpoczęto prace zmierzające do przebudowy zamku. Przebudowa zamku nadała mu charakter rezydencji pałacowej i wygląd zbliżony do dzisiejszego. Zbiory Muzeum liczą ponad 23 000 eksponatów. Dużą ich część stanowią zabytki związane z historią Głogowa i okolic (m.in. kolekcja kart pocztowych i widokówek Głogowa, kolekcja wydawnictw kartograficznych związanych z Głogowem i ziemią głogowską oraz kolekcja radio-odbiorników, gramofonów i urządzeń grających.
Kilka monet ze zbiorów Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Głogowie
Największą część zbiorów stanowią numizmaty pochodzące w dużej mierze ze skarbów odnalezionych w Głogowie. Ich część jednak często nie jest dostępna dla zwiedzających głogowskie muzeum, ponieważ jest wypożyczana na wystawy w innych muzeach. Dział Archeologiczny jest największym działem w głogowskim Muzeum.
Głogowski skarb odkryli 23 października 1987 r. dwaj działkowicze podczas prac melioracyjnych na ogrodach działkowych przy Osiedlu Piastów Śląskich. Zawiera 20 638 monet całych i fragmentów, siedem srebrnych sztabek i jedną grudkę srebra. Wśród monet rozróżniono 31 typów w większości polskich denarów pochodzących ze Śląska z XII i pocz. XIII w. Pod względem liczby monet należy do największych swojej doby nie tylko w Polsce, ale i w Europie.
Skarb odnaleziony w 2004 roku na Starym Mieście w Głogowie liczy sobie 5596 monet, w tym m.in. polskie dukaty Zygmunta III Wazy i Władysława IV. Na wystawie zobaczymy również monety węgierskie, niemieckie, siedmiogrodzkie, ałtuny tureckie, cekiny weneckie. Srebrne talary: polskie Zygmunta III Wazy i Władysława IV, austriackie, szwedzkie, węgierskie, niderlandzkie, niemieckie, hiszpańskie, francuskie. Wśród drobnych monet na ekspozycji znajdują się półtoraki: koronne Zygmunta III Wazy, pruskie lenne Jerzego Wilhelma Hohenzollerna, elbląskie Gustawa Adolfa oraz 3-krajcarówki niemieckie m.in. Ferdynanda II i III wybijane w Hall, Wrocławiu, Opolu, Joachymowie, Kutnej Horze oraz śląskie np. Jerzego III Brzeskiego i Alberta V. Wallenstein'a wybijane w Żaganiu.
Skarb prawdopodobnie gromadzony był od kilku pokoleń, być może przez ludzi trudniących się handlem. Pochodzi z czasów w numizmatyce zwanych okresem złotowo-talarowym.
Najstarszymi monetami w skarbie są ałtuny tureckie Sulejmana Wspaniałego z lat 20-tych XVI w. Najmłodsze to monety z końca lat 50-tych XVII w.
Mennica w Głogowie (Glogovia, Glogau) rozpoczęła działać w 1248 roku jako mennica książęca. Pierwszy etap jej działalności zakończył się w 1318 roku. Powstały tu zarówno brakteaty jak i pierwsze na Śląsku kwartniki. Od 1340 roku, z przerwami do XV wieku, emitowano monety miejskie. W latach 1503-1506 w Głogowie działała mennica księcia Zygmunta Jagiellończyka, póżniejszego króla Polski. W niej w 1505 roku póżniejszy król Polski przeprowadził śląską reformę monetarną, w wyniku czego pojawiły się tzw. „białe grosze”. Produkty głogowskie nazywane były „bochnarami”, od mincmistrza – Jerzego Andrzeja Bonera który zarządzał mennicą głogowską w tym czasie. Reforma Jagiellończyka polegała na ujednoliceniu systemu monetarnego obowiązującego na Śląsku z systemem w Polsce. Nie przetrwała ona próby czasu ale był to jeden z elementów świadczący o związkach (w tym przypadku pieniężnych) Śląska i Korony Polskiej. W latach 1623-1625 emitowano w mennicy głogowskiej drobne monety miejskie oraz cesarskie Ferdynanda II. Przekazy źródłowe informują o znanych w sumie ośmiu mincmistrzach oraz dwóch dzierżawców ( Piotr Geldner, w 1624 roku oraz Jakub Jamnitzer w 1625 roku) jacy przewinęli się przez mennicę głogowską w czasie jej funkcjonowania.
Głogowskie numizmaty:
– Papierowy pieniądz zastępczy Głogowa z pierwszych lat po zakończeniu I wojny światowej, przykładowe emisje
– GŁOGI 2009 (900 LAT OBRONY GŁOGOWA) – Dukaty lokalne
4 GŁOGI / Emitent: Urząd Miejski w Głogowie, producent: Mennica Polska S.A.,
czas obowiązywania: 2009-07-10 - 2009-09-30, nakład: 20 000 szt., średnica: 27 mm, waga: 8,6 g,
materiał: mosiądz, stempel: zwykły, projekt: Robert Kotowicz
40 GŁOGÓW / Emitent: Urząd Miejski w Głogowie, producent: Mennica Polska S.A.,
czas obowiązywania: 2009-07-10 - 2009-09-30, nakład: 500 szt., średnica: 32 mm, waga: 14,14 g,
materiał: srebro (Ag.500), stempel: lustrzany, projekt: Robert Kotowicz
Głogowska kolegiata – kościół położony na terenie parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Wznosi się nad najstarszą dzielnicą Głogowa – Ostrowem Tumskim. W chwili obecnej jest odbudowywana po zniszczeniach II wojny światowej. Jest jedną z najstarszych świątyń Śląska. Jej początki sięgają pierwszych Piastów.
Badania archeologiczne, prowadzone w latach 60. XX wieku pod kierunkiem prof. Tadeusza Kozaczewskiego, odsłoniły we wnętrzu kolegiaty pozostałości dwóch jednonawowych kamiennych świątyń, których budowę wiąże się z okresem panowania Bolesława Szczodrego i Bolesława Krzywoustego. Do 1262 r. powstała późnoromańska bazylika o trzech nawach. Jej pozostałości widoczne są w murach kościelnych do dzisiaj (m.in. półkolumny łuku tęczowego, okna i detale w prezbiterium). W latach 1413-1466 kościół został gruntownie przebudowany w kształcie, który z niewielkimi zmianami dotrwał do dziś. Powstała wtedy gotycka trzynawowa hala z szeregiem kaplic. W XVIII w. nastąpiła barokizacja wnętrza. Neogotycka wieża o wys. 75 m wybudowana została w latach 1838-1842, po zawaleniu się starszej. Jej wierzchołek zdobi pozłacany, wysoki na 5 m krzyż.
W specjalnie wybudowanej krypcie, we wnętrzu kolegiaty, podziwiać można relikty romańskiej świątyni z XII wieku, pamiętającej być może obronę Głogowa w 1109 r.
Obrona Głogowa – walki obronne wokół piastowskiego grodu Głogowa, wywołane nieudanym oblężeniem, które zostało rozpoczęte 24 sierpnia 1109 r. przez wojska Cesarstwa Rzymskiego pod dowództwem króla niemieckiego Henryka V. Oprócz sił niemieckich i obrońców grodu w walkach brały udział siły czeskiego księcia Świętopełka, które dotarły tu jako niemiecki sojusznik, a także wojska polskie Bolesława III Krzywoustego nadciągające z rejonu Pomorza.
Obrona grodu głogowskiego w 1109 roku zakończyła się odstąpieniem od oblężenia sił niemiecko-czeskich, co wpłynęło na przebieg całej wojny.
Obrona Głogowa, wojna polsko-niemiecka 1109 - ilustracja: WIKIPEDIA
– SERIA MONET ZASTĘPCZYCH - HISTORIA I ZABYTKI GŁOGOWA (Producent: GYGES ARD, Emitent prywatny - Stanisław Rogoża) – Prywatne monety pamiątkowe
a/10 GŁOGOWSKICH (2011) - ZAMEK KSIĄŻĄT GŁOGOWSKICH
10 GŁOGOWSKICH / Emisja: 2011 r., nakład: po 500 szt., średnica: 32 mm, waga: 13,5 g - mosiądz,
materiał: mosiądz / miedź / aluminium, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Anders (AR)
Zamek Książąt Głogowskich – dawna siedziba władców księstwa głogowskiego a obecnie Muzeum Archeologiczno-Historyczne położona w Głogowie.
W połowie XIII wieku książę Konrad I wzniósł w tym miejscu pierwszy zamek - drewnianą budowlę z murowaną wieżą, usytuowaną przy brodzie przez Odrę. Jego następca, Henryk III, zamek przebudował, włączając go w system murów obronnych, a w ciągu XIV i XV w. wybudowano trzy skrzydła. Na przełomie XV i XVI w. rezydował tutaj królewicz Zygmunt Jagiellończyk. W wiekach XVII i XVIII zamek, po kolejnych przebudowach, nabrał charakteru rezydencji pałacowej. Od roku 1742 mieli w nim siedzibę zarządcy pruscy. Dwukrotnie w zamku zatrzymywał się Napoleon. W końcu XIX w. większą część pomieszczeń przeznaczono na sąd królewski.
Cylindryczna, romańska wieża pochodzi jeszcze z połowy XIII w., ma 24 m wysokości, jej mury grube są na 2,7 m. W dwóch salach na parterze zachowały się sklepienia kolebkowo-krzyżowe, a w podziemiach fragmenty muru gotyckiego ze sklepieniami kolebkowymi.
W 1945 roku gmach legł w gruzach. W dniu 22 maja 1967 roku podjęto decyzję o odbudowie zamku (początkowo miał być trwałą ruiną). W końcu marca 1972 roku zakończono prace nad dokumentacją konserwatorską obiektu. Odbudowę rozpoczęto w 1971 roku. W 1976 roku zbudowano nowe skrzydło południowe (przypominające mur obronny, mieszczące jedną dużą salę wystawową) i odbudowano zachowując pierwotny styl barokowy skrzydło wschodnie zamku, gdzie uruchomiono klub NOT, zaś w części pomieszczeń umieszczono Muzeum Hutnictwa i Odlewnictwa Metali Kolorowych. Pozostałe skrzydła zamku odbudowane zostały do roku 1983, kiedy to zakończyła się odbudowa zamku. Skrzydło południowe wybudowano od podstaw. Zmieniono także wygląd wieży zamkowej, mimo iż była niemalże całkowicie zachowana w przedwojennym kształcie. Na przełomie XX i XXI wieku pojawiła się możliwość przywrócenia wieży jej poprzedniego kształtu, lecz nie uzyskano na to zgody konserwatora zabytków.
Obecnie w zamku ma siedzibę Muzeum Archeologiczno-Historyczne oraz Towarzystwo Ziemi Głogowskiej. Do końca 2005 roku udzielano w nim też ślubów. W pobliżu zamku znajduje się amfiteatr zamkowy, Pomnik Dzieci Głogowskich upamiętniający obronę Głogowa w 1109 roku oraz różowy Most Tolerancji.
b/10 GŁOGOWSKICH (2011) – KOLEGIATA GŁOGOWSKA
10 GŁOGOWSKICH (WZÓR PRZEDPRODUKCYJNY DLA MONETY ZASTĘPCZEJ, moneta wykonane ręcznie,
emisja - czerwiec 2011 r.) / materiał - miedź patynowana, średnica - 32 mm, nakład - 5 szt.,
projekt: Robert Anders / MONETA NIE ZOSTAŁA DOPUSZCZONA DO PRODUKCJI
c/10 GŁOGOWSKICH (2011) – KOLEGIATA GŁOGOWSKA
10 GŁOGOWSKICH / Emisja: 2011 r., nakład: 500 szt., średnica: 32 mm, waga: 13,5 g - mosiądz,
materiał: mosiądz srebrzony oksydowany, bok: gładki, projekt: Robert Anders (AR)
d/10 GŁOGOWSKICH (2011) – 60. ROCZNICA GARNIZONU ARTYLERYJSKIEGO W GŁOGOWIE
10 GŁOGOWSKICH / Emisja: 2011 r., nakład: 500 szt., średnica: 32 mm, waga: 13,5 g - mosiądz,
materiał: mosiądz, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Anders (AR)
e/10 GŁOGOWSKICH (2011) – KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA
10 GŁOGOWSKICH / Emisja: 2011 r., nakład: po 500 szt., średnica: 32 mm, waga: 13,5 g - mosiądz,
materiał: mosiądz / mosiądz srebrzony lustro / mosiądz srebrzony oksydowany / mosiądz miedziowany
lustro, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Anders (AR)
Kościół św. Mikołaja – historyczny kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja, który był najważniejszą świątynią lewobrzeżnego Głogowa.
Z przeprowadzonych we wnętrzu badań archeologicznych wynika, że kościół wybudowano jeszcze w latach 30. i 40. XIII wieku. Powstał jako późnoromańska, trójnawowa bazylika na planie podłużnym. W pierwszej kolejności zbudowano prezbiterium wraz z przegrodą z łuku tęczowego. W następnej kolejności wzniesiono korpus nawowy, począwszy od ścian naw bocznych oraz absyd. Nawę boczną północną zamknięto od wschodu półkolistą absydą (szerokość nawy północnej - 4 m). Nawa boczną południową zamknięto absydą wewnątrz półkolistą, na zewnątrz wieloboczną (szerokość - 4,5 m). Długość naw wynosiła 24 m, natomiast szerokość nawy głównej i prezbiterium 8,3 m. Po wielkim pożarze miasta w 1291 roku świątynię odbudowano, jednak już w stylu gotyckim. Nowe prezbiterium wzniesiono wydłużone oraz zamknięto wielobocznie. Wybudowano również trzy pary filarów wielobocznych. Wnętrze przykryte zostało sklepieniem żebrowym opartym na wspornikach, utrzymywanych przez łęki przyporowe i przypory. Absydy naw boczny zastąpione zostały kaplicami prostokątnymi. Od zachodu wybudowano wieżę z bocznymi aneksami, stanowiącymi przedłużenie naw bocznych. U jej podstawy znajduje się gotycki portal, a w nim popiersie patrona kościoła –św. Mikołaja. Po kolejnym pożarze, w roku 1642, wnętrze otrzymało wystrój barokowy. W 1758 roku dobudowano górną kondygnację wieży.
Kościół został zniszczony w 1945 i odtąd pozostaje ruiną, poddawaną okresowo pracom zabezpieczającym. Obecnie ruiny kościoła zachowały gotycką bryłę wraz z przebudowami z okresu średniowiecza oraz wieków późniejszych. Zachowały się także gotyckie mury obwodowe, część gotyckich i barokowych sklepień, północna arkada międzynawowa oraz częściowo zniszczona wieża. Po zabezpieczeniu wieża stanowić ma pomnik – symbol zniszczeń Głogowa podczas II wojny światowej, zaś nawa zaadaptowana zostanie na amfiteatr.
f/10 GŁOGOWSKICH (2012) – ZYGMUNT JAGIELLOŃCZYK / PIERWSZA MONETA Z DATĄ WYBITA W MENNICY GŁOGOWSKIEJ (Awers i rewers w technice 3D)
10 GŁOGOWSKICH / Emisja: 2012 r., nakład: po 200 szt., średnica: 32 mm, waga: 13,5 g - mosiądz,
materiał: mosiądz / mosiądz srebrzony / mosiądz srebrzony oksydowany / mosiądz miedziowany
lustro, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Anders (AR)
g/10 GŁOGOWSKICH (2012) – KAZIMIERZ IV JAGIELLOŃCZYK / 550 ROCZNICA ZJAZDU GŁOGOWSKIEGO (Awers i rewers w technice 3D)
10 GŁOGOWSKICH / Emisja: 2012 r., nakład: po 200 szt., średnica: 32 mm, waga: 13,5 g - mosiądz,
materiał: mosiądz / mosiądz srebrzony / mosiądz srebrzony oksydowany / mosiądz miedziowany
lustro, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Anders (AR)
Zjazd głogowski odbył się dniach l8-29 V l462. Wzięli w nim udział królowie: czeski - Jerzy z Podiebradu i polski - Kazimierz Jagiellończyk. Władcy przybyli do Głogowa z licznymi orszakami. Kazimierz wyruszył z Łęczycy, skąd dotarł do Koła, a następnie do Wschowy, gdzie czekali na niego dwaj czescy panowie: Zdenek ze Szternberka i Wilhelm Zając. W pięciotysięcznym orszaku Kazimierza było wielu litewskich bojarów, oddziały Rusinów i Tatarów. Król Jerzy przybył do Głogowa z dwoma tysiącami ludzi. Jako suweren księcia głogowskiego Henryka IX i właściciel połowy Głogowa umieścił króla polskiego na znak szacunku w zamku, sam zaś zamieszkał w ratuszu.
W końcowych artykułach Jerzy zobowiązał się nie rościć pretensji do zajętych przez Polskę terenów Śląska, zaś Kazimierz nie upominać się o część posagu swojej żony Elżbiety.
h/10 GŁOGOWSKICH (2013) - 500 – LECIE GŁOGOWSKIEGO BRACTWA KURKOWEGO
10 GŁOGOWSKICH / Emisja: 2013 r., nakład: 200 szt., średnica: 32 mm, waga: 13,5 g, materiał:
mosiądz srebrzony oksydowany, stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Anders (AR)
i/10 GŁOGOWSKICH (2013) - 75. LECIE ZNISZCZENIA SYNAGOGI W GŁOGOWIE
10 GŁOGOWSKICH / Emisja: 2013 r., nakład: po 500 szt., średnica: 32 mm, waga: 13,5 g, materiał:
mosiądz / mosiądz srebrzony lustro / mosiądz srebrzony oksydowany / mosiądz miedziowany lustro,
stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: Robert Anders (AR)
3 – Lubin
Lubin (niem. Lüben) – miasto i gmina w południowo-zachodniej Polsce, na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu lubińskiego, gminy miejskiej i gminy wiejskiej Lubin. Leży na Wysoczyźnie Lubińskiej, nad rzeką Zimnicą. Według danych z 30 czerwca 2013 miasto miało 74 328 mieszkańców. Lubin leży w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym. W Lubinie swoją siedzibę ma KGHM Polska Miedź, jeden z czołowych producentów miedzi i srebra na świecie. Przemysł wydobywczy i przetwórczy (kopalnia rud miedzi i zakład ich wzbogacania), odzieżowy, materiałów budowlanych, fabryka instrumentów lutniczych.
Lubin z lotu ptaka – fot. http://dolny-slask.org.pl/
Osada istniała już w XII w., prawa miejskie w 2. połowie XIII w., początkowo własność kościelna. Rozwój dzięki korzystnej lokalizacji przy szlaku handlowym łączącym Wrocław z Frankfurtem. Poza handlem dobrze rozwijało się różnorakie rzemiosło. Do 1675 roku w posiadaniu Piastów śląskich, pierwotnie jako lenno Czech, następnie Habsburgów. Od 1742 roku w granicach Prus. W XVIII w. miasto rozwinęło się w duży ośrodek przędzalniczy. W 1945 roku powróciło do Polski. Dynamiczny rozwój w latach 60. XX w., w związku z odkryciem i rozpoczęciem eksploatacji bogatych złóż miedzi.
Friedrich Bernhard Werner Lüben, ok. 1740 r. – fot. WIKIPEDIA
Zabytki Lubina: kościół Najświętszej Marii Panny (XIV, XV, początek XVI w, ruiny gotyckiego zamku (połowa XIV w.), ratusz (1768, przebudowany w XIX i XX w.); mury miejskie, pozostałości z XIV w., XV w., XIX w. ; wieża bramy – baszty głogowskiej.
Lubińskie numizmaty:
– DENARY 2012 (30. ROCZNICA ZBRODNI LUBIŃSKIEJ - POWIAT LUBIŃSKI) – Monety pamiątkowe
2 DENARY / Emitent: POWIAT LUBIŃSKI, producent: Mennica Śląska w Pszczynie, emisja: 2012 r.,
średnica: 30,9 mm, waga: 11,9 g, materiał: mosiądz, stempel: zwykły, projekt: Monika Hochel
10 DENARÓW / Emitent: POWIAT LUBIŃSKI, producent: Mennica Śląska w Pszczynie, emisja: 2012 r.,
średnica: 30,9 mm, waga: 14 g, materiał: srebro (Ag), stempel: lustrzany, projekt: Monika Hochel
Zbrodnia lubińska (zwana również wydarzeniami lubińskimi) - zbrodnia, jakiej dopuścił się komunistyczny system podczas pokojowej manifestacji 31 sierpnia 1982 roku w rocznicę porozumień sierpniowych. W wyniku działań milicji i ZOMO od kul zginęły trzy osoby: Michał Adamowicz, Andrzej Trajkowski i Mieczysław Poźniak, kilkadziesiąt zostało rannych.
Zapadły prawomocne wyroki na trzech dowódców milicji. Mocodawcy pozwolenia na użycie broni podczas manifestacji do tej pory nie zostali ukarani. Dla uczczenia ofiar w 10. rocznicę zbrodni postawiono Pomnik Pamięci Ofiar Lubina '82.
4 – Polkowice
Polkowice (niem. Polkwitz) – miasto leżące na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Polkowice. Położone przy trasie E65 (droga krajowa nr 3) i drodze wojewódzkiej nr 331, na południowo-wschodnim skraju Wzgórz Dalkowskich w kierunku Doliny Szprotawy. Stanowi jeden z głównych ośrodków przemysłowych Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Na terenie miasta znajduje się podstrefa Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W części miejscowości Polkowice Dolne działało Państwowe gospodarstwo rolne Polkowice oraz znajduje się fabryka silników pojazdów samochodowych koncernu Volkswagen.
Polkowice, rynek – fot. WIKIPEDIA
Miasto otrzymało prawa miejskie przed 1291 rokiem. Mimo dogodnej lokalizacji przy ważnych traktach handlowych miasto nie rozwijało się. Od 1331 roku wraz z całym księstwem głogowskim lenno Czech, od 1526 roku pod panowaniem Habsburgów, w 1742 roku włączone do Prus. W 1945 roku powróciło do Polski. Utrata praw miejskich po II wojnie światowej. Dynamiczny rozwój w związku z odkryciem złóż rud miedzi i budową Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Od 1967 roku ponownie prawa miejskie. Największy w Polsce ośrodek wydobycia rud miedzi (2 kopalnie), należący do Legnicko-Głogowskiego Okręgu Przemysłowego.
Zabytki miasta: kościół (XV, XVI w.), kaplica (1510, XVII w.), ratusz (1775), wieża (XV w.).
Polkowickie numizmaty:
– Medal / 40 LAT SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 2 W POLKOWICACH
– Medal / Gimnazjum Nr 1 w Polkowicach (Brąz lany, cyzelowany, patynowany, perła, 62 x 62 mm, projekt i produkcja: Henryk Kułak)
5 – Rudna
Rudna (niem. Raudten) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lubińskim, w gminie Rudna. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie legnickim. Miejscowość jest siedzibą gminy Rudna. Liczba ludności (2007) – 1619.
Rudna, ratusz – fot. WIKIPEDIA
Pierwsze wzmianki pochodzą z XIII wieku (grodzisko w Starej Rudnej), w drugiej połowie tego wieku zbudowano tu zamek. Osada szybko rozrastała się i przed 1339 rokuiem otrzymała prawa miejskie. Miasto pełniło rolę ośrodka administracyjnego i gospodarczego zaplecza dla okolicznego rolnictwa. Tereny te od 1329 roku były pod zwierzchnictwem Czech, od 1526 roku Habsburgów, a od 1742 w Prusach. Do 1932 roku wchodziła w skład powiatu ścinawskiego. W 1871 roku powstało połączenie kolejowe z Legnicą i Głogowem, a trzy lata później z Wrocławiem. Od tego czasu nastąpił szybki rozwój miasta. Zniszczenia w 1945 roku przyczyniły się do utraty praw miejskich. W 1974 roku uruchomiono największą w kraju kopalnię rud miedzi i Zakład Wzbogacania Miedzi „Rudna”.
Zabytki miasta: zespół miejski; kościół parafialny pw. Trójcy Świętej, neogotycki, przebudowany w l. 1859-1860, z wyposażeniem z okresu budowy, wcześniejszy wybudowano w 1707 r., po przekazaniu protestantom kościoła pw. św. Katarzyny; kościół pw. św. Katarzyny, późnogotycki z l. 1474-1500 – XV w., od 1953 r. parafialna cerkiew prawosławna pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, ul. Kościelna.
MONETY BITE POD ZIEMIĄ
Jubileusz 35-lecia Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego przy ZG Rudna wśród wielu atrakcji stał się również okazją do bicia pewnego rekordu. Z tej okazji zaproszeni goście zjechali do kopalni, gdzie byli świadkami m.in. okolicznościowego bicia monety. Po raz pierwszy w Polsce moneta była bita na głębokości 1234 metrów. Jej projektem i przygotowaniem zajęła się pracownia mincerska - Janusz Ćwiertnia z Opola.
Bicie monet zaczęło się przed godziną 10. Jarosław i Tadeusz Ćwiertnia rozpoczęli wybijanie pamiątkowych monet w najniżej położonym miejscu kopalni.
- Wybijaliśmy monety taką metodą, jak robiono to w średniowieczu. Każdą monetę osobno – tłumaczył Janusz Ćwiertnia, mincerz.
Na awersie monety widnieje napis: „35 lat KSRG Rudna” - 19.11.2009 r. i nominał jednego miedziaka (1 Cu / MIEDZIAK). Na rewersie znalazła się patronka górników, św. Barbara.
- Dla nas ta moneta miała szczególne znaczenie. 35 lat oddziału to ogromna ilość akcji ratowniczych. Były wśród nich i pożary, i tąpnięcia, i zasypania maszyn – opowiadał Andrzej Smoła, kierownik Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego ZG Rudna. Średnica 21.5 mm, miedź.
Poza miedziakami, mincerze wybili również monety ze srebra i złota. To nie lada gratka dla kolekcjonerów, bo będzie ich zaledwie kilkadziesiąt. Zostaną wystawione na aukcjach, a dochód z ich sprzedaży górnicy przekażą na cele charytatywne.
Wybito również:
a/1 Ag / SREBRNIAK (srebro, średnica - 21,5 mm) - Żeton w formie monety;
b/1 Ag / SREBRNIAK - KLIPA (srebro, wymiary - 25 x 25 mm) - Żeton w formie monety;
c/1 Au /ZŁOCIAK (mosiądz, średnica - 21,5 mm) - Żeton w formie monety (Kilka sztuk 1 Au zostało wybite w złocie);
d/35-LAT KSRG RUDNA - Ustanowienie rekordu na najniżej położoną mennicę (typ I – bez cyrkonii / mosiądz, średnica - 27,5 mm; typ I – z cyrkonią / mosiądz, średnica - 28,2 mm) - Żeton w formie monety;
e/35-LAT KSRG RUDNA (typ II – bez cyrkonii / mosiądz, średnica - 27,5 mm; typ II – z cyrkonią / mosiądz, średnica - 28,2 mm) - Żeton w formie monety;
e/35-LAT KSRG RUDNA (typ II / miedź , średnica - 27,5 mm) - Żeton w formie monety
Autor: Józef Smurawa
Źródła:
- http://pl.wikipedia.org/
- http://sciaga.pl/
- http://portalwiedzy.onet.pl/
- http://dolny-slask.org.pl/
- © Fundacja Historyczna Liegnitz.pl
- http://www.gfh.glogow.pl/
- http://www.antyki.autogielda.pl/
- Muzeum Miedzi w Legnicy
- Mennica Polska S.A.
- Gyges ARD
- Mennica Śląska w Pszczynie
- Pracownia Mincerska J. & T. Ćwiertnia
- https://e-numizmatyka.pl/
